SKKN Một số kinh nghiệm giúp trẻ 5 – 6 tuổi hình thành biểu tượng toán sơ đẳng thông qua các trò chơi

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài.

Trong đời sống xã hội, ở mọi thời đại, giáo dục và đào tạo luôn chiếm một vị trí rất quan trọng đối với mỗi quốc gia, mỗi dân tộc. Trong xu thế phát triển tri thức hiện nay, giáo dục – đào tạo được xem là chính sách, biện pháp quan trọng hàng đầu. Là thước đo phát triển của mỗi quốc gia.

Cùng với một số ngành khác, giáo dục góp phần nâng cao nhận thức và đời sống xã hội của con người. Do đặc điểm lứa tuổi, việc giáo dục cho trẻ mầm non được triển khai theo phương châm “học bằng chơi,chơi mà học”.

Trong chương trình giáo dục mầm non mới hiện nay việc làm quen với toán đóng vai trò trong việc cung cấp kiến thức ban đầu.Quá trình dạy trẻ làm quen với toán không nhằm đào tạo trẻ trở thành những nhà toán học, mà nhằm phát triển ở trẻ khả năng nhanh nhạy, trí thông minh, sự so sánh, phân tích, tổng hợp, khả năng tư duy logic…Tuy nhiên, toán học với các con số, hình học, không gian và thời gian nên có nét khô khan, cứng nhắc và có cả sự nguyên tắc trong môn học này.Bởi vậy, trên thực tế, các tiết học toán thường không đón nhận được nhiều hứng thú hay tích cực của trẻ.Đứng trước yêu cầu đó, giáo viên cần truyền tải những nội dung kiến thức đó đến trẻ sao cho trẻ cảm thấy thật đơn giản, dễ hiểu và gần gũi.

Quá trình hình thành các biểu tượng ban đầu về toán ở trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi đóng một vai trò quan trọng trong việc  phát triển nhận thức nói riêng và phát triển nhân cách chung cho trẻ và nó được diễn ra dưới ảnh hưởng của các hoạt động giáo dục như toán, tạo hình, hát múa, nghe kể chuyện, trò chơi… Trong quá trình hướng dẫn trẻ làm quen với các biểu tượng toán học, tôi thấy muốn trẻ tiếp thu, nắm vững kiến thức thì trò chơi là một trong những yếu tố hết sức quan trọng.

Xuất phát từ những lý do trên, là một giáo viên mầm non tôi tự nhận thấy mình phải làm thế nào để giúp cho trẻ học thật tốt môn toán. Bằng tất cả nỗ lực và đam mê tôi đã thực hiện được một phần nào đó ý nguyện của mình. Tôi xin mạnh dạn chia sẻ một vài kinh nghiệm qua đề tài “Một số kinh nghiệm giúp trẻ 5- 6 tuổi hình thành biểu tượng toán sơ đẳng thông qua các trò chơi”.

1.2. Mục đích nghiên cứu.

Đề tài tập trung nghiên cứu một số trò chơi giúp trẻ 5- 6 tuổi luyện tập toán nhằm bồi dưỡng cho trẻ khả năng tìm tòi, quan sát, so sánh…, rèn luyện phương pháp tư duy, phát triển ngôn ngữ, hình thành một số nề nếp thói quen như cẩn thận, chính xác, trung thực,… góp phần phát triển nhân cách cho trẻ.

1.3. Đối tượng nghiên cứu.

Lớp C1 (trẻ 5 – 6 tuổi) Trường mầm non Xi Măng Bỉm Sơn

1.4. Phương pháp nghiên cứu.

Quá trình nghiên cứu tôi đã dùng các phương pháp nghiên cứu sau:

– Phương pháp nghiên cứu lý luận

– Phương pháp nghiên cứu thực tiễn

– Phương pháp quan sát

– Phương pháp thống kê toán học

1.5. Những điểm mới của SKKN.

Đề tài “Một số kinh nghiệm giúp trẻ 5- 6 tuổi hình thành biểu tượng toán thông qua các trò chơi” là đề tài mới.

2.NỘI DUNG

2.1. Cơ sở lí luận.

Trò chơi có ngay từ thời cổ đại. Các nhà triết học đã nhìn thấy vai trò của trò chơi trẻ em. Một trong những nhà triết học lớn nhất thời cổ đại là Platon khi phân chia các giai đoạn trong hệ thống giáo dục đã cho rằng, trẻ từ 3- 4 tuổi được giáo dục tại gia đình, trẻ chơi những trò chơi cùng nhau dưới sự hướng dẫn của phụ nữ. Ông khuyên “Đừng ép buộc, cưỡng bức dạy trẻ nhỏ những kiến thức khoa học mà thông qua trò chơi, khi đó anh dễ nhìn thấy trẻ hướng về cái gì”.

Quan điểm bản chất xã hội của trò chơi, người đầu tiên đưa ra quan điểm này là nhà triết học người Đức V.Vunt. Ông viết: “Trò chơi đó là lao động của trẻ nhỏ, không có một trò chơi nào lại không có trong mình một nguyên mẫu, một dạng lao động nghiêm túc”. [Nguyễn Thị Ngọc Chúc (1981). Hướng dẫn tổ chức hoạt động vui chơi mẫu giáo. NXB Giáo dục, Hà Nội].

G.V. Plêkhanôv đã khẳng định trò chơi xuất hiện trước lao động và trên cơ sở của lao động. Ông cho rằng trò chơi là một hoạt động phản ánh, thông qua trò chơi, trẻ có thể lĩnh hội những kỹ năng lao động, thói quen và các nguyên tắc ứng xử của người lớn trong xã hội. Từ đó, ông đi đến kết luận: “Trò chơi mang bản chất xã hội, nó xuất hiện để đáp ứng với xã hội mà trẻ đang sống và nhu cầu được trở thành thành viên tích cực của xã hội đó”.

Người có công lớn đặt nền móng cơ sở lý luận cho việc nghiên cứu trò chơi là nhà tâm lý học Xô Viết L.X.Vưgôtxki. Ông đã khởi xướng xây dựng một học thuyết mới về tâm lý học trẻ em nói chung và về trò chơi nói riêng. Những luận điểm cơ bản trong học thuyết Vưgôtxki về trò chơi bao gồm những vấn đề sau:

• Khẳng định bản chất xã hội và tính hiện thực của trò chơi trẻ em.
• Khẳng định vai trò trung tâm của trò chơi trẻ em đối với sự phát triển tâm lý trẻ.Trò chơi chính là động lực phát triển và tạo ra “vùng phát triển gần”.
• Trò chơi trẻ em không nảy sinh một cách tự phát mà do ảnh hưởng có ý thức và không có ý thức từ  phía người lớn xung quanh.
• Sự cần thiết phải vận dụng phương pháp phân tích, xác định “cấu trúc đơn vị” của C.Mác vào nghiên cứu các chức năng tâm lý, trong đó có việc nghiên cứu trò chơi.
• Không nên dừng lại ở nghiên cứu quan sát mà cần thiết phải tổ chức các nghiên cứu thực nghiệm về trò chơi. 

Đây là những luận điểm rất quan trọng  cho việc hình thành hệ thống giáo dục mầm non của Liên Xô những năm trước đây. [Nguyễn  Ánh Tuyết (1997).  Tâm lý học trẻ em. NXB Giáo dục Hà Nội].

Trong chương trình chăm sóc và giáo dục trẻ mầm non, môn làm quen với toán đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc dựng xây lối tư duy logic hay cung cấp những kiến thức toán sơ đẳng cho trẻ. Cùng với đó, trong các hoạt động mà trẻ được tham gia ở trường, trò chơi là hoạt động phát triển toàn diện các mặt nhận thức, thẩm mỹ, tình cảm, thể chất và đạo đức. Vì vậy, người ta sử dụng các hình thức trò chơi vào các mục đích giáo dục khác nhau, tuỳ thuộc vào tâm lí lứa tuổi và vốn kinh nghiệm của trẻ. Trong đó, có việc sử dụng trò chơi vào mục đích giáo dục luyện tập cho trẻ.

Cho đến nay, có nhiều định nghĩa khác nhau về trò chơi toán học. Định nghĩa về trò chơi toán học như sau: “Trò chơi toán học là loại trò chơi có luật giúp trẻ củng cố các biểu tượng toán học. Kết quả thu được qua trò chơi là củng cố các biểu tượng toán cụ thể và gây cho trẻ những hứngthú toán học”.

Là một loại trò chơi học tập nên nó mang nhiều tính chất của việc dạy học, nó gắn chặt với việc học tập các biểu tượng toán.

Tính chất đặc biệt của trò chơi toán học là do người lớn lựa chọn nhằm mục đích giáo dục, giảng dạy để củng cố các biểu tượng toán đã học. Khi chơi trò chơi toán học trẻ được thu hút vào các hoàn cảnh chơi phù hợp với đặc điểm tâm lý của trẻ nên trẻ tham gia giải quyết nhiệm vụ một cách hào hứng, thoải mái, không cảm thấy là mình đang thực hiện nhiệm vụ học tập. 

Trò chơi toán học ở trường mẫu giáo nhằm thực hiện việc phát triển quá trình nhận thức các biểu tượng toán học, kích thích tính ham hiểu biết  ở trẻ về mối quan hệ giữa các biểu tượng toán, phát triển tư duy, ngôn ngữ, óc tưởng tượng và trí nhớ của trẻ.

2.2. Thực trạng vấn đề.

2.2.1. Thuận lợi:

– Lớp luôn nhận được sự quan tâm của ban giám hiệu nhà trường.