SKKN Một số kinh nghiệm dạy thơ hiện đại Việt Nam ở chương trình Ngữ Văn lớp 9

1. PHẦN MỞ ĐẦU
2. Lí do chọn đề tài:

Bộ môn Ngữ văn có vị trí rất quan trọng trong chương trình THCS. Nó có sức mạnh bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm; rèn luyện kỹ năng phân tích, tổng hợp, phát triển tư duy.

Trong chương trình lớp 9, bộ môn Ngữ văn càng có vị trí quan trọng. Bởi vì lớp 9 là lớp cuối cùng của cấp THCS. Sau khi tốt nghiệp THCS, các em có thể học lên THPT, có thể đi học nghề và có thể tham gia lao động sản xuất. Học tốt môn Ngữ văn sẽ tạo điều kiện cho các em học tốt các bộ môn khác, khả năng giao tiếp của các em cũng được nâng lên; từ đó, các em có nhận thức và hành động đúng.

Số tiết của môn Ngữ văn 9 cũng chiếm một lượng thời gian lớn nhất so với môn học ở THCS nói chung và môn Ngữ Văn THCS nói riêng ( môn Ngữ văn 9: 5 tiết/tuần còn Ngữ văn 6,7,8: 4 tiết/tuần).

Môn Ngữ văn gồm có 3 phân môn: Văn học, Tiếng Việt, Tập làm văn. Trong phân môn Văn học, các em được học các cụm văn bản: Văn bản nhật dụng, truyện Trung đại việt Nam, Thơ hiện đại Việt Nam… Trong đó, phần Thơ hiện đại Việt Nam gồm có 11 bài: “Đồng chí ”, “Bài thơ về tiểu đội xe không kính”, “ Đoàn thuyền đánh cá”, “Bếp lửa”, “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ”, “Ánh trăng”, “Con cò”, “Mùa xuân nho nhỏ”, “Viếng lăng Bác”, “Sang thu”, “Nói với con”. Số tiết dạy và ôn tập là 14 tiết.

Phần thơ hiện đại Việt Nam có vị trí rất quan trọng trong chương trình Ngữ văn lớp 9, tạo nên sự toàn diện, cân đối trong hệ thống văn bản của Ngữ văn lớp 9.  Trên cơ sở nhận thức rõ vai trò, vị trí của môn Ngữ văn 9 nói chung và các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam nói riêng cho nên trong quá trình giảng dạy, tôi đã có sự đổi mới phương pháp giảng dạy, vận dụng linh hoạt các phương pháp, phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh; thường xuyên trao đổi với đồng nghiệp, rút kinh nghiệm để dạy Ngữ văn 9 trong đó có phần Thơ hiện đại Việt Nam đạt kết quả cao, góp phần nâng cao chất lượng toàn diện trong nhà trường.

2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài:
3. Mục tiêu:

Từ khi thực hiện đổi mới chương trình sách giáo khoa đến nay, việc dạy và học bộ môn Ngữ văn 9 đã có nhiều chuyển biến theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động  trong việc đổi mới phương pháp giảng dạy, sử dụng linh hoạt phương pháp; sử dụng có hiệu quả thiết bị dạy học hiện đại và ứng dụng công nghệ thông tin vào soạn giảng Ngữ văn, tổ chức nhiều hình thức học tập có hiệu quả cho nên chất lượng dạy và học văn đã được nâng lên.

Học sinh có nhiều cố gắng trong việc tiếp thu kiến thức và rèn các kỹ năng, thể hiện cảm nhận của bản thân về các tác phảm văn học đã học nhất là các tác phẩm thơ hiện đại Việt Nam ở lớp 9.

Tuy nhiên, việc dạy học bộ môn Ngữ văn 9 cũng như phần thơ hiện đại Việt Nam cũng còn có mặt hạn chế: Có giáo viên vẫn còn nặng về kiểu giảng giải, học sinh nghe, ghi, tái hiện lại theo những gì giáo viên nói, vẫn còn học sinh lúng túng khi độc lập giải quyết vấn đề, không thuộc các bài thơ, đoạn thơ, chưa có cảm xúc, nhiều em không thích học Văn, ngại học Văn…

Môn Ngữ văn có vị trí rất quan trọng. Phần thơ hiện đại ở lớp 9 có số lượng bài lớn, thời gian giảng dạy với số tiết cao, có giá trị lớn về nội dung cũng như nghệ thuật. Muốn nâng cao chất lượng dạy và học phần thơ hiện đại Việt Nam ở lớp 9, đòi hỏi giáo viên phải đổi mới phương pháp, có nhiều hình thức học tập có hiệu quả nhằm phát huy vai trò người học; bên cạnh đó, giáo viên cũng cần sử dụng có hiệu quả thiết bị dạy học. Thông qua các tiết dạy học Văn, giáo dục cho học sinh ý thức đúng như yêu thích bộ môn, thích học thơ hiện đại Việt Nam, góp phần vào việc nâng cao chất lượng trong nhà trường.

Với nhận thức như vậy, trong quá trình giảng dạy thơ hiện đại Việt Nam ở Ngữ văn lớp 9, qua trao đổi với các đồng nghiệp, tôi đã rút ra những bài học để dạy thơ hiện đại Việt Nam có hiệu quả. Chính vì những vấn đề trên nên tôi mạnh dạn đưa ra  “Một số  kinh nghiệm dạy thơ hiện đại Việt Nam ở chương trình Ngữ Văn  lớp 9”, nhằm nâng cao chất lượng cho phương pháp dạy- học văn.

1. Nhiệm vụ của đề tài: 

Để đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp CNH-HĐH đất nước, đó là nguồn nhân lực có chất lượng cao nên giáo dục phải phát triển về mọi mặt để đáp ứng yêu cầu của xã hội. Văn là người, dạy văn là dạy cách làm người. Bộ môn Ngữ văn có tác dụng rất lớn trong việc giáo dục đạo đức cho HS.

Học tốt môn Ngữ văn sẽ góp phần học tốt bộ môn khác vì  môn Ngữ văn có quan hệ với các môn khác (diễn đạt rõ ràng, trình bày ý khoa học, mạnh dạn, tự tin trong giao tiếp…).

Dạy thơ hiện đại Việt Nam ở lớp 9 đòi hỏi giáo viên phải hiểu rõ đặc trưng thể loại, hoàn cảnh ra đời, giá trị nội dung và nghệ thuật của từng tác phẩm, đồng thời qua đó nêu bật được nhiệm vụ của đất nước trong từng giai đoạn cũng như tình cảm của con người Việt Nam thông qua mỗi tác phẩm và các tác giả.

Tạo điều kiện cho HS tiếp thu bài giảng tốt hơn, các em được trình bày suy nghĩ, cảm nhận của mình, có hứng thú khi học tập Ngữ văn; dần dần các em yêu thích bộ môn, viết văn có cảm xúc hơn và sống sẽ có tình người hơn.

3. Đối tượng nghiên cứu:

“Một số  kinh nghiệm dạy thơ hiện đại Việt Nam ở chương trình Ngữ Văn  lớp 9”.

4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu:

        Quá trình giảng dạy thơ hiện đại Việt Nam ở lớp 9 của bản thân khi dạy Ngữ văn trong nhà trường.

        Việc học Ngữ văn lớp 9 nói chung và Thơ hiện đại Việt Nam nói riêng của học sinh khối 9.

5. Phương pháp nghiên cứu:
6. a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu Chuẩn kiến thức, Sách giáo khoa, Sách giáo viên, Thiết kế bài giảng, Tài liệu tham khảo, Bài viết về đổi mới phương pháp dạy học, kiểm tra.

     – Sử dụng linh hoạt các phương pháp: Phân tích, tổng hợp; thuyết trình, trắc nghiệm, thống kê, so sánh, hệ thống hoá kiến thức, kinh nghiệm dạy của bản thân về Thơ hiện đại đã áp dụng vào giảng dạy  trong nhà trường.

1. b) Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:

– Thực hiện qua phương pháp điều tra và kế hoạch nghiên cứu: 

+ Nội dung: Thơ hiện đại Việt Nam ở lớp 9

+ Việc dạy của GV trường THCS Dur Kmăn.

+ Tình hình học tập của HS lớp 9 trường THCS  Dur Kmăn.

– Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục: Tích luỹ trong quá trình dạy học, khảo sát thực trạng, kiểm tra kết quả cuối năm, đối chiếu so sánh và rút ra kết luận.

– Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục;

– Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động;

– Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia;

– Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm;