SKKN Một số biện pháp giúp học sinh học tập tốt văn miêu tả của phân môn Tập làm văn lớp 4

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài

       Thời đại hiện nay, trước sự bùng nổ của công nghệ thông tin, sự phát triển nhanh chóng của khoa học kĩ thuật, quá trình hội nhập, xu hướng toàn cầu hóa,… học sinh không còn như chúng ta ở độ tuổi đó. Học sinh ngày càng năng động, nhạy bén với cái mới. Cách nghĩ, cách cảm của các em cũng đã thay đổi. Người giáo viên phải nắm bắt được điều này để có phương pháp dạy học cho phù hợp, tránh bị tụt hậu.

        Nghị quyết 29 của Ban chấp hành Trung ương Đảng khảng định: Phải chuyển đổi căn bản toàn bộ nền giáo dục, từ chủ yếu nhằm trang bị kiến thức sang phát triển phẩm chất và năng lực của người học, biết vận dụng tri thức vào giải quyết những vấn đề của thực tiễn; chuyển nền giáo dục nặng về chữ nghĩa, ứng thí sang một nền giáo dục thực học, thực nghiệm ( 4, tr.5).

         Môn Tiếng Việt là môn học chiếm thời lượng nhiều nhất trong các môn học ở Tiểu học. Học môn Tiếng Việt, học sinh được trang bị những kiến thức cơ bản và tối thiểu cần thiết giúp các em hòa nhập với cộng đồng và phát triển cùng sự phát triển của xã hội. Do đó có thể nói, việc học văn làm văn giúp các em bộc lộ rõ nét nhất, trọn vẹn nhất những suy nghĩ riêng, tính sáng tạo, thể hiện chân thực về con người mình. Vì thế việc dạy và học Tập làm văn luôn cần có sự đổi mới. Bản thân tôi đang là giáo viên đứng lớp giảng dạy, đón nhận đưa kỹ năng sống vào môn Tập làm văn nên cần nỗ lực phấn đấu đảm nhiệm chức trách của mình với học sinh.

       Năm học ………, tôi được giao nhiệm vụ chủ nhiệm giảng dạy lớp 4, tôi nhận thấy một số học sinh viết câu sai ngữ pháp, dùng từ chưa phù hợp với hoàn cảnh và đặc biệt là thiếu ý. Mặt khác, học sinh Tiểu học còn ham chơi, khả năng tập trung chưa cao, chưa có những quan sát tinh tế, năng lực ngôn ngữ chưa phát triển tốt, chưa thực sự biết cách diễn đạt điều muốn tả. Các em còn khá e ngại, rụt rè, ngại phát biểu dẫn đến hiệu quả học tập chưa cao.Vì thế việc đổi mới phương pháp dạy học tập làm văn theo hướng phát huy tích cực trong hoạt động nhận thức của học sinh vào quá trình học tập, tự học và thực hành sẽ giúp học sinh mạnh dạn, tự tin phát biểu trước đông người. Viiệc đổi mới phương pháp học là hết sức cấp thiết.

        Hơn nữa, đối với phân môn Tập làm văn tài liệu văn mẫu thì rất nhiều nhưng tài liệu hướng dẫn tỉ mỉ phương pháp dạy học giúp học sinh viết tốt các thể loại văn nói chung cũng như văn miêu tả nói riêng thì chưa có.

       Chính vì vậy, dạy Tập làm văn như thế nào cho phù hợp với trình độ học sinh lớp 4. Điều đó khiến tôi tìm tòi, suy nghĩ để tìm biện pháp giúp học sinh học Tập làm văn tốt nhất. Tôi xin đề xuất: “Một số biện pháp giúp học sinh học tập tốt văn miêu tả của phân môn Tập làm văn lớp 4 ”. Tôi hi vọng chúng ta tìm ra được những biện pháp tốt nhất để thực hiện nâng cao chất lượng dạy học Tập làm văn lớp 4. 

1. 2. Mục đích nghiên cứu.
2. 2. 1. Giúp học sinh:

– Rèn kĩ năng quan sát tìm ý, lập dàn ý.

– Rèn kĩ năng dùng từ, đặt câu, viết đoạn văn, liên kết đoạn văn, diễn đạt lưu loát, mạch lạc đoạn văn.

– Rèn kĩ năng viết văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

– Bồi dưỡng tình yêu mến, gắn bó biết trân trọng những gì xung quanh các em. Học sinh tự tìm tòi, phát hiện, chủ động chiếm lĩnh kiến thức; ứng dụng thành thạo các tri thức đã lĩnh hội được vào trong cuộc sống; biết làm tốt một bài văn miêu tả; có tiền đề tốt để viết văn miêu tả lớp 5.

1. 2. 2. Giúp giáo viên:

– Nhìn lại sâu sắc hơn việc dạy văn miêu tả cho học sinh lớp 4 để vận dụng phương pháp, biện pháp và hình thức tổ chức dạy học một cách linh hoạt.

– Tự tìm tòi, nâng cao tay nghề, đúc rút kinh nghiệm trong giảng dạy Tập làm văn nói chung và trong dạy học sinh viết văn miêu tả nói riêng.

1. 3. Đối tượng nghiên cứu.

– Nghiên cứu những nguyên nhân dẫn đến hiệu quả học tập của học sinh chưa cao.

– Nghiên cứu các biện pháp giúp học tập tốt văn miêu tả của phân môn Tập làm văn lớp 4.

1. 4. Phương pháp nghiên cứu.

*Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết

         Bản thân tôi đã phải tìm kiếm, xử lý và tóm tắt các nguồn tài liệu có liên quan đến ý tưởng và sáng kiến nghiên cứu. Sáng kiến kinh nghiệm được kế thừa từ những khung lý thuyết trước đó và được phát triển theo một hướng mới.

* Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin.

      Qua thực tế lớp trực tiếp giảng dạy tôi thấy học sinh viết câu sai ngữ pháp, dùng từ chưa phù hợp với hoàn cảnh và đặc biệt là thiếu ý nên tôi đã tiến hành tìm hiểu, điều tra về cách viết văn miêu tả của học sinh khối 4, nghiên cứu để tìm ra các nguyên nhân. Sau đó tôi tiến hành xây dựng kế hoạch bồi dưỡng cho các em cách viết văn miêu tả lớp 4 – Theo hướng phát huy tính tích cực trong hoạt động nhận thức của học sinh 

*Phương pháp quan sát sư phạm

       Quan sát tinh thần, thái độ, ý thức trong học Tập làm văn của học sinh lớp mình học sinh lớp khác trong khi dự giờ, quan sát phương pháp sư phạm của giáo viên giảng dạy, quan sát chất lượng bài viết của học sinh ở từng dạng miêu tả khác nhau để tìm hiểu những tác nhân trực tiếp ảnh hưởng đến chất lượng viết văn miêu tả của học sinh. 

* Phương pháp thống kê, xử lý số liệu.

        Đây là một phương pháp cơ bản của sáng kiến nghiên cứu. Phương pháp này được áp dụng để xác định vấn đề nghiên cứu, thu thập số liệu, xử lí số liệu và báo cáo kết quả đã nghiên cứu được. 

* Phương pháp thực nghiệm

 Với phạm vi nghiên cứu của sáng kiến tôi đã tiến hành thực nghiệm lớp mình chủ nhiệm và giảng dạy ( Lớp 4Đ – Trường Tiểu học Thiệu Dương). 

* Ngoài ra còn sử dụng một số phương pháp khác:  

           Phương pháp đàm thoại, phương pháp luyện tập – thực hành,…

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
3. 1. Cơ sở lý luận của việc dạy phân môn tập làm văn lớp 4  

      Xuất phát từ mục tiêu của dạy học văn miêu tả:

a/ Yêu cầu kiến thức:  

– Học sinh phải hiểu thế nào là miêu tả?

 b/ Yêu cầu kỹ năng :

– Kĩ năng lập chương trình hoạt động giao tiếp 

– Kĩ năng thực hiện hóa hoạt động giao 

          Việc đổi mới phương pháp dạy môn Tập làm văn, thể loại văn miêu tả ở lớp 4 cho chúng ta thấy trong việc thừa kế cái cũ, cái vốn có đòi hỏi phải là một sự sáng tạo. Với các phân môn khác của Tiếng Việt trong việc đổi mới nội dung và phương pháp dạy học chỉ rõ quy trình các bước lên lớp rất cụ thể rõ ràng. Còn với phân môn Tập làm văn, các nhà nghiên cứu chỉ đưa ra quy trình chung nhất cho mỗi loại bài, chủ yếu vẫn là sự sáng tạo của giáo viên khi lên lớp. Chính vì vậy dạy Tập làm văn theo hướng đổi mới ở Tiểu học nói chung và lớp 4 nói riêng là việc làm cần thiết để giúp học sinh học môn Tiếng Việt tốt hơn và cũng là cũng để nâng cao chất lượng giáo dục trong nhà trường.

         Dạy tập làm văn theo hướng đổi mới nhằm khích lệ học sinh tích cực, sáng tạo, chủ động trong học tập, biết diễn đạt suy nghĩ của mình thành ngôn bản, văn bản. Nói cách khác, các phân môn trong môn Tiếng Việt là phương tiện để hỗ trợ cho việc dạy tập làm văn được tốt.