SKKN Một số biện pháp nâng cao hiệu qủa công tác bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch sử cho học sinh lớp 11

• PHẦN MỞ ĐẦU

• Lí do chọn đề tài

Sinh thời thời chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy:

“ Dân ta phải biết sử ta

Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam “

Lời dạy của Người luôn là bài học sâu sắc trong mọi thời đại, mọi ngành, mọi giới, đặc biệt đối với những người đang thầm lặng hiến dâng trong sự nghiệp “Trồng người”. Do đó, làm tốt công tác giáo dục lịch sử cho học sinh là góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện trong thời kỳ đổi mới, có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với mỗi nhà trường. Bởi “Lịch sử là thầy dạy của cuộc sống”, “Muốn đào tạo con người phù hợp với thời đại, chúng ta cần phải không ngừng cải tiến chất lượng dạy học lịch sử ” (Hội đồng quốc tế khoa học Lịch sử – 1980).

Thế kỉ XXI là thế kỉ của sự phát triển như vũ bão của khoa học, công nghệ thông tin. Để sánh vai với cường quốc năm châu, tiến tới hoàn thành sự nghiệp Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa đất nước. Xây dựng Việt Nam thành quốc gia giàu mạnh, dân chủ, văn minh thì hơn lúc nào hết, ưu tiên cho giáo dục và đào tạo phải được coi là “Quốc sách hàng đầu”, như chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định:“Một dân tộc dốt là một dân tộc yếu “. Qua đó đào tạo ra những con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa đáp ứng yêu cầu của thời đại, với kiến thức toàn diện không chỉ về khoa học tự nhiên mà cả về khoa học xã hội, nhất là hiểu biết về lịch sử dân tộc. Từ đó, tạo nên lòng tự hào dân tộc sâu sắc và ý thức vươn lên xứng tầm với lịch sử dựng nước và giữ nước của cha ông.

Để làm tốt nhiệm vụ “chiến lược phát triển con người”, “Nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài” theo chủ trương của Đảng và Nhà nước, Ngành giáo dục của chúng ta đang cố gắng hướng đến sự phát triển tối đa những năng lực tiềm tàng trong mỗi học sinh, góp phần nâng cao hiệu quả dạy và học của nhà trường. Ở các trường Trung học phổ thông hiện nay, đồng thời với nhiệm vụ phổ cập giáo dục, nâng cao chất lượng đại trà, việc chăm lo bồi dưỡng học sinh giỏi luôn thực sự được quan tâm, nhất là với những nhà giáo tâm huyết với nghề. Trong các nhiệm vụ đó, bồi dưỡng học sinh giỏi có vai trò quan trọng, không chỉ giúp các em tích lũy nhiều kiến thức sâu rộng, nâng cao tính tích cực học tập, tăng thêm sự yêu thích đối với bộ môn…. Mà còn góp phần khẳng định khả năng của bản thân và thương hiệu giáo dục của nhà trường.

Thực tế hiện nay ở các trường Trung học phổ thông, công tác bồi dưỡng học sinh giỏi, trong đó có việc bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch sử đã được chú trọng, song vẫn còn những bất cập nhất định như: Cách tuyển chọn, phương pháp giảng dạy thiếu phù hợp, chưa tìm ra được hướng đi cụ thể cho công tác này, phần lớn chỉ làm theo kinh nghiệm…Từ những bất cập trên dẫn đến hiệu quả bồi dưỡng không đạt như mong muốn.

Mặt khác, do quan niệm sai lệch về vị trí, chức năng của môn lịch sử trong đời sống xã hội. Không ít học sinh và phụ huynh có thái độ xem thường bộ môn Lịch sử, coi đó là môn học phụ, môn học thuộc lòng, không cần làm bài tập, không cần đầu tư phí công vô ích. Dẫn đến hậu quả học sinh không nắm

đựơc những sự kiện lịch sử cơ bản, nhớ sai, nhầm lẫn kiến thức lịch sử là hiện tượng khá phổ biến trong thực tế.

Là một giáo viên giảng dạy môn Lịch sử ở trường THPT, học sinh của trường phần lớn là con em nông dân, đời sống kinh tế còn khó khăn, học sinh ít được tiếp cận với các vấn đề lịch sử, văn hóa chuyên sâu từ các kênh thông tin. Băn khoăn trước thực trạng đó, tôi luôn tìm tòi, nghiên cứu để nâng cao kiến thức và phương pháp giảng dạy của bộ môn để gây hứng thú học tập môn lịch sử cho học sinh, nhất là công tác bồi dưỡng học sinh giỏi sao cho đạt hiệu quả.

Xuất phát từ những lý do cơ bản trên, tôi đã lựa chọn đề tài nghiên cứu “Một số biện pháp nâng cao hiệu qủa công tác bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch sử cho học sinh lớp 11 Trường THPT Lam Kinh” làm đề tài nghiên cứu sáng kiến kinh nghiệm của mình. Rất mong được đồng nghiệp chia sẻ, góp ý để sáng kiến của tôi thực sự đem lại thành công và hiệu quả cho công tác giảng dạy của bản thân và đồng nghiệp.

• Mục đích nghiên cứu:

1. • Đối với người dạy: Nhằm giúp cho giáo viên giảng dạy môn Lịch sử ở trường THPT một số sáng kiến riêng trong việc bồi dưỡng học sinh giỏi cho học sinh lớp 11.
   • Đối với người học: Đây là một số biện pháp quan trọng giúp các em lĩnh hội kiến thức lịch sử hiệu quả hơn. Từ đó xác định đúng đắn được phương pháp học tập bộ môn lịch sử và ôn luyện đội tuyển đạt kết quả cao.

• 3. Đối tượng nghiên cứu:

1. • Học sinh lớp 11 hệ THPT.
   • Công tác bồi dưỡng học sinh giỏi môn Lịch sử của giáo viên giảng dạy lịch sử.

• Phương pháp nghiên cứu:

Khi thực hiện sáng kiến kinh nghiệm này, cá nhân tôi đã thực hiện các phương pháp nghiên cứu sau:

• • Phương pháp tham khảo: Tham khảo các nguồn: Kinh nghiệm thực tiễn của đồng nghiệp, sách, báo, tạp chí, các bài tham luận trên Internet.
  • Phương pháp khảo sát thực tế: Quan sát, khảo sát thực tế việc ôn luyện và kết quả các đội tuyển học sinh giỏi ở nhiều trường THPT trong nhiều năm để thu thập thông tin và xác định phương pháp áp dụng thích hợp trong bồi dưỡng họ sinh giỏi môn lịch sử.

• Phương pháp phân tích, tổng hợp:

+ Phân tích và tổng hợp tư liệu về các vấn đề có liên quan đến đề tài.

+ Tham chiếu kết quả của bộ môn trong trường và trên địa bàn huyện Thọ

Xuân.

• Phương pháp thử nghiệm: Thử áp dụng các giải pháp sáng kiến của cá

nhân để nâng cao hiệu quả bồi dưỡng học sinh giỏi lịch sử ở các năm học.

Các phương pháp trên được kết hợp đồng thời trong quá trình nghiên cứu, góp phần tạo nên hiệu quả của đề tài.

• PHẦN NỘI DUNG

• Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm:

Dân tộc Việt Nam có lịch sử từ lâu đời, với quá trình hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước. Nhân dân ta không chỉ có truyền thống dân tộc anh hùng mà còn có kinh nghiệm phong phú, quý báu về việc giáo dục lịch sử cho thế hệ trẻ, về việc rút bài học quá khứ cho cuộc đấu tranh và lao động trong hiện tại. Kiến thức lịch sử góp phần xây dựng đường lối, chủ trương, chính sách, trở thành vũ khí sắc bén trong công cuộc dựng nước và giữ nước. Ngày nay, “cùng với quá trình Quốc tế hóa ngày càng mở rộng thì trở về nguồn cũng là một trong những xu thế chung của các dân tộc trên thế giới. Với chúng ta, đó chính là sự tìm tòi, phát hiện ngày càng sâu sắc hơn những đặc điểm của xã hội Việt Nam, những phẩm chất cao quý, những giá trị truyền thống và những bài học lịch sử giúp chúng ta lựa chọn và tiến hành bước đi thích hợp, hướng mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh” (theo nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười) .

Chất lượng bộ môn Lịch sử được đánh giá không phải bằng việc ghi nhớ nhiều sự kiện mà cần hiểu đúng lịch sử. Như cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã từng viết: “Lịch sử đâu phải là một chuỗi sự kiện để người viết sử ghi lại, rồi người giảng sử đọc lại, người học sử học thuộc lòng”. Điều quan trọng là qua học tập, “chúng ta thấy được cái gì qua các thời đại lịch sử và từ đó chúng ta rút ra được kết luận gì, bài học gì. C. Mác- một nhà sáng lập ra chủ nghĩa Mác

• Lênin đã vũ trang cho chúng ta một phương pháp luận đúng đắn để nghiên cứu lịch sử, để rút ra những kết luận có ý nghĩa quan trọng thiết thực”. Đây chính là cơ sở để những người quan tâm đến sử học và những thầy cô giáo giảng dạy môn Lịch sử cần nhận thức đúng, sâu sắc, ý nghĩa, vị trí đúng của bộ môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông và tìm ra những phương pháp để nâng cao chất lượng bộ môn, thu hút được nhiều học sinh thích học lịch sử và học giỏi lịch sử.

Mục tiêu của bộ môn Lịch sử ở trường Trung học phổ thông là:

*Về kiến thức: Cung cấp kiến thức lịch sử ở chương trình Trung học cơ sở học sinh được tìm hiểu sâu những sự kiện cơ bản trong quá trình phát triển của lịch sử thế giới và lịch sử dân tộc… Tiếp tục bồi dưỡng học sinh giỏi bộ môn Lịch sử về kiến thức và kĩ năng, tạo hứng thú say mê học tập, tìm hiểu Lịch sử cho học sinh.

• Về tư tưởng: Giáo dục lòng yêu quê hương đất nước, có ý thức xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước, tự hào về những thành tựu văn hóa, văn minh mà tổ tiên ta và loài người đã đạt được. Trân trọng, ghi nhớ, biết ơn công lao của tổ tiên và các anh hùng dân tộc đã ra sức xây dựng và bảo vệ đất nước để có được cuộc sống hiện nay.

Về kĩ năng: Hình thành kĩ năng tư duy lịch sử và tư duy logic, nâng cao năng lực xem xét, đánh giá sự kiện, hiện tượng trong mối quan hệ không gian, thời gian và nhân vật lịch sử. Rèn luyện kĩ năng học tập bộ môn một cách độc lập, thông minh như làm việc sách giáo khoa, sưu tầm và sử dụng các loại tư