SKKN Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân môn vẽ theo mẫu

1. PHẦN MỞ ĐẦU

I.1. Lý do chọn đề tài

Giáo dục phổ cấp tiểu học với chương trình mới, các môn nói chung và môn Mĩ  thuật nói riêng được xây dựng một cách hợp lý, khoa học, đáp ứng mục tiêu đào tạo và được đông đảo giáo viên, học sinh đón nhận một cách hào hứng, phù hợp với xu thế hội nhập. Trong đó, phân môn vẽ theo mẫu có vị trí hết sức quan trọng. Vẽ theo mẫu giúp học sinh nắm được đặc điểm, hình dáng, cấu trúc của đồ vật thông qua việc so sánh, phân tích tổng hợp khái quát. Học sinh được rèn luyện kỹ năng miêu tả đồ vật bằng đường nét, hình khối, đậm nhạt, màu sắc. Kiến thức và kỹ năng của vẽ theo mẫu hỗ trợ rất nhiều cho các phân môn khác như : Kiến thức, kỹ năng sắp xếp bố cục, vẽ hình, tỉ lệ, tương quan đậm nhạt, màu sắc, không gian, ánh sáng được vận dụng trong các phân môn vẽ tranh, trang trí.

Vẽ theo mẫu nhằm trang bị, cung cấp cho học sinh một số kiến thức, kĩ năng
cơ bản về  nghệ thuật tạo hình. Trên cơ sở những kĩ năng cơ bản đó, người học
Mĩ  thuật nói chung, học sinh Tiểu học nói riêng có khả năng cảm thụ vẻ đẹp của đồ
vật, hình thành ở học sinh biểu tượng trọn vẹn về đồ vật ( hình dáng, cấu trúc, chất
liệu, màu sắc). Những biểu tượng đó là cơ sở hết sức cần thiết cho sự phát triển
khả năng sáng tạo ở các phân môn khác….

Trong giảng dạy không ít giáo viên còn băn khoăn về cách thức hướng dẫn cách vẽ theo mẫu để học sinh nắm bắt được cách vẽ và vẽ bài  tự tin, thoải mái, sắp xếp hình phù hợp với khuôn khổ giấy vẽ với bố cục đẹp, đậm nhạt hài hòa. Tạo được sự hứng thú cho học sinh với những bài vẽ theo mẫu, tạo được không khí lớp học thoải mái, nhẹ nhàng, đưa ra được đồ dùng trực quan hợp lí, ấn tượng, bám sát nội dung bài vẽ. Học sinh cảm được bố cục, đường nét, hình khối, ánh sáng màu sắc, có khả năng thể hiện cảm xúc của mình về thế giới xung quanh. Tuy nhiên. Đây là một nội dung hoàn toàn mới mẻ đối với giáo viên. Trong khi đó, sách giáo viên và Vở tập vẽ chỉ cung cấp cho giáo viên một số kiến thức sơ đẳng về cách hướng dẫn vẽ tranh chung chung nên một số giáo viên còn lúng túng, gặp nhiều vướng mắc. 

Là một giáo viên dạy chuyên bộ môn Mĩ  thuật, trong quá trình giảng dạy tôi luôn trăn trở làm thế nào để khi lên lớp, giáo viên có đủ khả năng tổ chức cho học sinh học tập, nắm bắt cách vẽ theo mẫu và thực hành một cách thấu đáo những nội dung nói trên. Nhận thức được vai trò của phân môn vẽ theo mẫu cũng thấy được những thực trạng, tồn tại trong việc giảng dạy phân môn này ở lớp 3, Với mong muốn nâng cao chất lượng, hiệu quả trong công tác giảng dạy phân môn vẽ theo mẫu tôi mạnh dạn đưa ra đề tài : “Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 3 học tốt phân môn vẽ theo mẫu”.

I.2. Mục tiêu nhiệm vụ của đề tài

Mục tiêu : Để học sinh học Mĩ  thuật ngoài hứng thú ra còn có khả năng biểu hiện cái đẹp và cảm thụ cái đẹp. 

Nhằm trang bị, cung cấp cho học sinh một số kiến thức, kĩ năng cơ bản về nghệ thuật tạo hình.

Học sinh có khả năng cảm thụ vẻ đẹp của đồ vật, hình thành ở học sinh biểu tượng trọn vẹn về đồ vật (hình dáng, cấu trúc, chất liệu, màu sắc)

Phân biệt được hình dáng, đặc điểm của mẫu, nắm được các bước theo mẫu và vẽ được mẫu thật theo cách nhìn, cách nghĩ, cách cảm thụ của học sinh.

Phát triển năng lực tư duy trong học tập, trong sinh hoạt Mĩ  thuật, tiếp cận với thực tế xung quanh. 

Yêu mến và cảm nhận những hình ảnh màu sắc trong vẽ theo mẫu, góp phần động viên học sinh phát huy tính chủ động. 

Nhiệm vụ : Tìm giải pháp nâng cao chất lượng về vẽ theo mẫu ở lớp 3 cấp Tiểu học.

I.3. Đối tượng nghiên cứu

Học sinh khối lớp 3 (năm học …………) của trường TH Krông Ana.

I.4. Phạm vi nghiên cứu

Các bài vẽ theo mẫu của chương trình lớp 3

Kĩ năng vẽ theo mẫu của học sinh

I.5. Phương pháp nghiên cứu

Nghiên cứu tài liệu

Điều tra thực trạng

Phương pháp quan sát 

Phương pháp thảo luận

Phương pháp thực nghiệm

1. PHẦN NỘI DUNG

II.1. Cơ sở lí luận

Vẽ theo mẫu ở tiểu học là một phân môn quan trọng, phân môn này tạo nên ý thức quan sát để cảm nhận cái đẹp, cái mĩ của sự vật hiện tượng. Đó sẽ là một trong những kiến thức ban đầu quan trọng của chương trình Mĩ  thuật tiểu học, và từ đây, sẽ dần hình thành các kĩ năng cần thiết để giúp học sinh hoàn thành được các bài tập theo chương trình và vận dụng những kiến thức ấy vào học tập, sinh họat hàng ngày. Kiến thức vẽ theo mẫu ở tiểu học, cũng như các phân môn khác của bộ môn Mĩ  thuật đều được thiết kế theo chương trình đồng tâm từ dễ đến khó, đó không phải là những mẫu vẽ, bài vẽ đòi hỏi trình độ cao siêu mà được bắt đầu từ cách vẽ những nét thẳng, nét cong (đối với lớp 1), vẽ theo mẫu với các vật mẫu đơn giản như cái mũ, giỏ xách….(đối với lớp 2). Đến lớp 3, các mẫu vẽ có nhiều chi tiết hơn và bước đầu yêu cầu về bố cục, cách vẽ đậm nhạt bằng chì đen hoặc bằng màu. Đồng thời, việc vẽ theo mẫu ở lớp 3 làm nền tảng cho việc vẽ các mẫu phức tạp hơn ở các lớp sau.

Học vẽ theo mẫu học sinh được quan sát mẫu thực và nhận xét mẫu để rồi mô phỏng lại mẫu một cách tương đối giống thực. Tức là học sinh sẽ hình thành được kiến thức cơ bản của môn Mĩ  thuật qua phân môn vẽ theo mẫu này. Học sinh sẽ vẽ theo một phương pháp cụ thể, đơn giản. Đó là vẽ hình chung trước (tổng thể mẫu), sau rồi mới vẽ chi tiết (các bộ phận nhỏ), và quy trình vẽ này đều được vận dụng trong tất cả các phân môn của bộ môn Mĩ  thuật. Nói như vậy để thấy rằng vẽ theo mẫu sẽ tạo được thói quen cơ bản cho học sinh, đó là vẽ từ phần chung trước, phần riêng sau ; vẽ phần chính trước, phần phụ sau ; vẽ đơn giản trước, chi tiết sau ; vẽ nét thẳng trước, nét cong sau và vẽ mảng chính trước, mảng phụ sau.

Nói tóm lại vẽ theo mẫu có thể là “kim chỉ nam” cho các phân môn còn lại của bộ môn Mĩ  thuật. Và đây sẽ là kiến thức cơ bản để học sinh tiếp tục khám phá và làm chủ cái đẹp trong chương trình Mĩ  thuật đồng tâm ở các cấp cao hơn, đặc biệt là biết vận dụng cái đẹp vào cuộc sống hằng ngày.

II.2. Thực trạng

Là một giáo viên dạy chuyên phụ trách bộ môn Mĩ  thuật, tôi rất quan tâm và luôn trăn trở đến chất lượng dạy phân môn vẽ theo mẫu, đặc biệt là vẽ theo mẫu với học sinh lớp 3. Nhận thấy được việc dạy vẽ theo mẫu bằng phương pháp mới sẽ nâng cao được chất lượng của các bài vẽ theo mẫu. Tuy nhiên, việc giảng dạy vẽ theo mẫu đối vói học sinh lớp 3 vẫn còn những thuận lợi và khó khăn sau:

1. a) Thuận lợi, khó khăn

* Thuận lợi :

Các bài học môn Mĩ  thuật ở lớp 3 đã được sắp xếp theo cấu trúc đồng tâm, kiến thức ở các bài học đã được tìm hiểu ở các lớp trước. Các bài vẽ được lặp lại và nâng cao dần ở mỗi dạng bài và phát triển đi lên ở các bài sau, các dạng bài phát triển từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp. 

Trường học được sự đầu tư về cơ sở vật chất, cơ sở hạ tầng, thúc đẩy sự phát triển toàn diện về mọi mặt của học sinh. Lãnh đạo đơn vị luôn khuyến khích, tạo điều kiện cho giáo viên trong việc thiết kế, cải tạo đồ dùng dạy học trong quá trình giảng dạy. 

Đa số học sinh được sự quan tâm của gia đình, đầu tư tương đối đầy đủ các công cụ, phương tiện để học môn Mĩ thuật. Đa số các em học sinh yêu thích môn học, có ý thức học tập và làm bài tốt. Vì thế, cũng rất thuận lợi cho giáo viên trong việc chú trọng bồi dưỡng thêm một số kĩ năng giúp các em có khả năng vẽ tốt hơn.

* Khó khăn :

Về hệ thống tài liệu : Chưa có sách tham khảo và sách giáo khoa đối với môn này ở lớp 3, hầu hết giáo viên chỉ sử dụng theo sách giáo viên và vở tập vẽ của học sinh, mà nội dung hướng dẫn trong sách giáo viên lại khá chung chung khiến giáo viên khó khăn trong việc mở rộng, tìm tòi các phương pháp mới.