SKKN Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 – 36 tháng thông qua hoạt động nhận biết

MỤC LỤC

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài

Thủa sinh thời Bác Hồ muôn vàn kính yêu của chúng ta đã từng nói: “Trẻ em hôm nay, thế giới ngày mai”. Thật vậy! trẻ em là nguồn hạnh phúc của mỗi gia đình, là tương lai của đất nước, là lớp người kế tục sự nghiệp của cha ông để xây dựng bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa.

Ngày nay chúng ta đang sống trong thời đại công nghiệp hoá hiện đại hoá đất nước, nền  kinh tế không ngừng phát triển với một sự thay đổi cơ bản về cơ cấu xã hội để tiếp cận với một nền văn minh phát triển cao. Trong đó con người đứng ở vị trí trung tâm.“Con người muốn tồn tại thì phải gắn bó với cộng đồng. Giao tiếp là một đặc trưng của con người. Ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp quan trọng nhất” V.Lê Nin.

Nhờ có ngôn ngữ mà con người xích lại gần nhau hơn có thể hiểu được nhau, cùng nhau hành động vì mục đích chung: Lao động, đấu tranh, xây dựng và phát triển xã hội.

Giáo dục mầm non là khâu đầu tiên trong nền giáo dục quốc dân góp phần quan trọng cải tạo tiền đề cho sự phát triển toàn diện nhân cách trẻ. Thực hiện nhiệm vụ của Bộ giáo dục và đào tạo, ngành học mầm non đã đưa 4 lĩnh vực phát triển vào chương trình chăm sóc, nuôi dưỡng, giáo dục trẻ nhà trẻ đó là: Phát triển thể chất, phát triển nhận thức, phát triển ngôn ngữ và phát triển tình cảm, kỹ năng xã hội và thẩm mỹ [1]. Trong đó lĩnh vực phát triển ngôn ngữ là một thể thống nhất không thể tách rời nó là công cụ để tư duy, là chìa khoá để nhận thức, là phương tiện để giao tiếp, điều khiển, điều chỉnh các hành vi giúp trẻ lĩnh hội các giá trị đạo đức chuẩn mực.

Lứa tuổi MN là thời kỳ phát cảm ngôn ngữ. Đây là giai đoạn có nhiều điều kiện thuận lợi nhất cho sự lĩnh hội ngôn ngữ nói và các kỹ năng đọc viết ban đầu của trẻ. Ở giai đoạn này trẻ đạt được những thành tích vĩ đại mà ở các giai đoạn sau không thể có được, trẻ học nghĩa và cấu trúc của từ, cách sử dụng từ ngữ để chuyển tải suy nghĩ và cảm xúc của bản thân, hiểu mục đích và cách thức con người sử dụng chữ viết. Cùng với quá trình lĩnh hội ngôn ngữ, trẻ lĩnh hội và phát triển các năng lực tư duy như xây dựng và biểu đạt ý tưởng, chia sẻ thông tin với người khác và tiếp nhận, đáp lại ý tưởng, thông tin của người khác. Phát triển ngôn ngữ và giao tiếp có ảnh hưởng đến tất cả các lĩnh vực phát triển khác của trẻ. Ngôn ngữ là công cụ của tư duy vì thế ngôn ngữ có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển nhận thức, giải quyết vấn đề và chức năng tư duy ký hiệu tượng trưng ở trẻ. [2]

Đối với trẻ 24 đến 36 tháng tuổi có số lượng từ tăng nhanh. Trong vốn từ của trẻ, phần lớn là các danh từ, động từ, các từ loại khác nhau, như tính từ, đại từ,… được xuất hiện với số lượng ít và tăng dần theo tháng tuổi. [3].

Do tốc độ phát triển nhanh về ngôn từ, ngữ pháp, giọng điệu… trẻ dễ vấp phải những tật ngôn ngữ nói như: nói ngọng, nói lắp… nên rất ảnh hưởng đến sự phát triển tâm lý, thái độ của trẻ. Trong xã hội hiện nay, nhiều gia đình bố mẹ còn bận mải lo làm ăn ít quan tâm đến nhu cầu gắn bó của trẻ. Nó thể hiện ở mối quan hệ, nếu trẻ không được đối xử tốt trẻ sẽ ngại giao tiếp mà giao tiếp với người lớn là điều kiện quyết định để trẻ lớn lên và trưởng thành. 

Đối với trẻ 24 – 36 tháng tuổi do tôi phụ trách nhiều cháu còn nói ngọng, nói lắp, sai lỗi chính tả nhiều, trẻ nói tiếng địa phương. Đặc biệt, nhiều bố mẹ mải lo làm ăn nên chưa chú ý đến việc dạy nói đúng khoa học. Là giáo viên trực tiếp nuôi dạy trẻ, tôi được chứng kiến và là người khơi nguồn “Vốn ngôn ngữ của trẻ”. Chính vì vậy tôi đã nghiên cứu và thực hiện đề tài “Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 – 36 tháng thông qua hoạt động nhận biết ở lớp A1 trường Mầm non Nga Thái – Nga Sơn”.

1.2. Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu thực trạng của giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 – 36 tháng trường Mầm non Nga Thái – Nga Sơn. Từ đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả lồng ghép tích hợp Nội dung phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 – 36 tháng.

1.3. Đối tượng nghiên cứu

Trẻ 24 – 36 tháng và các hoạt động giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ 24 – 36 tháng 

1.4. Phương pháp nghiên cứu

– Phương pháp nghiên cứu lý thuyết: Sưu tầm, phân tích và tổng hợp các tài liệu để tìm hiểu cơ sở lý luận cho đề tài.

– Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin: Phỏng vấn, trò chuyện với giáo viên, với phụ huynh và học sinh để tìm hiểu thực trạng.  

– Phương pháp quan sát: Quan sát các hoạt động của trẻ, giáo viên để tìm hiểu thực trạng.

– Phương pháp thống kê toán học:  Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lý số liệu.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm

Trẻ từ 24 đến 36 tháng tuổi hoạt động chủ đạo là hoạt động với đồ vật, nhờ đồ vật mà trẻ khám phá ra các thuộc tính, nắm được những chức năng và phương thức sử dụng đồ vật “theo kiểu người lớn” có ảnh hưởng lớn đến sự phát triển tâm lý của trẻ. “Trẻ là chủ thể của quá trình phát triển ngôn ngữ. Ngôn ngữ của trẻ được phát triển thông qua quá trình giao tiếp của trẻ với những người xung quanh, với môi trường thiên nhiên và xã hội. Để phát triển ngôn ngữ, trẻ phải được nghe lời nói, được bắt chước lời nói, được chủ động nói” [1].

Trong quá trình giao tiếp với người lớn, những tiền đề đầu tiên của ngôn ngữ xuất hiện và trẻ bắt đầu hiểu được lời nói của người lớn và phát âm được những từ đầu tiên. Vì vậy chúng ta cần phát triển , mở rộng các từ loại trong vốn từ, biết sử dụng nhiều loại câu bằng cách thường xuyên trò chuyện với trẻ về những sự vật, sự việc trẻ nhìn thấy hằng ngày. Nói cho trẻ biết các từ biểu hiện về đặc điểm, tính chất, công dụng của chúng. Cho trẻ xem tranh, kể cho trẻ nghe các câu chuyện đơn giản qua tranh, qua hình ảnh. Đặt một số loại câu hỏi giúp trẻ kể bằng ngôn ngữ của trẻ [ 3].