SKKN Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 4 học tốt cảm thụ văn học

1. Mở đầu:
   1. Lý do chọn đề tài:  

Chương trình  Tiểu học luôn coi nhiệm vụ bồi dưỡng năng lực cảm thụ văn học cho học sinh là một nhiệm vụ quan trọng nhằm “Bối dưỡng tình yêu tiếng Việt và hình thành thói quen giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt, góp phần  hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa cho học sinh”.  

Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy tôi thấy việc giáo dục cho các em trở thành một học sinh phát triển toàn diện về mọi mặt: đức, trí, thể, mĩ  là rất quan trọng và cần thiết, trong đó mặt giáo dục cần tập trung rèn luyện nhất là  trí dục. Chương trình  sách giáo khoa bậc tiểu học rất đa dạng phong phú. Môn tiếng Việt là môn học mang tính tổng hợp của nhiều phân môn. Mỗi phân môn có một đặc thù riêng song tôi thấy phân môn Tập đọc là môn học rất quan trọng. Để giúp các em thấy được biết bao điều kì thú và hấp dẫn  của những bài văn, bài thơ mà mỗi tác giả gửi gắm trong tác phẩm của mình thì người đọc, người nghe phải cảm nhận được cái hay, cái đẹp của những bài văn, bài thơ đó. 

Từ thực tế dạy học, tôi thấy học sinh tiểu học không chỉ biết đọc đúng, đọc hay mà còn phải biết cảm thụ văn học để trở thành những học sinh khá, giỏi ở các bậc học sau này. Dưới sự dẫn dắt của các thầy giáo, cô giáo, những bài thơ, bài văn trong sách giáo khoa đã  đem đến cho các em bao điều bổ ích. Tuy nhiên muốn trở thành một học sinh có năng lực cảm thụ văn học tốt, mỗi em cần phải tự giác phấn đấu  và rèn luyện về nhiều mặt , nắm vững kiến thức cơ bản về Tiếng Việt, kiên trì rèn luyện kĩ năng viết đoạn văn về cảm thụ văn học mới có được năng lực cảm thụ sâu sắc và tinh tế. Từ thực tế trên, tôi băn khoăn suy nghĩ làm thế nào để giúp các em học tốt hơn môn học  này cho nên tôi đã rút ra một số kinh nghiệm  giúp học sinh  có khă năng cảm thụ văn học được tốt thông qua đề tài: “Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 4A Trường Tiểu học Thị trấn Thường Xuân học tôt cảm thụ văn học”.  

1. Mục đích nghiên cứu:

Nghiên cứu đề tài này, mục đích của tôi nhằm: Góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận và thực tiễn của việc dạy học.

Đề xuất một số biện pháp bồi dưỡng học sinh giỏi môn Tập làm văn lớp 4 ở trường tiểu học Thị trấn Thường Xuân.

1. Đối tượng nghiên cứu:

Học sinh lớp 4 trường Tiểu học Thị trấn và xây dựng và triển khai một số biện pháp bồi dưỡng môn Tập làm văn cho học sinh lớp 4.

1. Phương pháp nghiên cứu:

Phương pháp nghiên cứu tài liệu; Đọc, phân tích các tài liệu có liên quan đến phương pháp dạy Tập làm văn từ đó hệ thống và khái quát hóa các khái niệm làm cơ sở cho đề tài.

Phương pháp thực tiễn.

Phương pháp điều tra.

Phương pháp quan sát.

1. Nội dung của sáng kiến kinh nghiệm. 
   1. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm:

Việc dạy cảm thụ văn học trong tập đọc nhằm giúp học sinh cảm nhận được cái hay, cái đẹp, sự sâu sắc… ở ngôn từ, nghệ thuật viết, ở ý nghĩa… của bài thơ, bài văn, khổ thơ, đoạn văn trong bài tập đọc mà các em được học ở bài tập đọc. Giúp các em phát huy trí tưởng tượng, phân tích văn học… từ đó yêu thích môn tập đọc, yêu tiếng Việt hơn. Qua cảm thụ văn học, học sinh tăng cường vốn từ ngữ; biết sử dụng các phương pháp so sánh, nhân hóa, liên tưởng, hoán dụ, ẩn dụ… trong bài tập làm văn của mình. 

Ngoài ra phát huy năng khiếu văn học cho các học sinh có sự cảm thụ tốt và làm nền tảng cho học sinh học tốt môn ngữ văn ở bậc THCS và THPT. Qua sự cảm thụ sẽ bồi dưỡng học sinh tình yêu quê hương, yêu thiên nhiên, yêu con người, yêu hòa bình, yêu cái đẹp… Từ đó góp phần giáo dục nhân cách học sinh.[1]

Ngay từ khi còn nhỏ, hầu hết các em đều thích nghe ông bà, cha mẹ  hoặc người thân kể chuyện, đọc thơ, được cắp sách tới trường, các em bắt đầu được lĩnh hội kiến thức khoa học, được tiếp xúc với những câu thơ, bài văn hay trong sách giáo khoa tiếng Việt, nhiều em muốn đọc to lên một các thích thú, đó chính là sự biểu hiện của hứng thú, cần giữ gìn và nuôi dưỡng để nó phát triển liên tục, mạnh mẽ đến mức  say mê, được nghe kể chuyện, được đọc những câu thơ, bài văn trong sách giáo khoa tiếng Việt, các em đã biết trau dồi từng bước về cảm thụ văn học. 

Ta thử hình dung một học sinh chưa thích văn thơ, thiếu sự say mê cần thiết , nhất định em đó chưa thể đọc lưu loát và diễn cảm bài văn, bài thơ hay, chưa thể xúc động thực sự với những gì đẹp đẽ được tác giả diễn tả qua bài văn, bài thơ ấy.

Còn đối với những học sinh đã có hứng thú  khi tiếp xúc với văn thơ, các em sẽ vượt qua được khó khăn, trở ngại, cố gắng luyện tập để cảm thụ tốt văn học và học giỏi môn Tiếng Việt. Tập đọc diễn cảm một bài thơ, đoạn văn, chăm chú quan sát, lắng nghe để tìm hiểu cái đẹp của thiên nhiên và cuộc sống quanh ta. Tập dùng từ ngữ cho đúng cho hay, nói viết thành câu cho rõ ý, sinh động và gợi cảm,… tất cả đều giúp các em phát triển năng lực cảm thụ văn học.

Việc luyện tập để nâng cao năng lực cảm thụ văn học là một yêu cầu cần thiết đối với học sinh tiểu học. Tuy các em còn ít tuổi nhưng đều có thể rèn luyện, trau dồi để từng bước nâng cao trình độ cảm thụ văn học, giúp cho việc học tập môn tiếng việt ngày càng tốt hơn và trở thành học sinh giỏi.

1. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:

Việc dạy cảm thụ văn học trong phân môn tập đọc ở lớp 4 chưa được chú trọng vì nhiều lí do: thời lượng một tiết tập đọc ngắn, giáo viên chỉ tập trung rèn các em đọc trôi chảy và tìm hiểu nội dung bài đọc. Mặt khác, giáo viên lớp 4 dạy quá nhiều môn nên thiếu đầu tư cho việc cảm thụ bài tập đọc mà bản thân sắp dạy. Học sinh hiện nay thích xem truyện tranh hơn đọc các sách văn học thiếu nhi nên các em thiếu cái nền cơ bản khi cảm nhận cái hay, cái đẹp của bài tập đọc… Chính vì thế, tiết tập đọc trở nên khô khan, nhàm chán và học sinh không phát huy được khả năng cảm thụ văn học của bản thân cũng như sẽ gặp khó khăn khi học tìm hiểu văn bản ở bậc THCS. Do đó, việc dạy cảm thụ văn học trong phân môn tập đọc ở tiểu học là điều cần phải thực hiện.

Trong năm học …….., tôi được nhà trường phân công Chủ nhiệm lớp 4A-  Trường  Tiểu học Thị trấn Thường Xuân –  lớp được xem là lớp năng khiếu trong khối 4. Đây là lớp có nhiều điều kiện thuận lợi vì học sinh học tốt, chất lượng tương đối đồng đều, các em ngoan chăm học, được sự quan tâm của các bậc phụ huynh đến việc học tập của con em mình , sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường song bên cạnh đó cũng gặp không ít khó khăn. Vì các em mới từ lớp 3 lên, lớp năng khiếu của nhà trường, là lớp nguồn cho lớp 5 và lớp đề án ở cấp THCS sau này nên việc học tập của các em cũng rất căng thẳng, học nhiều môn, kiến thức nâng cao khó, môn Toán đã rất khó song môn Tiếng Việt – phần cảm thụ văn học đối với các em lại càng khó hơn, môn học mang tính tư duy trìu tượng cao vì thế hầu như các em ngại học môn học này. Từ tình hình thực tế tôi đã tiến hành kiểm tra kiến thức phần cảm thụ văn  học của lớp 4A.