SKKN Một số kinh nghiệm dạy bài trang trí trong chương trình Mỹ thuật lớp 6

1. MỞ ĐẦU:

1.1. Lý do chọn đề tài .

Mỹ thuật là một trong những môn nghệ thuật. Nếu dạy học là khó thì dạy nghệ thuật càng khó hơn, nó cần phải mang tính nghệ thuật cao hơn. Song không phải là không dạy được, vì học Mỹ thuật đem lại niềm vui cho mọi người, làm cho mọi người nhìn ra cái đẹp, thấy cái đẹp có ở trong mình, xung quanh mình nó luôn gần gủi và đáng yêu. Đồng thời Mỹ thuật  giúp mọi người tự tìm ra cái đẹp theo ý mình và thưởng ngoạn nó ngay trong sinh hoạt thường ngày của bản thân, làm cho cuộc sống mỗi ngày thêm đẹp và hạnh phúc hơn.

Nhà trường ngày nay ngoài việc truyền thụ kiến thức khoa học kỹ thuật cho học sinh, còn phải chú ý đến giáo dục thẩm mỹ, nhằm đào tạo học sinh trở thành những con người phát triển toàn diện để xây dựng đất nước. Đáp ứng yêu cầu thẩm mỹ ngày càng cao và càng phức tạp của xã hội, con người đã phát huy óc sáng tạo đem lại sự phong phú, đa dạng cho nhiều hình thức và nhiều thể loại trang trí đó là sự thể hiện cái đẹp của mình thông qua sự trình  bày bằng nghệ thuật sắp xếp, đường nét, màu sắc, hình mảng bởi trang trí bắt nguồn từ thực tế của đời sống xã hội. Mỗi thời đại trang trí có những đặc điểm và yêu cầu khác nhau, trang trí được sử dụng một cách rộng rãi trong đời sống bao gồm nhiều lĩnh vực khác nhau, hầu như ta đều thấy vai trò của nó trong đời sống hàng ngày. Tất cả mọi người chúng ta nói chung và học sinh THCS nói riêng tiếp xúc hàng ngày với nghệ thuật trang trí, nếu biết kết hợp, áp dụng những kiến thức học tập được, cùng với hình mảng, đường nét, màu sắc, đậm nhạt, thì họa tiết hoa văn trang trí rất quan trọng. Họa tiết hoa văn trang trí là những hình ảnh gần gũi quen thuộc trong thiên nhiên như: Hoa, lá, mây, sóng nước, mặt trăng , mặt trời, các con vật…Ở mỗi một dân tộc đều có những nét văn hóa khác nhau, đặc biệt trong nghệ thuật trang trí, từ cách thức trang trí cho đến cách sử dụng các họa tiết hoa văn cũng có nét riêng biệt. Các hoa văn, hoạ tiết cổ trong các đồ dùng (trống đồng, mũi tên, thuyền bè, cán dao thổ cẩm…) trên các đình chùa, lăng tẩm (hoa văn trên các bia đá, hoạ tiết chim hạc ở trống đồng và hoạ tiết con rồng, con phượng hoặc hoạ tiết hoa sen trên các kèo cột…). Đó là những kho tàng nghệ thuật của cha ông ta để lại. Ngoài việc rèn luyện những kĩ năng vận dụng thực hành, qua bài giảng còn giáo dục học sinh lòng tự hào dân tộc, học hỏi, rèn luyện tinh thần lao động của cha ông, biết chân trọng, gìn giữ và bảo vệ những di sản của cha ông để lại. Chắc chắn sẽ tìm thấy nhiều bài học bổ ích góp phần làm cho đời sống thêm sinh động tươi đẹp hơn.    

Ngoài việc giáo dục thẩm mỹ còn cung cấp cho học sinh những kĩ năng kiến thức về Mỹ thuật qua đó phát hiện những em có năng khiếu, quan tâm bồi dưỡg phát triển, định hướng cho các em học lên các trường năng khiếu, các trường chuyên nghiệp như các trường: Mỹ thuật công nghiệp, kiến trúc, trang trí thời trang…đáp ứng cho yêu cầu phát triển của đất nước. 

Vì vậy tôi lựa chọn phương pháp giảng dạy trang trí ở trường THCS để nghiên cứu và áp dụng vào việc dạy học môn Mỹ thuật ở trường THCS nhằm đạt được một kết quả cao nhất.

1.2. Mục đích nghiên cứu.

        Trang trí là một phân môn khó, đòi hỏi học sinh phải có óc sáng tạo, tìm tòi,  sự cần cù và linh hoạt, tính cẩn thận tỷ mỹ.

        Vì vậy mục đích của việc chọn đề tài là giúp các em tiếp tục  làm quen với phân môn vẽ trang trí ở mức độ cao hơn so với ở Tiểu học. Các em vẽ được những bài trang trí nhưng  phải thực sự có sự tìm tòi sáng tạo, biết tìm và chọn ra hoạ tiết sắp xếp trong các mảng hình sao cho chặt chẽ, lô gíc với nhau từ tổng thể đến chi tiết một cách  hợp lí với các mảng hình đã chọn. Các em tự trang trí cho mình một số vật dụng cá nhân, từ đó giúp các em biết tự làm đẹp cho bản thân, gia đình và xã hội.

  Vậy nên trong quá trình giảng dạy đòi hỏi giáo viên phải có những phương pháp dạy học thích hợp, có đủ giáo cụ trực quan như: bài vẽ mẫu, bài vẽ của học sinh năm trước, các hoạ tiết hoa văn, hình gợi ý cách vẽ  giúp cho học sinh THCS có được sự hiểu biết cơ bản về hoạ tiết, cách sắp xếp hoạ tiết, những kỹ năng, kỹ xảo cơ bản về vẽ trang trí sao cho đạt hiệu quả cao nhất. Điều này nó gây thêm hứng thú cho học sinh trong quá trình học tập giúp các em học tập tốt hơn trong môn Mỹ thuật và các môn học khác. Nhờ vào sự hiểu biết cơ bản đó, sự nắm vững các bước thực hiện, học sinh có thể cảm nhận và trình bày được một số bài vẽ trang trí đẹp theo cảm nhận riêng của mình.Thông qua quá trình học tập môn Mỹ thuật nói chung và phân môn vẽ trang trí nói riêng có thể nâng cao được hiểu biết của các em đối với xã hội, các em tự hoàn thiện nhân cách, rèn luyện tính kiên trì, cẩn thận, óc sáng tạo và trở thành một công dân tốt trong thời đại mới. 

1.3. Đối tượng nghiên cứu.

Đề tài tập trung vào đối tượng là học sinh Trường THCS Xuân Cẩm- Thường Xuân- Thanh Hóa.Trong đó chủ yếu là học sinh khối 6

1.4. Phương pháp nghiên cứu.

Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết: Bản thân tôi đã nghiên cứu thực tế học tập của học sinh, thực tế dạy học của giáo viên và những tác dụng của việc sử dụng “Một số kinh nghiệm dạy bài trang trí trong chương trình Mỹ thuật lớp 6 tại trường THCS Xuân Cẩm- Thường Xuân” để tạo nên những giải pháp nhất định.

Phương pháp điều tra thực tế, thu thập thông tin: khảo sát khả năng nắm bắt kiến thức của học sinh lớp 6 ở trường THCS Xuân Cẩm- Thường Xuân.

Phương pháp thống kê, xử lí số liệu.

2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM:

2.1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm.

2.1.1.Trang trí trong cuộc sống.

Trang trí là một nhu cầu thiết yếu với con người, với xã hội, với nền kinh tế quốc dân và chiếm một vị trí quan trọng trong đời sống (kiến trúc đô thị, trang trí nội, ngoại thất; Trang trí phục trang, trang trí điện ảnh sân khấu…).

Phân môn trang trí ở THCS được đưa vào từ lớp 6 đến lớp 9 ( theo sách giáo khoa và phân phối chương trình cũ) trong một năm học lớp 6 có 9 tiết, lớp 7 có 7 tiết, lớp 8 có 8 tiết riêng lớp 9 chỉ học 1/2 tiết/ tuần cho nên chỉ có 5 tiết. Từ năm học ………… ( theo sách giáo khoa và phân phối chương trình mới) thì trong một năm học lớp 6 có 9 tiết, lớp 7 có 8 tiết, lớp 8 có 9 tiết lớp 9 có 6 tiết. Vì vậy nội dung cơ bản được chọn lọc hết sức cơ bản. Những bài học chủ yếu nhằm nâng cao về kiến thức trang trí, phương pháp thể hiện cũng như thực hành ứng dụng trong đời sống và vẽ được một số bài học cơ bản như (hình vuông, hình tròn, hình chữ nhật, đường diềm) được sắp xếp học đi học lại nhiều lần ở mỗi lớp nhằm giúp học sinh nắm vững kiến thức trong bố cục trang trí và phát huy khả năng tư duy sáng tạo, từ đó khả năng của các em sẽ được nâng cao dần theo từng lớp hoc, cấp học vì vậy việc học trang trí được tiến hành đúng quy trình và nội dung học trang trí ở THCS có sự sắp xếp mang tính đồng tâm  để học sinh tiếp cận môn học từ dễ đến khó, từ tô màu đến tìm màu, từ vẽ thêm họa tiết cho đều đến tự tìm họa tiết để sắp xếp…

2.1.2 Tính đồng tâm trong trang trí.

Trong trang trí có một số bài học mang tính chất bắt buộc, những bài trang trí này được gọi là: bài học trang trí cơ bản (cách dùng màu, phương pháp bố cục, thể thức trang trí, trang trí hình vuông, trang trí hình chữ nhật, trang trí hình tròn, trang trí đường diềm …). Tùy theo từng bậc học, từng lớp để phân bố sao cho phù hợp với đặc điểm lứa tuổi và trình độ nhận thức của học sinh. Những bài cơ bản này sẽ lặp đi lặp lại không chỉ ở chương trình học Tiểu học, THCS mà còn tới các trường cao đẳng, đại học … Các bài học trang trí cơ bản là cơ sở cho việc sáng tạo các bài học trang trí, nhận thức cái đẹp và giúp người học vận dụng kiến thức đó vào đời sống thực tại.

* Giáo viên khi dạy các bài trang trí cần quan tâm đến:

– Nâng cao dần về sắp xếp, chọn lọc họa tiết.

– Sự cân bằng trong tổng thể bố cục.

– Sử dụng đậm nhạt và màu sắc sao cho phù hợp.

– Phối hợp với các thể thức trang trí áp dụng vào các bài trang trí cơ bản, các thể thức (đăng đối, xen kẻ, nhắc lại …).