SKKN Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 2 giải toán có lời văn

1. PHẦN MỞ ĐẦU
2. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

Toán học là một lĩnh vực rất phong phú, đa dạng; vừa cụ thể và vừa trừu tượng; là một kho tàng tri thức vô tận. Đặc biệt chương trình Toán tiểu học có vai trò vô cùng quan trọng, nó giúp học sinh nhận biết được số lượng và hình dạng không gian của thế giới hiện thực. Nhờ đó mà học sinh có những phương pháp, kĩ năng nhận thức một số mặt của thế giới xung quanh, góp phần rèn luyện phương pháp suy luận, suy nghĩ đặt vấn đề và giải quyết vấn đề; góp phần phát triển óc thông minh, suy nghĩ độc lập, linh động, sáng tạo cho học sinh. Mặt khác, các kiến thức, kĩ năng môn Toán ở Tiểu học còn có nhiều ứng dụng trong đời sống thực tế. Hiện nay trong các trường đã và đang vận dụng phương pháp dạy học đổi mới, đó là cách dạy hướng vào người học hay còn gọi là “Lấy học sinh làm trung tâm”. Người thầy là người hướng dẫn chỉ đạo trong quá trình chiến lĩnh kiến thức của học sinh. Với các môn học nói chung và môn Toán nói riêng, để vận dụng tốt được cách dạy học mới này đòi hỏi người giáo viên phải tâm huyết với nghề, phải dày công nghiên cứu tìm ra giải pháp thích hợp với đối tượng mình dạy.

Trong chương trình Toán ở tiểu học, giải toán có lời văn có vị trí rất quan trọng. Các em được làm quen với toán có lời văn ngay từ lớp 1, đặc biệt ở lớp 2 yêu cầu các em viết lời giải cho phép tính. Có thể nói, đây quả thực là một khó khăn đối với học sinh khi học giải toán có lời văn. Đọc một đề toán đang còn là khó đối với các em vậy mà còn tiếp tục phải: Tìm hiểu đề toán, tóm tắt đề, đặt câu lời giải, phép tính, đáp số. Vì vậy, đây cũng là một vấn đề mà chúng tôi luôn luôn trao đổi, thảo luận trong những buổi sinh hoạt chuyên môn, tích luỹ nghiệp vụ do nhà trường tổ chức. Làm thế nào để học sinh hiểu được đề toán, viết được tóm tắt, nêu được câu lời giải hay, phép tính đúng. Điều đó đòi hỏi rất nhiều công sức và sự nỗ lực không biết mệt mỏi của người giáo viên đứng lớp.

Qua kinh nghiệm của bản thân và học hỏi, trao đổi kinh nghiệm cùng đồng nghiệp, tôi rút ra : “Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 2 giải toán có lời văn” để góp phần nâng cao chất lượng dạy và học của nhà trường nói chung và đối với học sinh lớp 2 nói riêng.

1. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:

– Tìm hiểu thực trạng, nguyên nhân dẫn đến những sai lầm của học sinh lớp 2 khi giải toán có lời văn.

     – Đưa ra một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả giảng dạy dạng toán có lời văn cho học sinh lớp 2.

III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:

– Học sinh lớp 2A năm học ……… Học sinh lớp 2A năm học ………  Học sinh lớp 2C năm học ………

– Các tổ chuyên môn.

1. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:

– Phương pháp nghiên cứu về lý luận.

– Phương pháp quan sát, thực nghiệm.

– Phương pháp nghiên cứu bằng điều tra, tổng hợp.

– Phương pháp so sánh.

1. NỘI DUNG
2. CƠ SỞ LÝ LUẬN.

Giải toán luôn là hoạt động trí tuệ, sáng tạo, rất hấp dẫn với nhiều học sinh và thầy cô giáo. Với mong muốn sao cho giờ học Toán diễn ra nhẹ nhàng và mỗi học sinh phát huy được hết năng lực học tập của mình cùng với suy nghĩ dạy học môn Toán ở lớp 2 không chỉ trang bị cho học sinh vốn tri thức toán học trong chương trình mà còn giúp học sinh nắm được chìa khoá để đi tới nhận thức, rèn luyện con người và dạy học sinh biết cách học bởi vì giải toán có lời văn thực chất là những bài toán thực tế, nội dung bài toán được thông qua những câu văn nói về những quan hệ, tương quan và phụ thuộc, có liên quan tới cuộc sống thường xảy ra hàng ngày. Cái khó của bài toán có lời văn chính là ở chỗ làm thế nào để lược bỏ được những yếu tố về lời văn đã che đậy bản chất toán học của bài toán. Hay nói một cách khác là làm sao phải chỉ ra được các mối quan hệ giữa các yếu tố toán học chứa đựng trong bài toán và tìm được những câu lời giải phép tính thích hợp để từ đó tìm được đáp số của bài toán.

1. CƠ SỞ THỰC TIỄN

Ta thấy rằng, giải toán ở tiểu học trước hết là giúp các em luyện tập, vận dụng kiến thức, các thao tác thực hành vào thực tiễn. Qua đó, từng bước giúp học sinh phát triển năng lực tư duy, rèn luyện phương pháp suy luận lôgíc. Thông qua giải toán mà học sinh rèn luyện được phong cách của người lao động mới: Làm việc có ý thức, có kế hoạch, sáng tạo và hăng say, miệt mài trong công việc.

Thực tế qua nhiều năm trực tiếp giảng dạy ở khối lớp 2, tôi nhận thấy học sinh  khi giải các bài toán có lời văn thường rất chậm so với các dạng bài tập khác. Các em thường lúng túng khi đặt câu lời giải cho phép tính, có nhiều em làm phép tính chính xác và nhanh chóng nhưng không làm sao tìm được lời giải đúng hoặc đặt lời giải không phù hợp với đề toán đặt ra. Chính vì thế nhiều khi dạy học sinh đặt câu lời giải còn vất vả hơn nhiều so với dạy trẻ thực hiện các phép tính ấy để tìm ra đáp số.

Việc đặt lời giải ngay từ lớp 1, 2 sẽ là một khó khăn lớn đối với mỗi giáo viên trực tiếp giảng dạy ở lớp 1, 2  nhất là những tuần đầu dạy toán có lời văn ngay ở việc giúp các em đọc đề, tìm hiểu đề. Một số em mới chỉ đọc được đề toán chứ chưa hiểu được đề, chưa trả lời các câu hỏi thầy nêu: Bài toán cho biết gì ?… Đến khi giải toán thì đặt câu lời giải chưa đúng, chưa hay hoặc không có câu lời giải. Những nguyên nhân trên không thể đổ lỗi hoàn toàn về phía học sinh mà một phần là do các phương pháp, cách áp dụng, truyền đạt của những người thầy.

Đây cũng là lý do mà tôi chọn đề tài này, mong tìm ra những giải pháp nhằm góp phần nâng cao kĩ năng giải toán có lời văn cho học sinh lớp 2 nói riêng và trong môn toán 2 nói chung. Để từ đó, các em có thể thành thạo hơn với những bài toán có lời văn khó và phức tạp ở các lớp trên.

III. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ TRƯỚC KHI ÁP DỤNG SÁNG KIẾN

1. Thực trạng về kĩ năng giải toán có lời văn của học sinh lớp 2.
2. Thực trạng: 

Trong năm học vừa qua, dựa vào quá trình dạy học và bài làm của học sinh. Nhìn chung kết quả giải toán có lời văn đạt tỉ lệ chưa cao, lí do là các bài toán có lời văn các em chưa hiểu, chưa nắm vững cách tiến hành thực hiện giải toán nên các em có thái độ lơ là. Đặc biệt các em còn lúng túng ở câu lời giải không biết đặt như thế nào cho đúng, không xác định được yêu cầu của đề bài toán hỏi gì . Chính vì vậy, chất lượng học tập của các em còn hạn chế nên cần có biện pháp khắc phục. 

* Thuận lợi: 

– Các thầy cô giáo, các bậc phụ huynh học sinh luôn quan tâm đến việc học đặc biệt là việc giải toán của con em mình. 

– Ban giám hiệu nhà trường năng nổ nhiệt tình, sáng tạo luôn chỉ đạo sát sao việc dạy học của giáo viên và học sinh không ngừng cải tiến, nâng cao phương pháp dạy học.

– Đội ngũ giáo viên trong trường luôn nhiệt tình giảng dạy, yêu nghề mến trẻ.

– Giáo viên được tham dự những chuyên đề về cách dạy các dạng toán ở lớp 2 để học hỏi, trau rồi kiến thức, kinh nghiệm. 

– Về học sinh: Nhìn chung các em đều ngoan, có ý thức vươn lên trong học tập. Trong giải toán nhiều học sinh đã hiểu được yêu cầu đề toán. 

* Khó khăn:

– Do tâm lý chung của học sinh tiểu học còn ham chơi nên việc học hành của các em nếu không có sự giám sát chặt chẽ của gia đình thì khó có hiệu quả cao.

– Nhiều gia đình đi làm ăn xa gửi con cho ông bà chăm sóc, do ông bà đã già yếu nên không quán xuyến được việc học hành của các cháu.

– Các em ở rải rác khắp các thôn trong xã, có nhiều học sinh ở xa trường nên việc đi lại của các em gặp rất nhiều khó khăn điều đó cũng ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng học tập của các em.

– Về cơ sở vật chất của nhà trường: Tuy nhà trường đã có đủ phòng học nhưng thiết bị nhà trường còn có nhiều hạn chế.

– Về giáo viên: Một số giáo viên chưa cẩn thận khi sửa lỗi trong bài làm của học sinh. Khi dạy các bài toán giải có đơn vị đo lường, học sinh thường trình bày sai, nhưng giáo viên không sửa.

Chẳng hạn bài 3 tiết 92.

Mỗi can đựng được 3 lít dầu. Hỏi có 5 can như thế đựng được bao nhiêu lít dầu.