1. Mở đầu.

1.1. Lý do chọn đề tài

Việc hướng dẫn cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi làm quen chữ cái là cơ hội tốt để sớm hình thành ở trẻ những năng lực hoạt động ngôn ngữ thái độ, phát triển trí tuệ và kỹ năng làm quen với chữ cái. Qua đó giáo dục tình cảm và phát triển tư duy, mở rộng vốn hiểu biết của trẻ, góp phần vào việc phát triển nhân cách toàn diện [1]. Chuẩn bị cho trẻ một hành trang “Tiếng Việt” vững chắc để trẻ bước vào lớp 1. Các hoạt đông dạy trẻ nói tiếng việt phải gắn với sự hứng thú của trẻ. Trẻ em cần có thời gian để xây dựng vốn từ vựng trong giao tiếp tiếng việt bằng lời nói trước khi làm quen với kỹ năng viết. Trẻ dân tộc thiểu số học nói tiếng việt là ngôn ngữ thứ hai ở thời gian đầu cần có sự kết hợp với tiếng mẹ đẻ giúp trẻ hiểu nội dung sâu sắc hơn. Tiếng mẹ đẻ của trẻ cần được sử dụng trong các hoạt động giáo dục và ở mọi lúc mọi nơi một cách hợp lí để làm cơ sở cho việc học tiếng việt.

Là một giáo viên mầm non, trực tiếp đứng lớp chăm sóc và giảng dạy trong quá trình công tác, tôi luôn cố gắng tìm tòi, học hỏi áp dụng mọi hình thức đổi mới nâng cao phương pháp trong quá trình giảng dạy. Mục đích cho trẻ 5 – 6 tuổi làm quen chữ cái không chỉ nhằm cho trẻ biết được các mặt chữ cái để phát âm chuẩn khi nói mà còn tạo cho trẻ hứng thú học tiếng việt, làm tiền đề cho trẻ ứng dụng thích ứng với tập đọc, viết ở bậc học tiếp theo. Làm quen với chữ cái không phải là một hoạt động độc lập riêng biệt mà nó là một phần, một bộ phận của phát triển ngôn ngữ cho trẻ 5 – 6 tuổi trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ mầm non [2]. Vì vậy nó có ý nghĩa trực tiếp trong việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ, giúp trẻ rèn luyện kỹ năng nghe, nói và giúp trẻ phân biệt được các âm khó thông qua chữ cái. Cũng qua hoạt động làm quen chữ cái mà rèn luyện cho trẻ các thao tác trí tuệ và rèn luyện cho trẻ tinh thần thích hoạt động trí óc qua đó hình thành tính ham hiểu biết, thích khám phá những điều mới lạ trong quá trình làm quen chữ cái [1]. Qua hoạt động hình thành và rèn luyện cho trẻ khả năng tập trung chú ý có chủ định và sự hình thành nỗ lực chú ý để giải quyết nhiệm vụ, tập lắng nghe sự chỉ dẫn của cô giáo. Làm thế nào để giúp trẻ hứng thú trong việc đọc, tích cực luyện phát âm, vận dụng sự hiểu biết và khả năng của trẻ vào hoạt động hằng ngày. Điều này làm tôi suy nghĩ cố gắng tìm tòi mọi biện pháp như soạn giáo án điện tử, sáng tác trò chơi, sưu tầm trò chơi vận dụng vào các hoạt động làm quen chữ cái, chuẩn bị môi trường chữ mới lạ, đẹp mắt nhằm kích thích trẻ tự nguyện tham gia vào hoạt động làm quen chữ cái một cách tích cực, nhẹ nhàng thoải mái. Chính vì vậy tôi chọn đề tài: “Một số giải pháp dạy trẻ 5 – 6 tuổi làm quen với chữ cái trường mầm non Hiền Kiệt huyện Quan Hóa” với mong muốn đưa những hình thức mới lạ, hấp dẫn tới trẻ, để tiếp thu chữ cái Tiếng Việt một cách dễ dàng đạt hiệu quả tốt nhất.

1.2. Mục đích nghiên cứu

Đưa ra một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng cho trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi làm quen với chữ cái góp phần phát triển ngôn ngữ cũng như chuẩn bị tốt các điều kiện cho trẻ chuẩn bị bước vào lớp 1.

1.3. Đối tượng nghiên cứu

Trẻ 5-6 tuổi trường Mầm non Hiền Kiệt-huyện Quan Hóa

1.4. Phương pháp nghiên cứu

– Phương pháp nghiên cứu cơ sở lý luận.

– Phương pháp thực tiễn.

– Phương pháp quan sát khoa học.

– Phương pháp khảo sát.

– Phương pháp thực nghiệm khoa học: Áp dụng biện pháp nâng cao chất lượng sau đó đưa ra một số bài tập để kiểm tra kết quả hình thành kỹ năng của trẻ.

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm

   2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm

Như chúng ta đã biết sự lĩnh hội ngôn ngữ của trẻ ảnh hưởng đến khả năng học tập trong Trường tiểu học, Trung học và cả trong tương lai [3], việc cho trẻ làm quen 29 chữ cái còn mang tính chất hoạt động biệt lập chưa đáp ứng với yêu cầu đổi mới của giáo dục mầm non trong tổ chức các hoạt động cho trẻ làm quen với việc đọc và việc viết nhằm chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1. Để chuẩn bị cho trẻ mẫu giáo học tiếng việt ở lớp 1 thì việc cho trẻ làm quen dần với chữ cái (nhận dạng các chữ cái và phát âm được các âm đó [4]) là hết sức cần thiết. Nội dung này chỉ có trong chương trình chăm sóc và giáo dục trẻ 5 – 6 tuổi. Tuy nhiên việc trẻ hứng thú, ham thích say mê với chữ cái như thế nào còn phụ thuộc vào hoàn cảnh sống, điều kiện gia đình, giáo dục của người lớn xung quanh. Vì vậy vấn đề đặt ra là cần tổ chức tốt các hoạt động ở trường lớp mẫu giáo mà trong đó hoạt động làm quen với chữ cái cũng rất là quan trọng, giúp trẻ ghi nhớ tốt các chữ cái là nền tảng vững chắc cho trẻ khi vào lớp 1. Việc tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với các chữ cái ngộ nghĩnh mà trẻ chưa từng được tiếp cận, đó cũng là một vấn đề được đề cập đến để giúp trẻ nhận biết được dễ dàng hơn trong việc ghi nhớ mặt chữ, để cho trẻ có một kiến thức vững vàng về chữ cái, để khi bước vào ngưỡng cửa của trường tiểu học, khi được tiếp xúc với các chữ cái thì trẻ không phải ngạc nhiên mà lại thích thú hơn khi được tiếp xúc. Bản thân tôi là một giáo viên được nhà trường phân công công tác giảng dạy trẻ trong độ tuổi 5 – 6 tuổi. Qua những năm trực tiếp giảng dạy tôi nhận thấy hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái không phải là việc dễ làm, nó đòi hỏi người giáo viên phải kiên trì chịu khó, biết vận dụng những phương pháp linh hoạt sáng tạo trong quá trình lên lớp để trẻ lĩnh hội đầy đủ kiến thức của hoạt động, để từ đó trẻ có sự tập trung chú ý và thực sự có hứng thú, có kỷ luật trong học tập. Trong quá trình trực tiếp tổ chức hoạt động, tôi thấy trẻ chưa hứng thú tham gia hoạt động nhiều trẻ chưa nhớ chữ cái, còn nhầm lẫn chữ nọ sang chữ kia, tô chữ còn bị ngược. Khi phát âm nhiều trẻ còn phát âm nhỏ, ngọng, chưa chính xác. Từ thực tế đó tôi đã mạnh dạn tìm kiếm những giải pháp hữu hiệu để giúp trẻ 5 – 6 tuổi trường Mầm non Hiền Kiệt- huyện Quan Hóa làm quen với chữ cái một cách có hiệu quả nhất.

Làm quen chữ cái theo quan điểm tích hợp trong đổi mới phương pháp giáo dục mầm non phải được tiến hành một cách tự nhiên, bắt đầu bằng những hoạt động gần gũi và có ý nghĩa với trẻ. Để dạy trẻ làm quen chữ cái cần có sự thay đổi cách tổ chức hoạt động trong môi trường chữ viết và ngôn ngữ nói một cách phong phú. Giáo viên phải điều chỉnh các hoạt động giáo dục, tổ chức hoạt động một cách linh hoạt hơn trên cơ sở kết hợp tổ chức hoạt động với các tình huống xảy ra tình cờ, ngẫu nhiên trong cuộc sống. Giáo dục theo quan điểm tích hợp với cách tiếp cận phát triển, lấy trẻ làm trung tâm [4].  Được sự chỉ đạo tiếp tục thực hiện chương trình chăm sóc giáo dục trẻ theo hướng đổi mới – giáo dục lấy trẻ làm trung tâm, cùng với những hoạt động dạy mẫu do tổ chuyên môn tổ chức tôi càng cảm thấy rõ hoạt động làm quen với chữ cái có vị trí quan trọng trong việc giáo dục trẻ phát triển toàn diện, do đó để dạy tốt hoạt động này giáo viên phải đạt được những mục tiêu như:

– Nắm vững nội dung, phương pháp tổ chức các hoạt động cho trẻ làm quen với chữ cái.

– Biết thiết kế và tổ chức các hoạt động làm quen chữ cái theo chủ đề, chủ điểm để phát triển kỹ năng cần thiết, chuẩn bị tốt cho việc đọc, viết trước khi vào lớp 1 của trẻ mầm non.

– Tự tin và có ý thức sáng tạo trong việc tổ chức các hoạt động cho trẻ làm quen chữ cái theo chủ đề chủ điểm trong phân phối chương trình của trường mầm non.

   2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm

Trường Mầm non Hiền Kiệt là trường thuộc xã biên giới nằm ở phía tây

cuối huyện Quan Hóa – tỉnh Thanh Hóa cách Trung Tâm Huyện 45km, giáp với huyện Mường Lát – tỉnh Thanh Hóa.

-Trường có tổng số: 14 nhóm lớp.

Trong đó:

                         – Nhóm trẻ là: 4 nhóm lớp.

                         – Mẫu giáo là: 10 lớp.

-Tổng số trẻ là : 271 cháu

  Trong đó:

                         – Nhóm trẻ là: 67 cháu

                         – Mẫu giáo Là: 204

Bản thân tôi trong năm học ………được sự phân công của BGH nhà trường đã phân cho tôi trực tiếp đướng lớp chăm sóc và giáo dục trẻ lớp 5-6 tuổi tại khu