SKKN Một số biện pháp nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo 4 – 5 tuổi

1.MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài

“Trẻ em hôm nay thế giới ngày mai”

Tương lai của nhân loại, của thế giới, của mỗi dân tộc, mỗi cộng đồng, liên quan chặt chẽ tới những thế hệ kế thừa và tiếp nối. Vì vậy, nâng cao trách nhiệm chăm sóc và giáo dục thiếu niên và nhi đồng là trách nhiệm của toàn xã hội. Chúng ta phải coi trọng công tác chăm sóc và giáo dục, tạo mọi điều kiện để trẻ có thể phát triển tốt nhất. Trong công tác chăm sóc và giáo dục trẻ mầm non thì Bộ giáo dục luôn đưa ra những đổi mới về chương trình để có thể phù hợp với thực tiễn. Đối với trẻ mầm non việc cho trẻ “Khám phá khoa học” là tạo điều kiện hình thành và phát triển ở trẻ tâm hồn trong sáng, hồn nhiên, lòng nhân ái, tình cảm yêu thương mọi sự vật và hiện tượng của cuộc sống xung quanh trẻ. Không những thế, trẻ còn biết yêu quý và bảo vệ thiên nhiên, bảo vệ những truyền thống của quê hương đất nước, trân trọng và giữ gìn sản phẩm lao động tự làm ra.

Vì vậy, ở trẻ trường mầm non chính là cái nôi nuôi dưỡng đầu tiên tạo điều kiện đặt nền khơi gợi phát triển những khả năng đang còn tiềm ẩn trong lòng trẻ. Nên việc giáo dục trẻ ngay từ những năm tháng đầu tiên của cuộc sống là rất cần thiết.

Trẻ ở tuổi mầm non thật đáng yêu, tâm hồn trẻ thơ ngây, hồn nhiên như tờ giấy trắng. Mọi hoạt động học tập và vui chơi trong quá trình chăm sóc giáo dục trẻ ở trường mầm non đều đem lại cho trẻ những điều kỳ lạ, thần tiên.

Từ khi lọt lòng mẹ đến lúc chập chững tập đi, trẻ thấy mọi thứ xung quanh trẻ thật mới lạ. Hoạt động khám phá khoa học là chiếc cầu nối, là phương tiện dẫn dắt  khám phá thế giới xung quanh trẻ. Biết những điều đơn giản đến những điều phức tạp. Khám phá khoa học là phương tiện hữu hiệu trong việc giáo dục trẻ lòng yêu thiên nhiên, yêu quê hương, đất nước, tình yêu mến bạn bè, với những người thân, biết được việc làm tốt, biết yêu cái đẹp, trẻ nhận thấy thế giới xung quanh trẻ thật kỳ diệu và đầy thú vị. Vì thế, “Khám phá khoa học” là một hoạt động không thể thiếu được ở tuổi mầm non, vì thông qua các hoạt động khám phá khoa học trẻ sẽ hiểu hơn về thế giới xung quanh mình. Từ đó, phát triển tính tư duy, sáng tạo, thích khám phá… là cánh cửa mở ra chân trời nhận thức về thế giới quanh trẻ. 

           Đây là thời điểm mấu chốt và quan trọng nhất, thời điểm này tất cả mọi việc đều đã bắt đầu; bắt đầu nghe, nhìn, tư duy và vận động bằng đôi chân, đôi tay của mình… trẻ  4 – 5 tuổi đang ở những bước phát triển mạnh về nhận thức, tư duy, về ngôn ngữ, về tình cảm, thẩm mỹ, về thế giới khách quan xung quanh thật bao la rộng lớn, có biết bao điều mới lạ hấp dẫn và còn có bao lạ lẫm khó hiểu, trẻ tò mò muốn biết, muốn được khám phá, cho nên giáo dục mầm non đã góp phần không nhỏ vào việc giáo dục thế hệ trẻ. Chính vì vậy, vai trò và trách nhiệm của mỗi giáo viên là yêu cầu không thể thiếu trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ, cô giáo phải rất linh hoạt nhạy bén kịp thời, có năng lực và có tính chủ động sáng tạo.

Khoa học không chỉ là kiến thức mà còn là quá trình, là con đường tìm hiểu, khám phá thế giới vật chất. Khoa học với trẻ nhỏ là quá trình tìm hiểu, khám phá tự nhiên và là quá trình tích cực tham gia hoạt động thăm dò, tìm hiểu thế giới tự nhiên. Khả năng nhận thức của trẻ được phát triển qua việc tiếp xúc tìm hiểu các đồ dùng, đồ chơi và các nguyên vật liệu.

Nhận thức được tầm quan trọng của hoạt động khám phá khoa học trên thực tiễn tôi đã nghiên cứu để trẻ tìm hiểu và thích khám phá với thế giới tự nhiên một cách say mê và thật yêu thích. Bản thân tôi đã trau dồi, học hỏi các đồng chí, đồng nghiệp, đặc biệt là các đồng chí đã có nhiều kinh nghiệm thông qua các buổi học chuyên đề, họp chuyên môn, dự giờ và tham khảo tài liệu để tìm ra phương pháp, hình thức, tốt nhất, giúp trẻ khám phá khoa học đạt được hiệu quả cao và cụ thể là áp dụng cho lứa tuổi mẫu giáo 4 – 5 tuổi. Chính vì thế, để đạt được mục đích của hoạt động “Khám phá khoa học”, bản thân tôi đã nghiên cứu, suy nghĩ, tìm ra “Một số biện pháp nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi” ở Trường mầm non Ngọc Phụng.

1.2 Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu đề tài này, nhằm tìm hiểu những thuận lợi, khó khăn trong quá trình tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi. Từ đó, đề ra những biện pháp nâng cao chất lượng tổ chức hoạt động khám phá khoa học cho trẻ mẫu giáo 4-5 tuổi tại Trường mầm non Ngọc Phụng.

1.3. Đối tượng nghiên cứu   

Đối tượng: Trẻ 4-5 tuổi Trường mầm non Ngọc Phụng

1.4. Phương pháp nghiên cứu 

Qua thực tế giảng dạy và làm đề tài bản thân đã sử dụng một số phương pháp sau: 

Nhóm Phương pháp thực hành trải nghiệm.

Phương pháp trực quan, minh họa.

Phương pháp quan sát và đàm thoại

Phương pháp giáo dục bằng tình cảm và khích lệ.

Phương pháp nêu gương, đánh giá.         

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. Cơ sở lý luận

Quan điểm của giáo dục Singapo đã chỉ ra rằng Giáo dục không phải là đổ đầy dầu một cái bình mà là thắp sáng lên ngọn lửa. Điều đó có nghĩa là dạy trẻ không nghĩa là cứ nhồi nhét khối lượng kiến thức vô bờ bến cho trẻ mà là dạy trẻ cách học, cách tư duy, nuôi dưỡng lòng ham hiểu biết, thích tìm tòi, khám phá. Hay nói cách khác, giáo dục mầm non không nhằm cung cấp một khối lượng kiến thức mà nhằm hình thành các chức năng tâm lý, các cơ sở ban đầu cho sự phát triển nhân cách sau này. Trẻ em lứa tuổi mầm non có tính tò mò khám phá bẩm sinh. Đó là mầm mống của việc tự khám phá, tự học. Nếu chúng không được nuôi dưỡng sẽ mai một và biến mất hoàn toàn. Các hoạt động khám phá khoa học là con đường ngắn nhất để giúp trẻ sử dụng các giác quan của cơ thể, vận dụng những hiểu biết của bản thân để tìm hiểu sự vật, hiện tượng, đòi hỏi trẻ phải có cơ hội khám phá khác nhau, khi đó việc phát triển kỹ năng, năng lực sẽ đóng vai trò chủ đạo. Chính vì vậy nên hoạt động khám phá khoa học không thể thiếu trong trường mầm non. [5]

Nhà tâm lý học lỗi lạc Jean Piaget đã giải thích tính ham hiểu biết của trẻ và khát vọng hành động của trẻ trong môi trường bởi quá trình tự điều chỉnh hay còn gọi là sự cân bằng. Trẻ từ 3 – 6 tuổi quá trình tư duy của trẻ có nhiều thay đổi từ giai đoạn cảm giác vận động đến giai đoạn tư duy tiền thao tác, kèm theo tư duy tượng trưng để trẻ tìm hiểu các sự vật, hiện tượng xung quanh. [3]

Đặc điểm phát triển nhận thức của trẻ mẫu giáo đó là:

          Thích các hoạt động chân tay và khám phá bằng các giác quan.

          Hay đặt câu hỏi nhưng không phải lúc nào cũng hiểu câu trả lời.

          Bắt đầu hiểu thí nghiệm là gì và trở nên có chủ định cũng như sáng tạo hơn trong việc khám phá.

Thường dành nhiều thời gian và chú ý hơn vào các hoạt động mà trẻ thích.

Thích chơi theo nhóm 5 – 6 trẻ và thích trao đổi trong nhóm nhỏ.

Có thể làm một số thí nghiệm do cô hướng dẫn và có thể giải thích theo nhiều cách khác nhau.

Bắt đầu đưa ra những dự đoán dựa trên những gì trẻ được trải nghiệm. Thích nghĩ ra các lời giải thích về những gì quan sát được, thường thêm các chi tiết tưởng tượng vào các sự sự việc.

Có thể nắm bắt các khái niệm trừu tượng nhưng trẻ vẫn cần các sự việc có thực để giải thích các khái niệm đó.

Trẻ bắt đầu suy nghĩ lập kế hoạch cho một hoạt động, chẳng hạn như nghĩ về việc gieo hạt trước khi trẻ thực hiện hành động thực tế. Chính vì vậy, được trực tiếp thí nghiệm với các vật mà mình đang học quả là một điều thích thú đối với trẻ.