SKKN Một số kinh nghiệm rèn nề nếp học tập trong công tác chủ nhiệm lớp 1

I. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Tiểu học là cấp học đầu tiên đặt nền tảng cung cấp những cơ sở ban đầu về tri thức, đặt nền tảng cho việc hình thành phát triển nhân cách học sinh (HS), mục tiêu giáo dục toàn diện học sinh.
Trong các môn học ở trường tiểu học hiện nay, ngoài môn Tiếng Việt, môn Toán có vai trò hết sức quan trọng, nó nâng dần những tri thức cơ bản về kĩ năng tính toán để các em áp dụng vào cuộc sống hằng ngày. Môn Toán còn giúp học sinh phát triển tư duy, khả năng suy luận, trau dồi trí nhớ, giải quyết vấn đề có căn cứ khoa học, chính xác. Nó còn giúp học sinh phát triển trí thông minh, tư duy độc lập sáng tạo, kích thích óc tò mò, tự khám phá và rèn luyện cách làm việc khoa học.
Trong chương trình môn Toán lớp 5, số thập phân được xem như là một trong những nội dung trọng tâm của môn học. Việc nắm được kiến thức số thập phân trước hết giúp HS hoàn thành tốt nội dung chương trình môn học, hơn nữa các em vận dụng vào cuộc sống để tính toán các bài toán thường gặp. Trong quá trình giảng dạy tôi nhận thấy học sinh mình chưa nắm tốt khái niệm số thập phân, các em khá lúng túng và khó khăn khi thực hiện các phép tính về số thập phân đặc biệt là phép chia số thập phân. Trong các phép tính về số thập phân, muốn thực hiện được phép chia đòi hỏi HS phải thuộc thành thạo bảng cửu chương và có sự vận dụng tốt. Bên cạnh đó, khi thực hiện phép chia số thập phân các em cần nắm vững quy tắc chia, biết cách ước lượng thương,…. Tuy nhiên, HS gặp khó khăn trong phần này, khi vận dụng vào giải các bài toán có lời văn và các bài toán nâng cao hơn. Trong các bài kiểm tra khảo sát, kiểm tra định kì các em thường không đạt điểm tối đa hoặc mất điểm trong phần này dẫn đến điểm bài kiểm tra không cao. Làm sao để HS học tốt được phần này? Giáo viên (GV) cần có phương pháp cũng như biện pháp gì giúp học sinh thực hiện tốt phép chia số thập phân và hơn hết là làm sao để các em yêu thích môn Toán? Đó là điều bản thân tôi và các đồng nghiệp đều quan tâm, trăn trở. Đó chính là lí do tôi chọn đề tài “Một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 thực hiện phép chia số thập phân”.

2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài
Đưa ra một số biện pháp, giải pháp hướng dẫn học sinh thực hiện phép chia số thập phân từ đó giúp HS nắm chắc được khái niệm số thập phân, nắm được cách làm, thực hiện các bước trong phép tính theo thứ tự, nắm chắc quy tắc thực hiện phép tính chia số thập phân, viết số đẹp, đặt dấu phẩy đúng vị trí. Để đạt được kết quả tốt nhất tôi luôn luôn tìm tòi, nghiên cứu, sáng tạo linh hoạt trong phương pháp giảng dạy, các hình thức tổ chức dạy học để phù hợp với từng đối tượng học sinh. Với mục tiêu duy nhất là giúp học sinh học tốt hơn, đạt kết quả cao hơn, để tiếp tục áp dụng vào các bài tập có liên quan đến số thập phân ở các phần sau và học tốt ở các lớp trên.
3. Đối tượng nghiên cứu
Phần chia số thập phân
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
Các phương pháp dạy chia số thập phân cho học sinh khối lớp 5 trường Tiểu học Tây Phong (Từ năm học ………đến nay).
5. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp quan sát
Phương pháp đàm thoại
Phương pháp điều tra và thống kê
Phương pháp tra cứu tài liệu
Phương pháp phân tích tổng hợp
Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
II. PHẦN NỘI DUNG
1. Cơ sở lý luận
Ở Tiểu học, học sinh được cung cấp kiến thức cơ bản phổ thông trên rất nhiều lĩnh vực khác nhau như: địa lí, lịch sử, văn học, chữ viết, toán học, hội họa, âm nhạc,… Trong đó môn Toán là một trong những môn học quan trọng trong chương trình giáo dục tiểu học. Môn Toán giúp học sinh nhận biết những mối quan hệ về số lượng và hình dạng không gian của thế giới hiện thực. Từ đó học sinh có cơ sở, phương pháp để nhận thức thế giới xung quanh, hình thành thế giới quan. Đồng thời, nó góp phần quan trọng trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận logic, giải quyết vấn đề, hoạt động có hiệu quả trong đời sống. Từ những yêu cầu khi học toán dần dần hình thành những phẩm chất cần thiết và quan trọng của người lao động như: cẩn thận, tỉ mỉ, cần cù, có ý chí vượt khó, làm việc có kế hoạch,…
Toán là môn học có vị trí rất quan trọng trong chương trình giáo dục tiểu học. Hệ thống ngôn ngữ toán học, các kiến thức và kĩ năng toán học rất cần thiết cho cuộc sống, là cơ sở cho việc tiếp tục học lên các lớp trên và các môn học khác. Lớp 5, các em bước đầu được làm quen với số thập phân, khái niệm và cách thực hiện các phép tính về số thập phân. Chương trình gồm 31 tiết cộng, trừ, nhân, chia số thập phân. Chia số thập phân trong Chuẩn kiến thức kĩ năng được phân chia thành 5 dạng với 9 tiết thực dạy và một số tiết luyện tập, đây là phần chiếm phần thời gian lớn nhất trong các bài học phép tính với số thập phân. Với việc được làm quen với số thập phân học sinh dễ dàng giải quyết được các phép tính chia có dư, từ đó giúp các em áp dụng vào các bài toán thực tiễn trong cuộc sống. Việc không thực hiện được, thực hiện sai phép tính chia số thập phân sẽ dẫn đến giải các bài toán có lời văn không chính xác. Từ thực tế của việc thực hiện phép tính chia số thập phân của học sinh trường Tiểu học Tây Phong nói chung và lớp tôi đã giảng dạy nói riêng, tôi mạnh dạn đưa ra một số kinh nghiệm giúp học sinh lớp 5 thực hiện được phép chia số thập phân.
2. Thực trạng
2.1. Thuận lợi – khó khăn
Nhà trường, tổ chuyên môn thường xuyên tổ chức các buổi chuyên đề trao đổi kinh nghiệm, phương pháp giảng dạy. Trong quá trình giảng dạy bản thân luôn được các đồng nghiệp, học sinh,… tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ. Bên cạnh đó bản thân được làm công tác chủ nhiệm liên tục ở khối lớp 5 nên có điều kiện theo dõi và tìm ra các giải pháp hữu hiệu.
Đa số học sinh ngoan ngoãn, có ý thức học tập, nhiều học sinh yêu thích học toán, có hứng thú, năng khiếu môn học. Bên cạnh đó, môn Toán được nhiều cha mẹ học sinh quan tâm nên thường xuyên chú trọng kèm cặp rèn giũa cho các em hàng ngày.
Trường Tiểu học Tây Phong đóng trên địa bàn có điều kiện kinh tế – xã hội khó khăn, tổng số học sinh khối lớp 5 năm học ………… là 52 em trong đó số học sinh dân tộc thiểu số là 25 em chiếm 48,1%; tổng số học sinh khối lớp 5 năm học …… là 63 em trong đó số học sinh dân tộc thiểu số là 28 em chiếm 44,4%. Trường Tiểu học Tây Phong có 3 điểm trường, điểm trường Buôn Cuê có 80 – 90% là học sinh dân tộc thiểu số, khả năng tiếp thu chậm, một số em chưa chú trọng đến việc học ở trên lớp cũng như ở nhà. Bên cạnh đó, một số hộ dân có trình độ văn hóa thấp, cha mẹ học sinh ít quan tâm đến việc học hành của con cái mình, học sinh đi học không chuyên cần thường nghỉ học theo mùa vụ, theo gia đình đi làm ăn nơi khác, bỏ học đi làm thuê,… nên khi trở về tham gia học tập trở lại các em gặp nhiều khó khăn đặc biệt là trong tính toán.
Với học sinh dân tộc thiểu số (HSDTTS), một số học sinh lưu ban nhiều năm dẫn đến tình trạng học quá tuổi, các em có tâm lí ngại ngùng với cô giáo do đó không hợp tác với giáo viên trong quá trình học tập.
2.2. Thành công – hạn chế
Học sinh nắm được các hàng, phần của số thập phân, cách thực hiện phép chia. Bên cạnh đó, học sinh có hứng thú trong việc học toán do đó các em tự tin hơn khi thực hiện các bài tập trong sách giáo khoa, bài tập do giáo viên đưa ra và hơn nữa là các bài tập nâng cao liên quan đến phép chia số thập phân. Một số em đã mạnh dạn tham gia các cuộc thi về môn Toán như: Cuộc thi phát hiện học sinh năng khiếu, thi giải Toán trên Internet, …
Một số giáo viên chưa thực sự đầu tư, tìm tòi các phương pháp dạy học hữu hiệu giúp học sinh nắm được phần chia số thập phân.
Bản thân là giáo viên mới ra trường, chưa có nhiều kinh nghiệm nên chưa đưa ra được nhiều biện pháp hữu hiệu giúp học sinh thực hiện tốt, thực hiện nhanh phép tính chia số thập phân.
Một số học sinh còn nhầm lẫn các hàng, phần số thập phân. Chưa hiểu bản chất của số thập phân, chưa phân biệt được rõ chia số tự nhiên và chia số thập
phân.
2.3. Mặt mạnh – mặt yếu
Bản thân có chuyên môn vững vàng, nắm chắc kiến thức môn học có hệ thống, chịu khó học hỏi, trau dồi chuyên môn nghiệp vụ, tích cực vận dụng các phương pháp dạy học mới trong giảng dạy. Hơn nữa bản thân luôn tự tin trong tiết dạy, kịp thời giúp đỡ học sinh khi các em gặp khó khăn trong quá trình học tập
Đa số học sinh có nền tảng kiến thức vững vàng, biết chia, biết phân biệt được sự giống và khác nhau giữa phép chia số tự nhiên và chia số thập phân, một số em tiếp thu và thực hiện tốt phép chia số thập phân. Nhiều em có ý thức tự học, tự tin mạnh dạn trao đổi với thầy cô giáo khi chưa hiểu bài.
Giáo viên chưa có nhiều kinh nghiệm trong quá trình giảng dạy nên việc vận dụng các phương pháp dạy học chưa linh hoạt từ đó mang lại kết quả dạy học chưa cao.
Bên cạnh đó vẫn còn một số học sinh chưa chủ động tiếp thu kiến thức, kỹ năng thực hiện phép chia các số tự nhiên của học sinh còn chậm và yếu, các em chưa có kỹ năng ước lượng thương trong phép chia,… Nhiều em còn nhầm lẫn khi dịch chuyển dấu phẩy khi chia, khi chia một số thập phân cho 10, 100, 1000,… đặt sai vị trí dấu phẩy,…
Một số em do chưa thuộc hết bảng cửu chương nên vẫn còn gặp khó khăn trong quá trình thực hiện phép tính.
2.4 Các nguyên nhân, các yếu tố tác động
Được sự quan tâm, giúp đỡ của Ban giám hiệu nhà trường, tổ chuyên môn luôn quan tâm đến công tác chất lượng giảng dạy, bồi dưỡng nâng cao chất lượng giáo viên. Nhà trường thường xuyên tổ chức các buổi chuyên đề, hội giảng, thao giảng để giáo viên trao đổi, học hỏi, chia sẻ kinh nghiệm với nhau nhằm nâng cao chất lượng dạy học.
Giáo viên ý thức được vai trò trách nhiệm của mình nên luôn chú trọng đến công tác tự học tự rèn, bồi dưỡng thường xuyên chuyên môn nghiệp vụ.
Đa số học sinh đã có ý thức tập trung theo dõi nghe cô giáo giảng bài, nắm bài ngay tại lớp và biết thắc mắc với cô giáo khi chưa hiểu bài.
Chia số thập phân là một trong những dạng toán khó trong chương trình lớp 5 nên nhiều em còn lúng túng trong việc tiếp thu, lĩnh hội bài học. Một số học sinh chưa tích cực, chủ động tiếp thu kiến thức nhất là với kiến thức khó nên tạo lỗ hổng