SKKN Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt nội dung tìm số dư trong phép chia số thập phân

1. MỞ ĐẦU

1.1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 

Trong những năm gần đây, phong trào đổi mới phương pháp dạy học trong trường Tiểu học luôn được quan tâm đặc biệt và không ngừng đẩy mạnh. Các nhà trường đã nỗ lực thực hiện nhằm mục tiêu quan trọng đó là: ngay từ cấp Tiểu học, mỗi học sinh đều cần và có thể phát triển toàn diện, đồng thời phát huy được khả năng của mình về mục tiêu của cấp học. Không phải ngẫu nhiên mà Đảng và Nhà nước ta đã xác định: Giáo dục bậc học Tiểu học là nền tảng, nhằm trang bị ngay từ bậc Tiểu học những con người chủ động, sáng tạo đáp ứng được mục tiêu chung của cấp học và phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước, của thời đại hội nhập.

Trong các môn học ở trường tiểu học mỗi môn học đều góp phần vào hình thành và phát triển cơ sở ban đầu rất quan trọng trong nhân cách con người Việt Nam. Trong đó môn Toán giữ vai trò rất quan trọng, thời gian dành cho việc học toán chiếm tỷ lệ cao. Môn Toán ở tiểu học có nhiệm vụ cung cấp những tri thức cơ sở về nền tảng toán học, rèn kĩ năng tính toán suy luận đơn giản đồng thời góp phần rèn luyện các phẩm chất đạo đức, tính kiên trì, sáng tạo ở mỗi con người.

Trong chương trình toán tiểu học, số thập phân là một nội dung cuối cùng trong mạch toán phân số được dạy ở tiểu học vì vậy có thể nói đây là một nội dung kiến thức cực kì quan trọng nó tạo tiền đề để học sinh học tiếp các lớp trên. Trong nội dung số thập phân được dạy ở tiểu học đã hình thành và phát triển cho học sinh nhiều kĩ năng tính toán, so sánh… song vấn đề dạy học tìm số dư trong phép chia số thập phân lại không được đề cập cụ thể trong bất kì một bài dạy lí thuyết nào mà chỉ xuất hiện ở nội dung thực hành. Vì vậy cả giáo viên và học sinh nhiều khi gặp lúng túng, vướng mắc khi dạy và học nội dung này.

Năm học ………tôi được cử dạy buổi 2 môn Toán lớp 5A cũng như nhiều năm từng dạy lớp 5, qua dự giờ đồng nghiệp cũng như qua nghiên cứu nội dung chương trình, tôi thấy nội dung tìm số dư trong phép chia số thập phân không được dạy thành một bài cụ thể về mặt lí thuyết nhưng đến phần thực hành của phần phép chia số thập phân thì học sinh lại gặp trong các tiết: tiết 64 – Luyện tập, trang 64, 65; tiết 72 – Luyện tập chung, trang 72, Toán 5 và học sinh cũng thường gặp trong các bài kiểm định kì. Vì vậy các em rất khó khăn khi làm những bài tập này, đặc biệt là nhiều em đã tìm số dư trong phép chia số thập phân như tìm số dư trong phép chia số tự nhiên đã học ở các lớp dưới.

  Vì vậy tôi xét thấy cần phải có giải pháp kịp thời để giúp học sinh học tốt nội dung này nên tôi đã chọn đề tài: “Một số giải pháp giúp học sinh lớp 5 học tốt nội dung tìm số dư trong phép chia số thập phân” làm sáng kiến kinh nghiệm.

1.2.MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI

Tôi nghiên cứu nội dung này nhằm:

– Nâng cao chất lượng và hiệu quả Dạy – Học môn Toán lớp 5.

– Phát huy tính tích cực và tạo hứng thú cho học sinh trong học tập.

– Rèn kĩ năng tính toán, óc sáng tạo, kĩ năng hợp tác của học sinh….

1.3. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

  Một số giải pháp nhằm khắc phục lỗi khi dạy học nội dung tìm số dư trong phép chia số thập phân cho học sinh lớp 5 và tôi lấy học sinh lớp 5A Trường Tiêủ học Điền Quang 1 làm thực nghiệm.

1.4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

Để hoàn thành đề tài này tôi đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu khoa học như:

* Phương pháp nghiên cứu tài liệu:

    – Đọc các tài liệu sách, báo, tạp chí giáo dục … liên quan đến nội dung đề tài. 

    – Đọc SGK, sách giáo viên, các loại sách tham khảo….

* Phương pháp quan sát: 

Dự giờ, trao đổi ý kiến với đồng nghiệp về nội dung các tiết học có sử dụng các trò chơi toán học.

* Phương pháp điều tra: 

Tìm hiểu thực trạng việc dạy học tìm số dư trong phép chia số thập phân.

* Phương pháp thực nghiệm:

      Tổ chức và tiến hành thực nghiệm sư phạm. Tổng kết rút kinh nghiệm trong quá trình dạy học để kiểm tra tính khả thi của đề tài.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:

Dạy học toán ở bậc Tiểu học nhằm giúp học sinh: Có những kiến thức cơ bản ban đầu về số học, các số tự nhiên, phân số, số thập phân; các đại lượng thông dụng: Khối lượng, diện tích…; một số yếu tố hình học và thống kê đơn giản. Hình thành các kĩ năng tính, đo lường, giải bài toán có nhiều ứng dụng thiết thực trong đời sống. Góp phần bước đầu phát triển năng lực tư duy, khả năng suy luận hợp lí và diễn đạt đúng (nói và viết) cách phát hiện và cách giải quyết các vấn đề đơn giản, gần gũi trong cuộc sống; kích thích trí tưởng tượng; gây hứng thú học tập toán; góp phần hình thành bước đầu phương pháp tự học và làm việc có kế hoạch, khoa học, chủ động, linh hoạt, sáng tạo (BDTX chu kì III, 2003 – 2007, tập 2)

Chương trình sách giáo khoa toán ở Tiểu học nói chung, ở lớp 5 nói riêng đã kế thừa chương trình SGK cũ, đồng thời đã được các nhà nghiên cứu sửa đổi, bổ sung, nâng cao cho ngang tầm với nhiệm vụ mới, góp phần đào tạo con người theo một chuẩn mực mới. Không ngoài các mục tiêu trên, nội dung các kiến thức về số thập phân trong chương trình môn toán lớp 5 là một mảng kiến thức rất quan trọng, chiếm một thời lượng không nhỏ và có nhiều ứng dụng trong thực tế. 

 Trong chương trình Toán 5, nội dung  số thập phân, các phép tính với số thập phân được dạy trong 52 tiết ở toàn bộ chương II (Học kì I-Toán 5). Cụ thể như sau: 

– Khái niệm ban đầu về số thập phân; đọc viết, so sánh số thập phân; viết và chuyển đổi các số đo đại lượng dưới dạng số thập phân (được dạy trong 15 tiết)

    – Các phép tính:

+ Phép cộng và phép trừ các số thập phân (được dạy trong 7 tiết)

+ Phép nhân số thập phân (được dạy trong  8 tiết)

+ Phép chia số thập phân (được dạy trong 11 tiết – bao gồm cả 2 tiết luyện tập chung về số thập phân) 

+ Giải toán về tỉ số phần trăm (được dạy trong 11 tiết)

* Dạy học số thập phân trong chương trình Toán 5 nhằm giúp học sinh :

– Biết khái niệm ban đầu về số thập phân; đọc, viết, so sánh, sắp thứ tự các số thập phân.

– Biết cộng, trừ, nhân, chia các số thập phân ( kết quả phép tính là số tự nhiên hoặc số thập phân có không quá ba chữ số ở phần thập phân).

– Biết vận dụng những kiến thức và kĩ năng về số thập phân để: tính giá trị của biểu thức có đến ba dấu phép tính; tìm một thành phần chưa biết của phép tính; tính bằng cách thuận tiện nhất; nhân (chia) nhẩm một số thập phân với  (cho) 10; 100; 1000; … bằng cách chuyển dấu phẩy trong số thập phân.

– Ôn tập, củng cố, hệ thống hoá những kiến thức cơ bản về số và phép tính với số thập phân.

* Chuẩn kiến thức kĩ năng khi dạy phép chia các số thập phân :

– Biết thực hiện phép chia, thương là số tự nhiên hoặc số thập phân có không quá ba chữ số ở phần thập phân, tromg một số trường hợp:

+ Chia số thập phân cho số tự nhiên.

+ Chia số tự nhiên cho số tự  nhiên mà thương tìm được là một số thập phân.

+ Chia số tự nhiên cho sốp thập phân.

+ Chia số thập phân cho số thập phân.

2.2. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ TRƯỚC KHI ÁP DỤNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:

2.2.1.Thực trạng của giáo viên:

Để nắm bắt tình trạng dạy – học nội dung tìm số dư trong phép chia số thập phân tôi tiến hành dự giờ giáo viên tiết luyện tập trang 64 Toán 5, (Đ/c Lê Thị Thanh) đã tiến hành dạy bài tập 2 như sau:

 – GV yêu cầu học sinh thực hiện phép chia: 22,44: 18 

 – HS thực hiện:

                              22,44  18

                                4 4     1,24

                                   84  

                                   12

Sau khi HS thực hiện GV giới thiệu: Trong phép chia này thương là 1,24; số dư là 0,12.

Sau đó GV yêu cầu học sinh thử lại: 1,24 x 18 + 0,12 = 22,44

GV và HS khẳng định phép chia đúng 

Theo tôi GV thực hiện như vậy là hơi nhanh và chưa khoa học vì:

– Học sinh chưa được xác định các thành phần của phép chia cũng như các chữ số thuộc các hàng trong số bị chia.

– Học sinh chưa được đọc lại phép tính theo cột dọc và xác định hàng của các chữ số ở số dư. Vì vậy học sẽ dễ xác định sai số dư, nhầm lần giống như phép chia số tự nhiên.