SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động âm nhạc “vận động theo nhạc” cho trẻ 4 – 5 tuổi

1. Mở đầu

1.1. Lí do chọn đề tài

Giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, đặt nền móng cho sự phát triển về thể chất, nhận thức, tình cảm xã hội và thẩm mỹ cho trẻ em. Những kỹ năng mà trẻ được tiếp thu qua chương trình chăm sóc giáo dục mầm non sẽ là nền tảng cho việc học tập và thành công sau này của trẻ. Do vậy, phát triển giáo dục mầm non, tăng cường khả năng sẵn sàng đi học cho trẻ là yếu tố quan trọng trong việc phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao cho đất nước.

Trong nền giáo dục của xã hội văn minh, chúng ta giáo dục một cách toàn diện với đầy đủ tri thức khoa học, kỹ thuật của nhân loại, trong đó không thể thiếu giáo dục thẩm mỹ, giáo dục nhân cách của con người, âm nhạc có đầy đủ ý nghĩa để hướng cho con người hướng tới cái hay, cái đẹp trong cuộc sống.

Âm nhạc đối với trẻ là một thế giới kỳ diệu đầy cảm xúc, âm nhạc tác động vào con người ngay từ khi còn nằm trong nôi khi được nghe tiếng hát ru à ơi của bà, của mẹ. Tâm hồn trẻ ngây thơ trong sáng, luôn luôn vui vẻ, cho nên tiếp xúc với âm nhạc là nhu cầu không thể thiếu với trẻ. Bởi chính ở đây âm nhạc được coi như một phương tiện giáo dục toàn diện nhân cách trẻ.

Trong chương trình giáo dục mầm non, giáo dục âm nhạc là một hoạt động nghệ thuật hết sức gần gũi với trẻ, là hoạt động được thực hiện mọi lúc, mọi nơi mà trẻ không nhàm chán, là nguồn hứng thú mạnh mẽ để trẻ cảm thụ nghệ thuật và nó còn là phương tiện thiết thực cho các hoạt động giáo dục khác. Có thể coi âm nhạc là một bộ phận không thể tách rời với công tác chăm sóc, giáo dục trẻ. 

Trẻ em ở tuổi mầm non rất nhạy cảm với âm nhạc. Trẻ thích nghe nhạc và hứng thú tham gia vào các hoạt động âm nhạc. Âm nhạc ảnh hưởng đến quá trình hoàn thiện cơ thể trẻ. Trước hết, âm nhạc được coi là phương tiện hữu hiệu để phát triển tai nghe cho trẻ. Tính chất đa dạng của âm nhạc gợi ra những phản ứng gắn với sự thay đổi nhịp tim mạch, sự trao đổi máu. Vì vậy giáo dục âm nhạc đối với trẻ mầm non là vô cùng cần thiết, đòi hỏi người giáo viên phải có trình độ chuyên môn, yêu nghề. Trong quá trình dạy và học cần cho trẻ làm quen với âm nhạc trong tất cả các hoạt động.

Đối với trẻ 4-5 tuổi, đây là giai đoạn trẻ biết hình thành nhiều về kỹ năng vận động âm nhạc. Về ngôn ngữ trẻ đã nói được câu dài rõ ràng hơn. Các vận động cơ bản đã hoàn thiện, khả năng vận động của các cơ lớn được phát triển. Trẻ biết làm các động tác phối hợp với bạn, động tác 1 chân, giữ thăng bằng. Trẻ biết xoay xung quanh bạn, biết  múa theo đội hình, các động tác vận  động và múa phong phú hơn, biết chuyển đội hình đơn giản, nhảy chân sáo, đá chéo chân. Ở trẻ xuất hiện sự hứng thú với âm nhạc, đôi khi trẻ hứng thú với một dạng âm nhạc hoặc với một tác phẩm âm nhạc nào đó. Tuy nhiên cảm xúc và hứng thú âm nhạc vẫn chưa ổn định, nhanh chóng xuất hiện và cũng rất dễ mờ nhạt. Trẻ có thể vận động tự do, vận động nhịp nhàng theo giai điệu, nhịp điệu hoặc thể hiện sự sáng tạo khi tham gia vận động theo nhạc. Trẻ biết làm quen với một số nhạc cụ, dụng cụ tập sử dụng gõ đệm theo nhịp, phách, tiết tấu bài hát, vận động múa…Từ những vận động nhẹ nhàng giáo dục âm nhạc đã đem lại cho trẻ những ấn tượng, những khái niệm âm nhạc tiền đề, dần hình thành trong tâm hồn trẻ, tạo điều kiện phát triển thị hiếu âm nhạc. Đây là bước khởi đầu giúp trẻ biết lựa chọn, đánh giá tác phẩm âm nhạc và biết thể hiện tính độc lập cao và hiểu được yêu cầu thể hiện bài hát, múa và khả năng ghi nhớ.

Trên thực tế, những biện pháp phát triển kỹ năng vận động theo nhạc cho trẻ 4-5 tuổi của giáo viên đã được quan tâm, nhưng do giáo viên chưa chú trọng rèn luyện nề nếp, thói quen cho trẻ trong vận động theo nhạc. Đồ dùng đồ chơi phục vụ cho hoạt động âm nhạc đảm bảo theo danh mục quy định, tuy nhiên chưa phong phú, đa dạng, không bền và hạn chế về thẩm mỹ. Lựa chọn loại hình vận động và xây dựng các động tác vận động chưa phù hợp. Luyện tập vận động theo nhạc cho trẻ chưa được thường xuyên. Chưa chú trọng công tác phối kết hợp với phụ huynh để phát triển thêm kỹ năng vận động theo nhạc cho trẻ.

Nhận thức được tầm quan trọng của việc dạy trẻ vận động theo nhạc, tôi nghiên cứu để tìm ra “Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động âm nhạc “vận động theo nhạc” cho trẻ 4 – 5 tuổi, trường mầm non Đa Lộc”. Để làm đề tài viết sáng kiến kinh nghiệm.

1.2. Mục đích nghiên cứu:

Đề ra một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động âm nhạc “vận động theo nhạc” cho trẻ 4 – 5 tuổi, trường mầm non Đa Lộc.

1.3. Đối tượng nghiên cứu:

Một số biện pháp nâng cao chất lượng hoạt động âm nhạc “vận động theo nhạc” cho trẻ 4 – 5 tuổi, trường mầm non Đa Lộc.

1.4. Phương pháp nghiên cứu:

– Phương pháp khảo sát.

– Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra, trực quan, đàm thoại, thu thập và xử lý thông tin.

– Nhóm phương pháp quan sát, so sánh, tổng hợp.

– Nhóm phương pháp thực hành, trải nghiệm.

– Phương pháp thống kê, xử lý số liệu.

1.5. Những điểm mới của sáng kiến kinh nghiệm:

– Áp dụng chương trình giáo dục “lấy trẻ làm trung tâm”.

– Tổ chức phong phú các hình thức, loại hình vận động phát triển kỹ năng vận động theo nhạc.

– Làm tốt việc sưu tầm, sáng tạo nhiều đồ dùng, đồ chơi đẹp, hấp dẫn, gây hứng thú cho trẻ tham gia và hoạt động vận động theo nhạc.

– Làm tốt công tác phối hợp với phụ huynh trong việc phát triển kỹ năng vận động theo nhạc cho trẻ.

2. Nội dung

2.1. Cơ sở lí luận: 

Chúng ta đã biết, ở mọi thời đại, giáo dục chiếm một vị trí rất quan trọng. Cùng với một số ngành khác, giáo dục góp phần nâng cao nhận thức về đời sống xã hội của con người. Tuy nhiên ở mỗi giai đoạn, giáo dục lại được tổ chức theo những cách thức khác nhau. Do đặc điểm lứa tuổi, việc giáo dục cho trẻ mầm non được triển khai theo phương châm “Học bằng chơi, chơi mà học.”

Âm nhạc là nghệ thuật âm thanh được xếp là loại hình nghệ thuật thời gian. Những dòng âm thanh nối tiếp nhau xuất hiện theo thời gian để biểu hiện tất cả những gì trong cuộc sống nội tâm con người như niềm vui sướng và nỗi đau thương; cuộc đấu tranh sống còn và những tâm tư thầm kín; những khát vọng… và ước mơ sáng lạn về hạnh phúc, tương lai. 

Hoạt động âm nhạc là nhu cầu cuộc sống, là món ăn tinh thần không thể thiếu được đối với đời sống con người. Âm nhạc là ngôn ngữ chung của nhân loại. Nếu cuộc sống mà thiếu âm nhạc thì chẳng khác gì thiếu ánh sáng mặt trời. Đặc biệt đối với trẻ mầm non thì những nốt nhạc trầm bổng, những giai điệu mượt mà vui tươi, trong trẻo của các tác phẩm âm nhạc như là dòng sữa ngọt ngào nuôi dưỡng cho tâm hồn trẻ thơ, qua đó giúp trẻ phát triển toàn diện nhân cách của mình. Âm nhạc có vai trò rất lớn trong đời sống mỗi con người, mỗi bài hát, bản nhạc gợi bao điều mới lạ, dẫn dắt tư duy tới sự tưởng tượng và sự rung cảm phong phú, âm nhạc đã làm giàu tâm hồn và trí tuệ của con người thông qua các âm thanh đặc trưng, nghĩa là những âm thanh đã được tổ chức một cách chặt chẽ, tạo thành hệ thống có logic bằng cao độ (là sự trầm bổng, cao, thấp), trường độ (là sự ngân nga, nhanh chậm), cường độ (là sự nhấn nhá, mạnh, nhẹ) và bằng màu sắc để hình thành nên một giai điệu tinh tế, làm rung cảm người thưởng thức.

Giữa âm nhạc và vận động có mối liên hệ trực tiếp, xuất phát từ cơ sở sinh lý, đó là cơ quan thính giác và cơ quan cảm giác về chuyển động và thăng bằng. Nhà tâm lý học B.N Chep-lô-va cho rằng: “Việc tri giác âm nhạc sảy ra cùng lúc hoàn toàn trực tiếp với phản ứng vận động âm nhạc theo diễn biến thời gian”. Phát triển vận động theo nhạc gắn liền với quá trình phát triển vận động của trẻ. Đặc biệt vận động theo nhạc là hoạt động phối hợp giữa âm nhạc và động tác nhảy múa hoặc sử dụng đồ chơi âm nhạc, gõ đệm theo bài hát tạo cho con người có được sự cảm nhận về nhịp điệu.