SKKN Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

          Ngôn ngữ là một thứ sản phẩm độc quyền của con người, là một hiện tượng xã hội đặc biệt. Nó chỉ được hình thành, tồn tại và phát triển trong xã hội loài người.  Ngôn ngữ là phương tiện giao tiếp trọng yếu nhất của con người. khi giao tiếp người ta trao đổi tư tưởng, tình cảm, trí tuệ, hiểu biết…với nhau. Con người và xã hội không thể thiếu hoạt động giao tiếp. 

          Chúng ta đều biết rằng bậc học mầm non là bậc học mở đầu trong hệ thống giáo dục quốc dân, chịu trách nhiệm chăm sóc giáo dục trẻ từ 0-6 tuổi. Đây là giai đoạn đặt nền móng đầu tiên quan trọng của nhân cách con người  góp phần phát triển nhân cách toàn diện. 

        Trong những năm gần đây bậc học đang thực hiện chương trình giáo  dục mầm non mới. Nội dung của chương trình yêu cầu trẻ được phát triển toàn diện theo năm tiêu chí: Thể chất, nhận thức, ngôn ngữ, tình cảm xã hội, thẩm mĩ. Trong năm tiêu chí thì việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ đặc biệt là trẻ 5-6 tuổi chuẩn bị vào lớp 1 đóng vai trò rất quan trọng. 

         Ngôn ngữ  là công cụ để trẻ học tập và vui chơi, để phát triển tư duy và nhận thức,  là phương tiện để giáo dục trẻ một cách toàn diện, ngôn ngữ  phát triển giúp cho trẻ mở rộng giao tiếp dễ dàng tiếp cận với các môn khoa học khác như: Khám phá khoa học, Làm quen với toán, Âm nhạc, Tạo hình…để lĩnh hội các kiến thức, biểu tượng khoa học sơ đẳng ban đầu làm cơ sở  nền tảng cho việc học ở các bậc học tiếp theo.

           Phát triển ngôn ngữ là nhiệm vụ quan trọng hàng đầutrong giáo dục mầm non, bởi ngôn ngữ gắn liền với tư duy. Nếu trẻ không được trang bị một vốn ngôn ngữ nhất định sẽ gặp khó khăn khi vào trường tiểu học để lĩnh hội tri thức và nền văn hóa của nhân loại.

             Phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi là dạy trẻ nhận biết và phát âm chính xác 29 chữ cái  trong bảng chữ cái Tiếng Việt, cung cấp vốn từ,  dạy trẻ  một số kỹ năng cần thiết cho việc học đọc, viết như: Cách lật giở sách, cách cầm bút, tư thế ngồi, khả năng diễn đạt ý muốn của mình bằng câu hoàn chỉnh, sử dụng từ ngữ linh hoạt phong phú trong giao tiếp… Ngôn ngữ sẽ phát triển tự nhiên nếu như điều kiện xung quanh thuận lợi, có sự tác động về phương pháp, hình thức của con người. Ngược lại nếu điều kiện xung quanh không thuận lợi thì sự phát triển ngôn ngữ của trẻ sẽ trở lên lệch lạc. 

            Trước thực tế trên tôi thấy việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non đặc biệt với trẻ 5-6 tuổi là rất cần thiết. Vậy làm thế nào để phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi mang lại kết quả cao nhất, giúp trẻ tự tin trong giao tiếp và sử dụng ngôn  ngữ một cách có hiệu quả khi tham gia và các hoạt động? Trong năm học ………..tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài “Một số biện pháp phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5-6 tuổi” 

1. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
2. CƠ SỞ LÝ LUẬN

         Các chương trình giáo dục mầm non trên thế giới nói chung cũng như ở Việt Nam ta nói riêng đặt vấn đề “Phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non từ 0-6 tuổi” ở vị trí đặc biệt quan trọng. Ngôn ngữ là công cụ để trẻ giao tiếp, học tập và vui chơi, ngôn ngữ giữ vai trò quyết định sự phát triển tâm lí của trẻ. Bên cạnh đó ngôn ngữ còn là phương tiện để giáo dục trẻ một cách toàn diện bao gồm sự phát triển về đạo đức và chuẩn mực văn hóa. .

Giáo dục mầm non là cấp học đầu tiên trong hệ thống giáo dục quốc dân, cấp học đặt nền móng cho các cấp học sau này với mục tiêu là giúp trẻ phát triển về thể chất, tình cảm, trí tuệ, thẩm mỹ hình thành những yếu tố đầu tiên của nhân cách, chuẩn bị cho trẻ vào học lớp 1.

Trong quá trình phát triển ngôn ngữ cho trẻ thì người  giáo viên có vai trò giúp trẻ uốn nắn để phát triển một cách tích cực nhất. Mặt khác, trên bước đường phát triển về kĩ năng ngôn ngữ và giao tiếp của trẻ giáo viên chính là người phát hiện và hình thành những kĩ năng ngôn ngữ đồng thời cũng là người quan sát, đánh giá khả năng ngôn ngữ của trẻ. Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ luôn đồng hành với sự tương tác sự giúp đỡ của người lớn và môi trường xung quanh. Yếu tố mô  phỏng, bắt chước ngôn ngữ của người lớn là một trong những yếu tố quan trọng hình thành  và phát triển ngôn ngữ của trẻ. 

        Quá trình phát triển ngôn ngữ của trẻ là phải để trẻ học nói bằng cách nói qua môi trường sống thực của chính bản thân trẻ chính vì vậy mà việc tạo cơ hội để trẻ thực hành nói là rất cần thiết. Trẻ em không thụ động trong việc phát triển ngôn ngữ, trẻ em học lẫn nhau, học với nhau trong khi chơi cùng nhau, học ngôn ngữ khi nghe người lớn nói chuyệnvới nhau, học trong sinh hoạt giao tiếp hàng ngày với những người xung quanh, học trên tivi và trên các phương tiện thông tin đại chúng…

     Ngôn ngữ có vai trò đặc biệt quan trọng đối với sự hình thành và phát triển nhân cách toàn diện của trẻ. Sự phát triển toàn diện của trẻ bao gồm cả sự phát triển về đạo đức, chuẩn mực hành vi văn hóa. Ngôn ngữ phát triển giúp trẻ mở rộng giao tiếp, giúp  trẻ có những điều kiện học hỏi những gì tốt đẹp xung quanh. Giáo viên bằng lời cũng dễ dàng hơn trong việc giải thích, nêu gương, thuyết phục trẻ, giáo dục hành vi đạo đức cho trẻ. Chính vì vậy , ngôn ngữ là phương tiện để giáo dục trẻ một cách toàn diện.

1. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU.

        Để nắm được thực  trạng vấn đề nghiên cứu tôi đã dự một số hoạt động nhằm phát triển ngôn ngữ cho trẻ như: Khám phá khoa học; Làm quen với văn học …cho trẻ ở lớp mẫu giáo lớn trường mầm non Hoa Thủy Tiên và nhận thấy một số điểm như sau:

      – Nghệ thuật lên lớp của giáo viên mới còn hạn chế, chưa linh hoạt khi tổ chức các hoạt động phát triển ngôn ngữ cho trẻ nên chưa thu hút được sự tập trung chú ý của trẻ.

     – Vốn từ của trẻ còn hạn chế, chưa mạnh dạn tự tin trong giao tiếp.

     – Nhiều trẻ phát âm còn ngọng.

     – Trẻ chưa mạnh dạn trả lời câu hỏi của cô

      – Trường Mầm non tôi đang giảng dạy là trường Mầm non đạt chuẩn quốc gia mức độ 2. Trường có 20 lớp với gần 700 học sinh và 47 giáo viên phụ trách các lớp trong đó 70% giáo viên có trình độ đạt chuẩn, Trường mới được xây dựng khang trang đồ dùng hiện đại, chất lượng giảng dạy ngày càng cao, phụ huynh tin tưởng và gửi con đến lớp ngày một đông.   Năm học ………..tôi được Ban giám hiệu phân công phụ trách lớp 5-6 tuổi là lớp mẫu giáo lớn A1 của trường.       

1. Thuận lợi

          – Tôi đã nhận được sự quan tâm của BGH nhà trường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị đồ dùng, đồ chơi cũng như không ngừng tạo mọi điều kiện được tham gia kiến tập, tập huấn chuyên môn phục vụ cho việc dạy và học. 

        – Với bản thân, nắm vững phương pháp, nội dung, yêu cầu cần đạt của trẻ luôn yêu nghề mến trẻ, có tinh thần trách nhiệm cao trong công việc, luôn luôn học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn

        – Với phụ huynh: Phụ huynh quan tâm đến các con, luôn nhiệt tình đóng góp đầy đủ và ủng hộ các phong trào của nhà trường. Đa số phụ huynh phối kết hợp tốt với giáo viên trong việc chăm sóc giáo dục trẻ    

     2.Khó khăn:

      – Khả năng tiếp thu của trẻ trong lớp không đồng đều. Một số trẻ còn nhút nhát, chưa mạnh dạn tự tin trong giao tiếp.

     – Một số cháu phát âm còn ngọng, chưa chuẩn chữ l-n.

     – Một số phụ huynh phát âm chưa chuẩn, còn nói tiếng địa phương nên họ không phát hiện ra lỗi phát âm của trẻ và không quan tâm đến việc chuẩn mực