SKKN Một số biện pháp Nâng cao chất lượng viết văn miêu tả cho học sinh lớp 4

1. MỞ ĐẦU
2. 1. Lí do chọn đề tài:

 Dạy học Tiếng Việt trong trường Tiểu học nói chung và dạy phân môn Tập làm văn nói riêng là một vấn đề vô cùng quan trọng. Trong khi đó Tập làm văn là phân môn tổng hợp cao nhất của tất cả các phân môn Tiếng Việt khác ở bậc Tiểu học: Tập đọc, Kể chuyện, Chính tả, Luyện từ và câu. Mục tiêu của cả người dạy và người học là “có cảm xúc” trong mỗi tiết học văn. Người giáo viên giúp cho các em cảm nhận được cái hay cái đẹp trong các bài văn, bài thơ, cuộc sống xung quanh và thể hiện “cái đẹp” đó bằng ngôn ngữ giàu hình ảnh. Song một thực tế mà chúng ta đều biết là hiện nay, trong các cấp học mà đặc biệt là bậc Tiểu học, phần lớn học sinh viết văn rất khô khan.

 Qua thực tế dạy phân môn Tập làm văn lớp 4, tôi nhận thấy bài viết của các em hầu như chỉ diễn đạt nội dung. Câu văn chỉ mang tính chất thông báo chứ chưa có hình ảnh, chưa có cảm xúc. Đây là điều tất nhiên, vì ở lứa tuổi này vốn sống và vốn kiến thức của các em còn hạn hẹp. Đứng trước thực tế đó, tôi rất băn khoăn và trăn trở: “Làm thế nào để giúp các em yêu thích phân môn Tập làm văn ? Giúp các em có điều kiện tiếp cận với vẻ đẹp của con người, của cảnh vật, thiên nhiên đất nước ? Giúp các em có cơ hội bộc lộ cảm xúc của cá nhân, mở rộng tâm hồn và phát triển nhân cách ?”.

 Qua nhiều năm dạy lớp 4 tôi đã cố gắng dùng mọi khả năng và kinh nghiệm của mình để khơi dậy những tiềm năng văn học đang ẩn giấu trong mỗi học sinh. Trong khuôn khổ bài viết này, tôi mạnh dạn trình bày một vài kinh nghiệm 

   Một số biện pháp Nâng cao chất lượng viết văn miêu tả cho học sinh lớp 4. 

2. Mục đích nghiên cứu:

a, Giúp HS lớp 4: 

– Rèn kĩ năng quan sát tìm ý, xây dựng nội dung bài văn.

– Rèn kĩ năng dùng từ, đặt câu, viết đoạn, liên kết đoạn, diễn đạt lưu loát, mạch lạc.

– Rèn kĩ năng viết văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

– Bồi dưỡng tình cảm yêu mến, gắn bó, biết trân trọng những gì xung quanh các em.

– Là tiền đề tốt để học viết văn miêu tả lớp trên.

b, Giúp giáo viên:

– Nhìn nhận lại sâu sắc hơn việc dạy văn miêu tả cho học sinh lớp 4 để vận dụng 

phương pháp, biện pháp và hình thức tổ chức dạy học một cách linh hoạt.

– Tự tìm tòi , nâng cao tay nghề, đúc rút kinh nghiệm trong giảng dạy Tập làm văn nói chung và trong dạy học sinh viết văn miêu tả nói riêng.

– Nâng cao khả năng nghiên cứu khoa học.

3. Đối tượng nghiên cứu:

– Nghiên cứu về một số biện pháp nâng cao chất lượng viết văn miêu tả cho học sinh lớp 4. 

4. Phương pháp nghiên cứu:

a, Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết:

– Đọc tài liệu liên quan đến đề tài.

– Nghiên cứu nội dung chương trình Tập làm văn lớp 4 mạch kiến thức Dạy viết văn miêu tả.

b, Phương pháp quan sát sư phạm: 

– Điều tra thực trạng qua từng giai đoạn trong suốt năm học, trao đổi với giáo viên và học sinh, tìm hiểu thực tế việc dạy – học phân môn Tập làm văn trong trường.

– So sánh đối chứng trong cùng một giai đoạn giữa lớp này với lớp kia, giữa các giai đoạn với nhau trong cùng một lớp,  đối chứng cả năm học trước.

– Quan sát tinh thần, thái độ, ý thức trong học Tập làm văn của học sinh lớp mình hay lớp khác trong khi đi dự giờ. Quan sát phương pháp sư phạm của giáo viên giảng dạy. Quan sát chất lượng bài viết của học sinh ở từng dạng miêu tả khác nhau để tìm hiểu những tác nhân trực tiếp ảnh hưởng đến chất lượng viết văn miêu tả của học sinh.

c, Phương pháp tổng kết kinh nghiệm:

– Tiến hành đồng thời với phương pháp kiểm tra toán hoc và phương pháp tổng hợp số liệu. Khi kiểm tra đánh giá chất lượng bài văn miêu tả của từng học sinh, tôi mô tả và thống kê chất lượng bằng những số liệu cụ thể, sau đó tổng hợp các số liệu đã thu được nhằm rút ra kinh nghiệm giảng dạy cho bản thân.

1. NỘI DUNG
2. Cơ sở lí luận:

   Miêu tả là lấy “nét vẽ hoặc câu văn để biểu hiện chân tướng của sự vật ra”. Trong văn miêu tả người ta không đưa ra những nhận xét chung chung, những lời đánh giá trừu tượng về sự vật. Mà văn miêu tả phải vẽ ra các sự vật, sự việc, hiện tượng, con người bằng ngôn ngữ một cách sinh động, cụ thể. Giúp cho người nghe, người đọc nhìn rõ chúng, tưởng tượng được ra chúng như đang nhìn tận mắt, sờ tận tay. Tuy nhiên miêu tả không phải là một bức ảnh chụp lại hay một bản sao chép vụng về mà nó là sự kết tinh của những nhận xét tinh tế, những rung động sâu sắc mà người viết đã thu lượm được khi quan sát.  (Từ điển Tiếng Việt Đào duy Anh)

  Với học sinh Tiểu học, nhất là học sinh các lớp 4, việc hình thành và phát triển các kĩ năng nghe, nói, đọc, viết là vô cùng quan trọng được thể hiện ở tất cả các  môn học và nổi bật nhất là ở môn Tiếng Việt. Do đó việc dạy Tập làm văn ở Tiểu học góp phần rèn luyện cho học sinh năng lực sử dụng tiếng mẹ đẻ, tạo điều kiện cho các em giao tiếp trong cuộc sống hàng ngày và học tốt các môn học khác như văn bản viết các em có được từ phân môn Tập làm văn đã thể hiện những hiểu biêt thực tế, những kĩ năng sử dụng Tiếng Việt mà các em đã được học ở môn Tiếng Việt nói chung, phân môn Tập làm văn nói riêng và các môn học khác.

  Trong đời sống, muốn người khác công nhận ra những điều mình đã nhìn thấy, đã sống, đã trải qua… chúng ta phải miêu tả. Trong văn học, các câu chuyện, các cuốn tiểu thuyết, thậm chí ngay cả trong văn nghị luận hay văn viết thư, nhiều lúc ta cũng chen vào các đoạn văn miêu tả. Vì thế, có thể nói văn miêu tả có một vị trí quan trọng trong sáng tác văn chương. Cũng vì thế văn miêu tả chiếm một vị trí đặc biệt quan trọng trong chương trình Tập làm văn Tiểu học.

2. Thực trạng của vấn đề nghiên cứu:

a,Thực trạng: 

+ Đối với giáo viên:

     Điều đầu tiên tôi nhận thấy là kiến thức về phân môn Tập Làm Văn của giáo viên còn nhiều hạn chế, khi hướng dẫn những câu văn mẫu gợi ý cho học sinh phần lớn phụ thuộc vào SGV, văn mẫu, … khiến học sinh nghe nhiều cảm thấy nhàm chán. Ngay bản thân giáo viên cũng chưa cảm nhận được cái hay, cái đẹp trong mỗi hình ảnh văn học thì rất khó truyền thụ cho học sinh cảm nhận được sự sinh động của bài văn, khiến cho giờ dạy phân môn Tập làm văn rơi vào nhàm chán, khô khan. 

+ Đối với học sinh:

 – Đa số các em đều là con nhà thuần nông. Ngoài thời gian học ở trường các em còn phải giúp đỡ cha mẹ làm những công việc gia đình nên ít có thời gian giành cho việc học. Ở nhà, các em không nhận được sự giúp đỡ của anh chị hoặc cha mẹ mỗi khi các em gặp khó khăn trong quá trình quan sát, lập dàn ý hay viết văn miêu tả.

– Bản thân của các em chưa có kĩ năng viết một bài văn miêu tả, vốn từ của các em còn hạn chế, kĩ năng quan sát chưa có.

– Các em không có thói quen đọc sách nhiều.