SKKN Một số kĩ thuật dạy học tích cực vận dụng trong giảng dạy theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Ngữ văn 8

PHẦN THỨ NHẤT:   MỞ ĐẦU 

1. Lí do chọn đề tài:

         A- Komskin từng nói ” Giáo dục có mục đích đánh thức năng lực nhân cách phán đoán đúng đắn phát triển nhân cách.” Hãy tìm ra phương pháp cho phép giáo viên dạy ít hơn , học sinh học nhiều hơn”.   Quả đúng như vậy, trước sự phát triển vượt bậc của khoa học kỹ thuật thì yêu cầu đổi mới toàn diện về “đừc,trí ,thể, mỹ” để làm chủ bản thân, đất nước, xây dựng đất nước văn minh giàu đẹp.

       Đáp ứng yêu cấu ngày càng cao của giáo dục, đổi mới dạy học Ngữ văn trong nhà trường là một vấn đề được quan tâm và chú trọng nhiều nhất bởi mục tiêu của chương trình. Môn ngữ văn tạo điều kiện để học sinh hoà nhập một cách chủ động tích cực với xã hội, môi trường hiện tại và tương lai.Học sinh được cung cấp tri thức và phương pháp để tiếp tiếp nhận văn học, thực hành giao tiếp Tiếng Việt đồng thời có khả năng tự thâm nhập các lĩnh vực văn hoá xã hội gần gũi và thiết thực để chủ động và tự tin trước cuộc sống,để biết cách ứng sử một cách thích hợp với hoàn cảnh hiện tại và tương lai. 

     Áp dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực  vận dụng trong giảng dạy theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn ngữ văn THCS được coi là những nhân tố mới, có vai trò quan trọng: cải thiện và thúc đẩy nhà trường phát triển, gắn kết nhà trường phát triển với những phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ, tạo nguồn nhân lực đem lại lợi ích cho xã hội hiện đại. Thấy được ý nghĩa to lớn như trên, giáo viên phải biết áp dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực  vận dụng trong giảng dạy theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn ngữ văn THCS vào dạy học Ngữ văn để giáo viên thực sự là người tổ chức hướng dẫn, là trọng tài, cố vấn, là người kết luận,  tác nhân tác động tới quá trình tự nghiên cứu, tự thể hiện tự kiểm tra đánh giá điều chỉnh của trò – chủ thể hoạt động học . Làm được quá trình đó học trò thâm nhập tác phẩm nhanh nhất mà không thụ động thiếu sáng tạo khi phân tích tìm hiểu tác phẩm và giờ dạy đạt hiệu quả cao nhất .

      Dạy học là một môn nghệ thuật. Nghệ thuật ấy không phải ai cũng thể nghiệm giống nhau. Với định hướng “ Đổi mới phương pháp dạy học” phải là áp dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực  vận dụng trong giảng dạy theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn ngữ văn THCS để phát huy tính tích cực,tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh, phù hợp với đặc điểm từng lớp học, từng môn học.

     Ngữ văn  là một môn học đặc thù bởi tính nghệ thuật và tính khoa học của nó. Ngoài việc cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản như các môn học khác, môn học ngữ văn còn tác động đến tư tưởng, tình cảm, đem lại niềm vui, sự hứng thú học tập cho học sinh, góp phần trực tiếp vào việc giáo dục đạo đức, nhân cách cho mỗi học sinh…Như vậy thì việc vận dụng đổi mới phương pháp dạy học và ứng dụng các kĩ thuật dạy học là vô cùng cần thiết.

      Để làm được yêu cầu trên, từ khi cải cách giáo dục, thay sách giáo khoa, chúng ta đã đổi mới nội dung giáo dục THCS: Giảm quá tải, tăng tính thực tiễn và tính thực hành, đảm bảo tính vừa sức, tính khả thi…Nhìn chung, các giờ học giáo viên đã chuyển tải kiến thức, học sinh tiếp nhận bài học khá sinh động.

    Ngay từ năm học …………, Bộ GD & ĐT đã triển khai và ban hành hướng 

dẫn thực hiện chuẩn kiến thức- kĩ năng trong chương trình giáo dục phổ thông các 

môn học và đưa ra một số kĩ thuật dạy học tích cực có thể sử dụng trong dạy học Ngữ văn ở trường THCS. Tuy nhiên, việc vận dụng các kĩ thuật dạy học tích cực trong môn Ngữ văn không phải là vấn đề đơn giản, nó phụ thuộc khá nhiều vào các yếu tố khách quan như cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, trình độ học sinh…Vì vậy, với giáo viên dạy môn ngữ văn ở nhiều trường, nhiều địa phương thì các kĩ thuật dạy học tích cực vẫn là vấn đề khá mới mẻ, việc vận dụng vào thực tiễn chưa thật thường xuyên, nhiều nơi còn mang tính hình thức…Riêng với trường THCS Quảng Nhân, việc ứng dựng các kĩ thuật dạy học tích cực trong môn ngữ văn còn khá khiêm tốn, một phần do trang bị của giáo viên về kĩ thuật dạy học còn hạn   chế, phần vì điều kiện cơ sở vật chất, khả năng của học sinh…

       Từ thực tế trên, tôi  mạnh dạn đưa ra kinh nghiệm“ Một số kĩ thuật dạy học tích cực  vận dụng trong giảng dạy theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn ngữ văn 8 THCS” cùng sẻ chia kinh nghiệm, hiểu biết về kĩ thuật dạy học với đồng nghiệp đồng thời để cùng nhau vận dụng vào thực tiễn dạy học để nâng cao chất lượng môn ngữ văn..

2. Mục đích nghiên cứu.

       Học sinh hứng thú học tập , nâng cao kĩ năng học và làm bài văn cho học sinh ,nhằm phục vụ cho việc  dạy và học môn Ngữ văn lớp 8 ở bậc THCS đạt chất  lượng cao.

3. Đối tượng nghiên cứu.     

      Đổi mới phương pháp dạy học nhất là áp dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực  vận dụng trong giảng dạy theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn ngữ vănTHCS hẳn ai cũng nghe,thấy và bước đầu áp dụng song việc thực hiện đến đâu ở mức độ nào thì còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố:    Năng lực của giáo viên, trình độ của học sinh, các phương tiện dạy học. Song dù ở điều kiện nào đi chăng nữa thì ngày nay dạy học áp dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực  vận dụng trong giảng dạy theo định hướng phát triển năng lực học sinh cũng là yêu cầu tất yếu, có tính ưu việt và mang tính toàn cầu.   Học sinh hứng thú học tập , có kĩ năng học và làm bài văn tốt hơn. Hơn nữa đề tài sẽ giúp giáo viên dạy bộ môn ngữ văn THCS đặc biệt ở lớp 8 tháo gỡ được phần nào trong việc vận dụng phương pháp dạy học tích cực trong giờ dạy học Ngữ văn THCS.

     4.Phương pháp nghiên cứu.

      Để thực hiện đề tài này tôi dùng phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết; phương pháp  điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin; Phương pháp  thống kê, xử lý số liệu.

       Trước khi bắt tay vào thực hiện đề tài tôi tham khảo tài liệu trong sách báo, mạng Internet…xây dựng cơ sở lí thuyết : cơ sở lí luận, hiểu biết chung khi dạy học tích cực  vận dụng trong giảng dạy theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn ngữ văn 8 THCS. Sau đó tôi tiến hành điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin về :Thực trạng của việc dạy học tích cực  vận dụng trong giảng dạy theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn ngữ văn 8 THCS ở nhà trường THCS Quảng Nhân. Tôi đưa ra các giải pháp và phương pháp  dạy học tích cực  vận dụng trong giảng dạy theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn ngữ văn 8 THCS.

PHẦN THỨ HAI: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU

1. cơ sở lý luận.

    Để đảm bảo tính khoa học và nghệ thuật cho giờ Ngữ văn,  áp dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực  vận dụng trong giảng dạy theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn Ngữ văn 8 THCS cần vận dụng một cách linh hoạt  có sự thay đổi về chất so với truyền thống:  Để học sinh hứng thú học tập , có kĩ năng học và làm bài thì giáo viên phải có sự vận dụng linh hoạt các kĩ thuật dạy học: Kỹ thuật thông tin phản hồi, kỹ thuật sơ đồ tư duy, kĩ thuật động não, kĩ thuật góc, kĩ thuật khăn phủ bàn, kĩ thuật mảnh ghép, sơ đồ KWL, học theo dự án… [ 5 ] 

  Một giờ dạy tốt môn ngữ văn theo định hướng phát triển năng lực học sinh không hề có sự hạ thấp vai trò của người thầy mà ngược lại người giáo viên phải vất vả hơn trong thiết kế và điều hành giờ học . Bởi giáo viên phải giảm thiểu tối đa lối dạy học thuyết giảng và tăng cường những cuộc trao đổi,đàm thoại dài – ngắn khác nhau giữa giáo viên-học sinh, học sinh -học sinh .Có như vậy mới bồi dưỡng được năng lực gián tiếp và khả năng sử dụng ngôn ngữ linh hoạt .

   Muốn vậy, thầy và trò phải có có cách tổ chức các hoạt động dạy và học tích hợp giữa các phân môn ,giúp học sinh làm quen với các kĩ thuật dạy học tích cực trong học môn Ngữ văn, đặc biệt là kĩ thuật khăn phủ bàn và kĩ thuật mảnh ghép… Mặt khác, từ các kĩ thuật dạy học tích cực, học sinh nắm bài chắc hơn, sâu hơn và hiểu bài hơn.Rèn cho học sinh các kĩ năng làm việc nhóm theo nhiều cách, kĩ năng tư duy, kĩ năng lập kế hoạch.. Tạo không khí sôi nổi, hứng thú, tích cực trong giờ học đồng thời tạo điều kiện cho học sinh gần gũi, hiểu nhau hơn và đoàn kết với nhau nhiều hơn.

2. Thực trạng của việc áp dụng một số kĩ thuật dạy học tích cực  vận dụng trong giảng dạy theo định hướng phát triển năng lực học sinh môn ngữ văn 8 THCS.

     2.1. Thuận lợi:

    – Giáo viên được tập huấn khá kĩ về các kĩ thuật dạy học tích cực, có các tài liệu tham khảo, internet hỗ trợ cho việc tìm hiểu các kĩ thuật dạy học.