SKKN Một số giải pháp tổ chức sinh hoạt theo chủ đề nhằm góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
Thực hiện tinh thần Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 về đổi mới căn bản toàn diện về giáo dục để đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hoá hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế; Bộ Giáo dục và đào tạo đã xây dựng và ban hành chương trình giáo dục phổ thông mới để nâng cao chất lượng giáo dục thế hệ trẻ, đáp ứng những đòi hỏi của thực tế và bắt kịp xu thế chung của nhân loại. Mục tiêu chương trình giáo dục mới hướng tới là giáo dục con người phát triển toàn diện cả phẩm chất và năng lực, hài hòa đức, trí, thể, mĩ; kết hợp hài hòa dạy người, dạy chữ và dạy nghề, phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh (HS).
Ngày nay, dạy học không đơn thuần là cung cấp kiến thức cho HS mà phải thông qua hoạt động giáo dục để hình thành những phẩm chất và năng lực cốt lõi giúp các em có những kĩ năng cơ bản khi rời ghế nhà trường. Tuy nhiên nhiều giáo viên (GV) không thích làm công tác chủ nhiệm vì mất nhiều thời gian lại chịu nhiều áp lực từ phía nhà trường, gia đình và xã hội. Một số GV chủ yếu làm công tác hành chính mà chưa quan tâm đến công tác giáo dục đạo đức HS nên chưa tạo điều kiện và môi trường tốt để các em phát huy năng lực bản thân.
Hiện nay, công tác chủ nhiệm tại các trường tuy có nhiều chuyển biến tích cực nhưng đội ngũ GV gặp không ít khó khăn về cơ sở vật chất và phương pháp tổ chức thực hiện các hoạt động sinh hoạt theo chủ đề. Để làm tốt nhiệm vụ đó đòi hỏi giáo viên phải có năng lực và kĩ năng tổ chức các hoạt động, phải thay đổi nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức cho HS nhằm thích ứng với sự phát triển của xã hội trong xu thế hội nhập quốc tế.
Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc đổi mới công tác chủ nhiệm, Trường trung học phổ thông (THPT) Cờ Đỏ đã xây dựng kế hoạch giáo dục nhằm hướng dẫn cho giáo viên chủ nhiệm (GVCN) lớp nâng cao năng lực tổ chức các tiết sinh hoạt lớp, hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp (NGLL) và hướng nghiệp theo chủ đề để rèn luyện kĩ năng góp phần hình thành các phẩm chất và năng lực cho HS.
Từ những lí do trên chúng tôi đã mạnh dạn lựa chọn đề tài “Một số giải pháp tổ chức sinh hoạt theo chủ đề nhằm góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục ở Trường THPT Cờ Đỏ” để trao đổi, chia sẻ với các thầy cô giáo nhằm góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục trong nhà trường.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lí luận về sinh hoạt theo chủ đề, chỉ ra thực trạng tổ chức sinh hoạt chủ nhiệm theo chủ đề tại đơn vị để đưa ra những giải pháp tích cực và hiệu quả trong các hoạt động giáo dục nhằm hình thành năng lực, phẩm chất cần thiết từ đó làm thay đổi kết quả giáo dục toàn diện cho HS ở trường THPT Cờ Đỏ, huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An.

3. Nhiệm vụ nghiên cứu
– Tìm hiểu cơ sở lí luận về vai trò và nhiệm vụ của GVCN, những điểm mới về nội dung và hình thức trong tổ chức sinh hoạt theo chủ đề.
– Tìm hiểu thực trạng tổ chức sinh hoạt chủ nhiệm lớp theo chủ đề trên địa bàn huyện Nghĩa Đàn, tại trường THPT Cờ Đỏ.
– Đề xuất một số giải pháp trong công tác chủ nhiệm nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động sinh hoạt theo chủ đề.
4. Đối tượng, thời gian và phạm vi nghiên cứu
– Các lớp C1 chủ nhiệm khóa 2017-2020, 2019-2022 và 2021-2023.
– Thời gian nghiên cứu: từ tháng 9 năm 2019 đến tháng 4 năm 2022.
– Phạm vi nghiên cứu: tại trường THPT Cờ Đỏ, các trường THPT trong huyện Nghĩa Đàn và thị xã Thái Hòa, tỉnh Nghệ An.
5. Tổng quan và điểm mới của đề tài
Hiện nay có nhiều đề tài đã nghiên cứu về công tác chủ nhiệm. Tuy nhiên, đa số tập trung vào công tác giáo dục đạo đức HS, giáo dục kĩ năng sống, tổ chức hướng nghiệp và NGLL. Qua tìm hiểu chúng tôi thấy rất ít đề tài của GVCN chia sẻ về cách thức tổ chức sinh hoạt theo chủ đề thiết thực, hiệu quả phù hợp với thực tế tại đơn vị một cách hiệu quả.
Trong bối cảnh xã hội có nhiều biến đổi phức tạp bởi sự tác động mặt trái của kinh tế thị trường làm cho nhiều HS có những suy nghĩ, hành vi lệch chuẩn vi phạm vào chuẩn mực đạo đức. Đổi mới tổ chức sinh hoạt theo chủ đề là việc làm cấp thiết có ảnh hưởng trực tiếp đến công tác giáo dục đạo đức và hoàn thiện nhân cách của HS. Chính vì vậy, việc tổ chức sinh hoạt chủ nhiệm một cách hiệu quả là việc làm vô cùng quan trọng trong hướng tiếp cận và giáo dục toàn diện HS hiện nay. Nếu GVCN có phương pháp tổ chức tốt sẽ giúp cho HS phát huy mọi năng lực và phẩm chất của bản thân. Do vậy, đề tài đã đưa ra một số giải pháp thiết thực và áp dụng thành công tại đơn vị trong nhiều năm qua.
6. Phương pháp nghiên cứu
– Phương pháp nghiên cứu lí thuyết: thu thập, phân loại, nghiên cứu và tổng hợp tài liệu thành một hệ thống toàn diện ở mức độ khái quát hơn.
– Phương pháp nghiên cứu thực tiễn: thiết kế phiếu điều tra khảo sát đối với GV và HS, thống kê, phân tích số liệu.

PHẦN II. NỘI DUNG
1. Cơ sở lí luận
1.1. Khái niệm tổ chức hoạt động giáo dục
Giáo dục là quá trình hình thành nhân cách được tổ chức một cách có mục đích, có tổ chức thông qua các hoạt động và các quan hệ giữa nhà giáo dục với người được giáo dục nhằm giúp người được giáo dục chiếm lĩnh những kinh nghiệm của xã hội loài người.
Đó là quá trình phát triển con người về mặt sinh lý, tâm lý và mặt xã hội, mang tính chất tăng trưởng về số lượng và biến đổi về chất. Quá trình này diễn ra do ảnh hưởng của nhân tố bên trong và bên ngoài, do ảnh hưởng của các tác động tự phát, ngẫu nhiên và tác động có mục đích, có tổ chức. Thực hiện quá trình này làm biến đổi đứa trẻ với những tư chất vốn có của con người thành nhân cách.
Tổ chức hoạt động giáo dục là quá trình trong đó dưới sự hướng dẫn của GV, HS được tham gia trực tiếp vào các hoạt động khác nhau của đời sống nhà trường cũng như ngoài xã hội với tư cách là chủ thể của hoạt động, qua đó phát triển năng lực thực tiễn, phẩm chất nhân cách và phát huy tiềm năng sáng tạo của cá nhân mình.
Nhìn tổng thể, chức năng của người GVCN lớp là lãnh đạo, tổ chức, quản lí tập thể lớp trên cơ sở tổ chức các hoạt động giáo dục, các mối quan hệ giáo dục của HS theo mục tiêu giáo dục nhân cách toàn diện trong tập thể phát triển và môi trường học tập thân thiện. GVCN phải tổ chức giờ sinh hoạt lớp, hoạt động giáo dục NGLL theo chủ đề và các loại hình hoạt động giáo dục đa dạng khác phù hợp với mục tiêu giáo dục. Đây là một nhiệm vụ cơ bản của GVCN. Thông qua tổ chức các loại hình hoạt động phong phú, đa dạng để giáo dục hành vi, thói quen ứng xử văn hóa cho HS về các mặt đức dục, trí dục, thể dục, mĩ dục, lao động… đồng thời qua đó phát triển tập thể lớp và cá nhân HS.
1.2. Khái niệm tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề
Tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề là một hình thức tổ chức quan trọng trong hoạt động giáo dục ở trường THPT hiện hay nhằm góp phần hình thành năng lực và phẩm chất cho HS. Đó là cách thức tổ chức các hoạt động theo một nội dung cụ thể nhất định nhằm hướng HS vào một chủ đề nào đó để giúp các em tìm hiểu và lí giải được vấn đề các em thường gặp trong cuộc sống.
Tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề là hình thức tổ chức giúp HS hình thành khái niệm, kiến thức, tư tưởng theo chủ đề nhất định. Quá trình thực hiện vận dụng nhiều phương pháp giáo dục hiện đại. HS chủ động tham gia nhiều hoạt động để tìm ra kiến thức, quy luật vận động xã hội để vận dụng vào thực tiễn cũng như giải quyết nhiều khó khăn mà các em thường mắc phải.
Tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề là quá trình vận dụng kiến thức nhiều lĩnh vực đời sống xã hội vào quá trình tổ chức thực hiện, áp dụng các phương pháp vào đổi mới giáo dục hiện nay nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao

trong đào tạo nhân lực theo yêu cầu của xã hội về hội nhập và công dân toàn cầu.
1.3. Vai trò, ý nghĩa của tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề
1.3.1. Vai trò
Hoạt động giáo dục theo chủ đề là một phần đặc biệt quan trọng trong hoạt động giáo dục của nhà trường. Hoạt động này vừa tạo điều kiện cho HS mở rộng, củng cố nội dung các môn học trên lớp vừa tạo điều kiện cho HS rèn luyện kĩ năng từ đó áp dụng hiệu quả vào đời sống thực tiễn.
Giáo dục theo chủ đề với tính đa dạng của nó sẽ thu hút HS tham gia vào quá trình hoạt động. Tính đa dạng, phong phú tổ chức theo chủ đề thể hiện rõ ở nội dung và hình thức, các điều kiện thực hiện. Hoạt động giáo dục theo chủ đề có sự mở rộng về không gian, thời gian giúp người học lựa chọn các loại hình khác nhau phù hợp với sở thích, hứng thú đồng thời HS được tham gia và làm chủ quá trình đó. Bởi vậy, đây là môi trường lí tưởng để người học được làm việc và học tập bổ ích.
GV có vai trò quan trọng trong việc tổ chức các hoạt động giáo dục theo chủ đề của HS, được thể hiện như sau:
– GVCN là người thừa lệnh hiệu trưởng, được hiệu trưởng giao quyền thay mặt nhà trường để tổ chức, quản lí toàn diện HS một lớp học đồng thời là người đại diện cho quyền lợi HS trong lớp, phản ánh những nguyện vọng, nhu cầu của HS đối với nhà trường. GVCN là người đại diện hai phía, một mặt đại diện cho các lực lượng giáo dục của nhà trường, mặt khác đại diện cho tập thể HS. GVCN phải xác định tinh thần, tâm lý đối với HS. Nhiều khi một lời khen, một cử chỉ động viên đúng lúc, kịp thời có thể giúp HS từ học yếu vươn lên thành khá, giỏi, ngăn ngừa được những hành vi tiêu cực.
– GVCN quản lý, lãnh đạo, tổ chức toàn diện hoạt động giáo dục theo chủ đề. GV đánh giá, phân loại, xác định những mặt mạnh, mặt yếu của tập thể HS theo mục tiêu giáo dục toàn diện. Nắm vững mục tiêu, nội dung dạy học, giáo dục của lớp chủ nhiệm mới có thể xây dựng được kế hoạch chủ nhiệm lớp, xác định được nội dung, hình thức hoạt động giáo dục phong phú. Vì thế, GVCN là nhà giáo dục và là người lãnh đạo, tổ chức, điều khiển, kiểm tra gần gũi nhất mọi hoạt động và các mối quan hệ ứng xử thuộc phạm vi lớp mình phụ trách dựa trên đội ngũ tự quản và ý thức tự giác của HS trong lớp.
– GVCN là cầu nối giữa các lực lượng giáo dục để tổ chức các hoạt động giáo dục theo chủ đề cho HS. GVCN vừa là một nhà sư phạm vừa là đại diện của hiệu trưởng, vừa là đại diện của tập thể HS. Tính giao thoa của người GVCN đã tạo nên cầu nối giữa hiệu trưởng, các thầy cô giáo trong nhà trường và tập thể HS lớp; tạo ra những cơ hội, điều kiện giải quyết kịp thời, có hiệu quả trong tổ chức giáo dục theo chủ đề, tránh được những hiểu lầm của các mối quan hệ trong và ngoài nhà trường, trong và ngoài lớp chủ nhiệm.

1.3.2. Ý nghĩa
Việc đổi mới tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề trong trường THPT có nhiều ý nghĩa quan trọng, đặc biệt giúp GV, HS và nhà trường tăng cường tính tương tác khi tham gia các hoạt động giáo dục.
GV sẽ xây dựng khung chương trình một cách hệ thống theo nội dung, vận dụng nhiều phương pháp và hình thức tổ chức khác nhau trong tổ chức sinh hoạt chủ nhiệm lớp theo chủ đề.
HS cân bằng kiến thức lí thuyết với thực hành, trải nghiệm sáng tạo, đồng thời hình thành năng lực, phẩm chất cần thiết khi tham gia vào cuộc sống.
Ban giám hiệu (BGH) nhà trường sẽ làm tốt việc quản lí, đánh giá công tác thi đua giữa các lớp và giáo dục đạo đức HS thông qua các hoạt động. Kịp thời phát hiện bồi dưỡng năng khiếu của HS làm hạt nhân cho phong trào của trường.
GVCN tổ chức tốt hoạt động giáo dục theo chủ đề sẽ góp phần giáo dục đạo đức, kĩ năng cho HS hiệu quả, phù hợp với đổi mới của chương trình giáo dục phổ thông, đáp ứng được nguồn nhân lực cho đất nước trong giai đoạn hiện nay.
1.4. Nhiệm vụ tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề
Đối với giáo viên
Tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề là việc làm quan trọng trong quá trình đổi mới phương pháp, nội dung giáo dục theo hướng hiện đại. Hoạt động nhấn mạnh tính tương tác, lấy HS làm trung tâm nhằm hình thành các kĩ năng hoạt động và rèn luyện phẩm chất của HS. GVCN là người chịu trách nhiệm trực tiếp trong việc tổ chức động giáo dục theo chủ đề cho HS nên có nhiệm vụ như sau:
– Xây dựng kế hoạch giáo dục theo chủ để thể hiện rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp đảm bảo tính khả thi, phù hợp với đặc điểm HS và điều kiện thực tế.
– Thực hiện các hoạt động giáo dục theo kế hoạch đã xây dựng.
– Phối hợp chặt chẽ với gia đình, GV bộ môn, Đoàn trường, BGH trong việc hỗ trợ, giám sát việc học tập, rèn luyện của HS.
– Tổ chức kiểm tra, đánh giá và điều chỉnh các hoạt động để gớp phần nâng cao hiệu quả công tác giáo dục toàn diện HS.
Đối với học sinh
– HS hoàn toàn chủ động tham gia các hoạt động để hình thành năng lực qua các buổi sinh hoạt. Các em được trang bị những kiến thức về văn hóa, tham gia hoạt động trải nghiệm, kết hợp việc học với thực hành, tăng cường khả năng hoạt động, tương tác giúp các em phát triển năng động, toàn diện.
– HS là người trực tiếp tham gia vào các hoạt động, sẵn sàng nhận nhiệm vụ, tham gia tích cực vào các hoạt động, đề xuất những trò chơi và hoạt động hay, cùng GV đánh giá hoạt động của các bạn.

1.5. Nguyên tắc tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề
Tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề là một trong những nội dung giáo dục quan trọng trong nhà trường góp phần phát triển giáo dục toàn diện cho HS nhằm trang bị kiến thức, kĩ năng và năng lực, phẩm chất cần thiết. Vì thế, tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề cần tuân thủ các nguyên tắc sau:
Tiếp cận quyền trẻ em
– Giáo viên thực hiện các hoạt động giáo dục phải phù hợp với nhu cầu, trạng thái của HS, giúp HS khắc phục nhận thức, hành vi chưa đúng của bản thân, không được bạo lực và tôn trọng HS.
– Tạo cho HS cảm giác an toàn, thân thiện, được tôn trọng bằng việc lắng nghe tích cực và khích lệ HS, giúp các em có khả năng vượt qua các rào cản về tâm lí, giảm bớt căng thẳng trong học tập và cuộc sống cá nhân.
– Gia tăng năng lực hoạt động và cơ hội thành công cho HS bằng việc giáo dục các kĩ năng sống cơ bản cho các em.
Tiếp cận hướng vào người học
– Toàn bộ hoạt động giáo dục đều phải hướng vào việc hình thành và phát triển nhân cách người học.
– Người học phải là chủ thể của hoạt động tự giác, tích cực, chủ động nhằm chiếm lĩnh tri thức, hình thành kĩ năng. Người học phải là chủ thể tạo nên sản phẩm giáo dục cho chính mình.
– Việc học phải xuất phát từ người học, từ nhu cầu, động cơ, năng lực của họ, từ đặc điểm tâm lí cá nhân, từ những điều kiện học tập của họ. Trong quá trình giáo dục, GV cần thỏa mãn những nhu cầu đúng đắn, đồng thời chú ý giáo dục các nhu cầu, động cơ đó.
– Người học được tạo cơ hội trong việc thể hiện và hợp tác với bạn trong quá trình học tập.
Tiếp cận năng lực
– Giáo dục phải thông qua các hoạt động, xuất phát từ nhu cầu của HS; đa dạng hóa về nội dung, hình thức tổ chức hoạt động giáo dục gắn với thực tiễn để giúp HS hứng thú, chủ động và sáng tạo tham gia các hoạt động.
– Làm cho HS có ý thức về toàn bộ quá trình học tập, tự giác khi học. HS chủ động tham gia xây dựng kế hoạch và tổ chức các hoạt động giáo dục, trên cơ sở hợp tác chia sẻ cùng các bạn.
– Tôn trọng sự khác biệt, bởi vì mỗi HS có một khả năng tiếp nhận kiến thức khác nhau. Đây là một yêu cầu cơ bản của dạy học dựa trên năng lực.
– Thay đổi căn bản vai trò của GV từ cung cấp, áp đặt sang hướng dẫn, tổ chức, đồng hành, tôn trọng HS.

– Coi trọng đánh giá quá trình hơn đánh giá kết quả; đánh giá năng lực thông qua sản phẩm cụ thể, hiệu quả của hoạt động thực tiễn.
1.6. Nội dung và hình thức tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề
Sinh hoạt dưới cờ
Tiết sinh hoạt dưới cờ thường được tổ chức theo quy mô toàn trường nhằm góp phần thực hiện mục tiêu là hình thành và phát triển cho HS các phẩm chất và năng lực cốt lõi. Nội dung tiết sinh hoạt dưới cờ gắn liền với nội dung của chủ điểm giáo dục và định hướng cho các hoạt động của tuần, tháng trong năm học.
Sinh hoạt lớp
Sinh hoạt lớp là hoạt động trải nghiệm được tổ chức theo quy mô lớp. Mục tiêu của sinh hoạt lớp là góp phần hình thành phẩm chất, năng lực của HS theo chương trình giáo dục phổ thông 2018. Sinh hoạt lớp đóng vai trò quan trọng trong đánh giá cũng như triển khai công việc, hoạt động của lớp, trường diễn ra trong tuần, tháng, học kì. Bên cạnh đó, sinh hoạt lớp tạo cơ hội cho HS phát huy tính tự giác, tinh thần hợp tác, năng lực điều hành, tự quản của HS. Nội dung của sinh hoạt lớp rất phong phú đa dạng nhưng thường được xây dựng thống nhất với nội dung sinh hoạt theo chủ đề.
Hoạt động trải nghiệm theo chủ đề
Hoạt động trải nghiệm theo chủ đề là một điểm nhấn đặc biệt quan trọng của chương trình hoạt động trải nghiệm. Hoạt động trải nghiệm theo chủ đề gồm hai dạng: Hoạt động trải nghiệm thường xuyên và hoạt động trải nghiệm định kì.
Hoạt động trải nghiệm thường xuyên được thực hiện đều đặn từng tuần, được xếp tiết vào thời khóa biểu và HS thực hiện với các nhiệm vụ được giao nhằm tạo cơ hội cho các em hình thành phát triển các phẩm chất và năng lực.
Hoạt động trải nghiệm định kì thực hiện theo một khoảng thời gian nhất định và được thực hiện theo quy mô khối, trường. Hoạt động trải nghiệm định kì thực hiện nội dung tổng hợp hơn, không gian rộng hơn để HS được tăng cơ hội trải nghiệm cũng như thể hiện bản thân mình.
1.7. Định hướng đổi mới phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề
– Tạo điều kiện cho HS trải nghiệm thông qua hoạt động tìm tòi, vận dụng kiến thức và kinh nghiệm đã có vào đời sống; hình thành, phát triển kĩ năng giải quyết vấn đề và ra quyết định dựa trên những ý tưởng mới thu được từ trải nghiệm.
– Phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của HS, làm cho mỗi HS đều sẵn sàng tham gia hoạt động tích cực, biết suy nghĩ về những gì mình làm được.

– Tạo cơ hội cho HS suy nghĩ, phân tích, khái quát hóa những trải nghiệm để kiến tạo kinh nghiệm, kiến thức, kĩ năng mới.
– Lựa chọn linh hoạt, sáng tạo các phương pháp giáo dục phù hợp nhằm phát huy tối đa năng lực HS khi tham gia hoạt động.
1.8. Các mức độ tham gia của học sinh trong tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề
Hoạt động giáo dục theo chủ đề cần phải hấp dẫn và cần thay đổi thái độ, hành vi của HS. Cần sử dụng các phương pháp tạo sự tương tác giữa GV và HS, HS với HS đồng thời cần quan tâm đến vai trò tham gia của người học trong việc hình thành kĩ năng. Để tăng cường sự tham gia cần tạo môi trường học tập vui vẻ, thoải mái, không có sự chỉ trích phê bình. Mức độ tham gia của HS đóng vai trò quyết định hiệu quả và ý nghĩa của hoạt động giáo dục.
Việc tham gia hoạt động thể hiện sự tôn trọng HS, những hành động, ý kiến của HS được ghi nhận. GV cần lắng nghe ý kiến và kinh nghiệm của HS, đồng thời cần phát triển các kĩ năng, năng lực, phẩm chất của HS.
Sự tham gia của HS vào hoạt động giáo dục theo chủ đề thể hiện ở các mức độ khác nhau như: HS khởi xướng và cùng GV quyết định; HS khởi xướng và điều hành; GV khởi xướng, quyết định cùng HS; HS được hỏi ý kiến và được thông báo; HS được giao nhiệm vụ và được thông báo; hình thức tượng trưng, hình thức trang trí, GV điều khiển. Như vậy, theo các mức độ này sự tham gia của HS trong các hoạt động sẽ giảm dần. Vì vậy, GVCN cần xác định rõ nhiệm vụ trong mỗi hoạt động để giúp các em hoàn thành tốt mục tiêu đề ra.
2. Cơ sở thực tiễn
2.1. Thực trạng tổ chức sinh hoạt theo chủ đề ở các trường trung học phổ thông trên địa bàn huyện Nghĩa Đàn và thị xã Thái Hòa
Năm học 2021-2022 giáo dục cả nước diễn ra trong tình hình dịch bệnh Covid -19 phức tạp. Điều đó đã ảnh hưởng đến việc dạy học nói chung cũng như hoạt động động các giáo dục trong nhà trường nói riêng. Đứng trước những khó khăn đó việc tổ chức hoạt động sinh hoạt chủ nhiệm theo chủ đề tại trường THPT có sự thích ứng linh hoạt giữa dạy học trực tiếp với dạy học trực tuyến.
Trong nhiều năm qua, giáo dục huyện Nghĩa Đàn và thị xã Thái Hòa có nhiều khởi sắc về nhiều mặt trong đó chú ý đến công tác giáo dục đạo đức và rèn luyện kĩ năng cho HS. Tổ chức hoạt động sinh hoạt theo chủ đề tại các trường THPT trên địa bàn đã được quan tâm tuy nhiên quá trình thực hiện giữa các lớp lại diễn ra không đồng đều. Thái độ, ý thức tham gia của HS khác nhau nên quá trình tiếp nhận, hình thành năng lực và phẩm chất của HS có sự phân hóa.

Để tìm hiểu thực trạng tổ chức hoạt động sinh hoạt chủ nhiệm theo chủ đề chúng tôi đã tiến hành khảo sát đối với 143 GVCN của 5 trường THPT Cờ Đỏ, THPT Đông Hiếu,THPT Tây Hiếu, THPT Thái Hòa, THPT 1/5. Nội dung và kết quả khảo sát được thống kê, xử lí, phân tích, đánh giá như sau:
Nội dung câu hỏi Số lượng Tỷ lệ (%)
Câu 1. Trường thầy (cô) đã quan tâm tới việc tổ chức sinh hoạt chủ nhiệm theo chủ đề ở mức độ nào?
A. Thường xuyên quan tâm 63 44,1
B. Có quan tâm nhưng chưa thường xuyên 80 55,9
C. Chưa quan tâm 0/143 0
Câu 2. Để góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục nhà trường, thầy (cô) có quan tâm tới việc tổ chức sinh hoạt chủ nhiệm theo chủ đề hay không?
A. Rất quan tâm 55 41,0
B. Chưa quan tâm 88 59,0
C. Không quan tâm 0 0
Câu 3. Những biện pháp mà thầy (cô) áp dụng để nâng cao hiệu quả hoạt động giáo dục qua tổ chức sinh hoạt chủ nhiệm theo chủ đề cho học sinh là gì?
A. Xây dựng kế hoạch tổ chức sinh hoạt theo chủ đề 143/143 100
B. Đổi mới nội dung và hình thức tổ chức sinh hoạt theo chủ đề 30/143 21,0
C. Đổi mới phương pháp tổ chức sinh hoạt theo chủ đề 35/143 24,5
D. Kết hợp với các lực lượng giáo dục trong nhà trường để tổ chức sinh hoạt theo chủ đề 143/143 100
Câu 4. Thầy (cô) sử dụng những hình thức nào trong tổ chức sinh hoạt chủ nhiệm theo chủ đề cho học sinh?
A. Tổ chức sinh hoạt dưới cờ 143/143 100
B. Lồng ghép vào tiết sinh hoạt chủ nhiệm 63/143 44,1
C. Tổ chức hoạt động trải nghiệm 15/143 10,5
Qua kết quả khảo sát ở câu hỏi 1, 2, 3, 4 cho thấy, đa số GVCN các trường

THPT trên địa bàn huyện Nghĩa Đàn, thị xã Thái Hòa đã quan tâm đến công tác tổ chức sinh hoạt chủ nhiệm theo chủ đề nhưng mức độ chưa thường xuyên (55,9%). Số lượng GVCN thường xuyên quan tâm chỉ đạt 44,1 %. Nhiều GVCN dựa vào kế hoạch tổ chức, quản lí của nhà trường theo tuần, tháng để hoạt động(100%); kết hợp các lực lượng giáo dục trong và ngoài nhà trường là (100%) mà chưa đầu tư nhiều vào đổi mới nội dung và hình thức tổ chức nên chỉ đạt 21%; đổi mới phương pháp chỉ đạt 24,5 %. Một vấn đề mà chúng tôi rất quan tâm khi làm công tác chủ nhiệm ở các lớp đó là tổ chức các hoạt động giáo dục cho HS thì hầu hết GVCN các trường làm rất ít như việc lồng ghép vào tiết sinh hoạt chủ nhiệm lớp là 42 %; tổ chức hoạt động trải nghiệm là 10,5 % còn lại tất cả GVCN đều lựa chọn hình thức tổ chức sinh hoạt dưới cờ (100%) vì có nhà trường trực tiếp chỉ đạo, tuyên truyền, triển khai kế hoạch hoạt động.
Nguyên nhân cơ bản dẫn đến hoạt động giáo dục theo chủ đề ở các trường THPT chưa đạt hiệu quả giáo dục cao là do:
Thứ nhất: Phần lớn HS các trường đều chú trọng việc học kiến thức các môn cơ bản lại không quan tâm nhiều đến sinh hoạt chủ nhiệm theo chủ đề. Một số HS ý thức học tập và hoạt động còn yếu, chưa quan tâm vào rèn luyện kĩ năng cũng như trau dồi phẩm chất đạo đức.
Thứ hai: BGH nhà trường và Đoàn trường luôn quan tâm tạo điều kiện để tổ chức hoạt động sinh hoạt theo chủ đề tuy nhiên việc thực hiện chưa bám sát được quá trình hoạt động của các lớp nên chưa phát huy hết năng lực của đội ngũ GVCN. Ngay cả những GV đang làm công tác chủ nhiệm lớp ở đây vẫn còn phó mặc BGH nhà trường quản lí và tổ chức thực hiện.Vì vậy, nhà trường cũng chưa quản lí chặt chẽ cũng như đánh giá kịp thời các hoạt động giáo dục theo chủ đề.
Thứ ba: Trong nhiều năm trở lại đây, các trường trên địa bàn đã quan tâm và đầu tư cơ sở vật chất thuận tiện như trang thiết bị, hệ thống bảng trượt và Tivi Smart hiện đại, kho học liệu số giúp quá trình tổ chức hoạt động dạy học và giáo dục theo chủ đề một cách thuận lợi. Tuy nhiên, không ít GVCN chưa khai thác hiệu quả thiết bị giáo dục và áp dụng học liệu số do chưa quan tâm, năng lực sử dụng công nghệ thông tin còn nhiều hạn chế.
Thứ tư: Số lượng GVCN lớp giỏi cấp tỉnh của các trường còn ít trong đó THPT Cờ Đỏ có 3, THPT Thái Hòa có 4, THPT Đông Hiếu có 2, THPT 1/5 có 4 nên chưa đủ sức lan tỏa mạnh mẽ đến hoạt động chủ nhiệm theo chủ đề trên phạm vi toàn trường. Phần đông GVCN tại các trường đều quen cách giáo dục theo hình thức cũ nên quá trình đổi mới sinh hoạt chủ nhiệm theo sinh hoạt chủ đề gặp rất nhiều khó khăn. Một số GVCN chưa quan tâm đổi mới phương pháp và hình thức tổ chức hoạt động nên quá trình tổ chức thực hiện chưa phát huy tính chủ động sáng tạo. Vẫn còn nhiều GV tổ chức sinh hoạt theo chủ đề nhưng không đạt được yêu cầu, mục tiêu đổi mới hoạt động tạo ra mà chủ yếu mang tính hành chính, điều này không những không đạt được hiệu quả mà ngược lại còn ảnh hưởng đến việc đổi mới sinh hoạt chủ nhiệm theo chủ đề.

Thực trạng tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề tại các trường THPT hiện nay còn yếu chưa phát huy hiệu quả. Vì vậy, đặt ra yêu cầu cho GVCN các trường cần thay đổi về nhận thức, phương pháp, hình thức để tổ chức hoạt động giáo dục chủ nhiệm theo chủ đề hiệu quả hơn góp phần giáo dục toàn diện HS.
2.2. Thực trạng tổ chức sinh hoạt theo chủ đề ở trường Trung học phổ thông Cờ Đỏ
Trường THPT Cờ Đỏ đến nay đã bước sang tuổi 37, gồm 28 lớp với hơn 1138 HS. Phần lớn đội ngũ GV còn trẻ, nhiệt tình, tâm huyết với nghề, có ý thức trau dồi chuyên môn nghiệp vụ, có phẩm chất đạo đức tốt, có tinh thần đoàn kết cao giữa cán bộ quản lí, GV và HS trong nhà trường, chính vì vậy trong những năm qua chất lượng giáo dục của nhà trường được nâng lên.
Tuy nhiên, trường THPT Cờ Đỏ đóng trên địa bàn huyện Nghĩa Đàn – một huyện miền núi mà đa số HS đều thuộc diện con em dân tộc ở vùng đặc biệt khó khăn, đường sá đi lại hết sức vất vả, vào mùa mưa bão phải qua khe suối nhiều nên nhiều em phải nghỉ học. Nhiều gia đình đời sống kinh tế gặp nhiều khó khăn nên các phụ huynh chưa thực sự quan tâm đến con em mình còn trông cậy vào thầy cô giáo và nhà trường. Một số em ý thức tự giác trong học tập chưa cao, vẫn còn vi phạm đạo đức như đánh nhau, vi phạm các nội quy nhà trường, vi phạm luật an toàn giao thông, các em cũng chưa trang bị cho mình các kĩ năng cần thiết trong học tập cũng như cuộc sống.
Với những đặc điểm đó, điều kiện dạy học của nhà trường gặp rất nhiều khó khăn nên việc tổ chức các hoạt động giáo dục trong nhà trường cho HS cũng có nhiều hạn chế. Vì vậy, yêu cầu đặt ra là cần sự phối hợp chặt chẽ giữa GVCN, HS, nhà trường và gia đình. Trong đó GVCN là cầu nối quan trọng, phải là người thật sự tâm huyết, nhiệt tình, có tinh thần trách nhiệm cao, có kĩ năng tốt thì mới đem lại sự thành công trong công tác tổ chức hoạt động giáo dục cho nhà trường đặc biệt là sinh hoạt chủ nhiệm theo chủ đề.
Để điều tra thực trạng tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề cho HS chúng tôi đã phát phiếu khảo sát điều tra ngẫu nhiên tại 6/28 lớp của 3 khối về thái độ của HS khi tham gia sinh hoạt theo chủ đề và kết quả như sau:
Bảng 1: Mức độ hứng thú của học sinh khi tham gia sinh hoạt theo chủ đề

Thái độ Lớp Tổng số Rất thích Tỉ lệ
% Thích Tỉ lệ
% Không thích Tỉ lệ
%
10C3 40 6 15,0 12 30,0 22 55,0
10C4 38 5 13,1 11 28,9 22 48,0
11C3 43 8 18,6 14 32,5 21 48,9
11C6 40 6 15,0 12 30,0 22 55,0
12C3 42 5 11,9 12 28,6 25 59,1
12C4 41 6 14,6 11 26,8 24 52,6
Tổng 204 36 17,6 72 33,9 99 48,5

Qua bảng số liệu thống kê cho thấy thái độ HS khi tham gia hoạt động sinh hoạt theo chủ đề rất hứng thú chiếm 17,6 %; hứng thú chiếm 33,9 %; không hứng thú chiến 48,5 %. Từ thực trạng trên cho thấy việc cần thiết phải đổi mới nội dung và cách thức tổ chức sinh hoạt chủ nhiệm theo chủ đề để tạo cơ hội cho các em hình thành kĩ năng và phát huy năng lực bản thân.
2.3. Những thuận lợi và khó khăn trong tổ chức sinh hoạt theo chủ đề của giáo viên chủ nhiệm
2.3.1. Thuận lợi
Trong thời gian qua, trường THPT Cờ Đỏ ngày càng thể hiện được vai trò và khẳng định vị trí của mình về chất lượng giáo dục đặc biệt đã có sự thay đổi trong công tác giáo dục đạo đức HS. Nòng cốt đó là đội ngũ GVCN đa số là những người có lòng yêu nghề và ý thức trách nhiệm, có khả năng tổ chức các hoạt động giáo dục cho HS. Trong quá trình làm công tác chủ nhiệm lớp chúng tôi đã tổ chức hoạt động giáo dục theo chủ đề cho HS dựa trên những thuận lợi sau:
– Bản thân chúng tôi khi được lựa chọn và giao nhiệm vụ GVCN lớp chọn C1 cũng cảm thấy rất vinh dự, may mắn nhưng đồng nghĩa trách nhiệm cũng lớn lao trước nhà trường, HS và phụ huynh. Với 16 năm đi dạy và làm công tác chủ nhiệm nên có nhiều kinh nghiệm trong công tác giáo dục HS, luôn có tinh thần trách nhiệm cao, nhiệt tình và quan tâm đến HS; luôn có được niềm tin của nhà trường, học sinh và phụ huynh khi gửi gắm con em mình.
– Tổng kết năm học 2018-2019, 2020-2021 chúng tôi được hội đồng thi đua nhà trường, sở công nhận đạt GVCN giỏi cấp trường và GVCN giỏi cấp tỉnh. Đây là yếu tố quan trọng tạo động lực và niềm đam mê đối với công tác dạy học và giáo dục HS. Chúng tôi luôn học hỏi, nâng cao năng lực sử dụng học liệu số để tạo nên sự sinh động và hấp dẫn cho các nội dung sinh hoạt theo chủ đề.
– HS đa số đều rất ngoan, có ý thức học tập tốt, nhiều em rất hứng thú khi được tham gia vào sinh hoạt theo chủ đề. Quá trình tổ chức sinh hoạt theo chủ đề được tổ chức và triển khai một cách thuận tiện nhờ sự phối hợp của các em từ xây dựng kế hoạch cho tới tổ chức thực hiện, đánh giá kết quả hoạt động.
– BGH nhà trường, Đoàn trường đã quan tâm chỉ đạo thực hiện tổ chức sinh hoạt chủ nhiệm theo chủ đề từ việc xây dựng kế hoạch, quản lí, đánh giá HS.
– Trong nhiều năm qua với sự nỗ lực cố gắng của tập thể nhà trường đã trang bị tốt về cơ sở vật chất và thiết bị phục vụ dạy học. Đặc biệt trong năm học 2021- 2022, nhờ vận động cựu HS các khóa nhà trường đã trang bị toàn bộ 28 lớp bảng trượt thông minh và Tivi Smart hiện đại.
– Nhận thức của phụ huynh đã có nhiều thay đổi, đa số phụ huynh hiểu được tầm quan trọng của các hoạt động giáo dục bên cạnh nhiệm vụ dạy học nên đã quan tâm, nhất trí với kế hoạch giáo dục của nhà trường và lớp đề ra, luôn tin tưởng vào nhà trường, GVCN. Hội phụ huynh lớp tạo nhiều điều kiện về trang

thiết bị, cơ sở vật chất, thời gian, kinh phí để thực hiện hoạt động sinh hoạt theo chủ đề nhằm góp phần hình thành kĩ năng, năng lực, phẩm chất cho HS.