SKKN Một số kinh nghiệm tích hợp liên môn trong Tin học 9

PHẦN MỞ ĐẦU

1. ĐẶT VẤN ĐỀ

Ngay từ những ngày đầu khi bước vào ngành giáo dục, bản thân tôi luôn tự nhủ với lòng mình sẽ cố gắng hết lòng, quyết tâm hết sức với nhiệm vụ mà ngành đã giao phó, cố gắng hoàn thành tốt nhiệm vụ của bản thân để góp phần hoàn thành mục tiêu chung của giáo dục là đào tạo các em học sinh phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mĩ; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực để đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc.

Trong giai đoạn hiện nay, nước ta đã và đang hội nhập với thế giới. Thời đại công nghệ đòi hỏi đất nước, đặc biệt là thế hệ trẻ phải có những kiến thức nhất định về tin học và ngoại ngữ; tuy nhiên trong những năm gần đây, việc sử dụng kiến thức các môn học khác nhau trong chương trình để giải quyết một số tình huống thực tiễn trong bài học là vấn đề mà đòi hỏi người dạy và người học phải có sự hiểu biết tương đối rộng, nhận biết được những kiến thức liên quan nhất định, biết áp dụng kiến thức liên quan đó vào một số tình huống để giải quyết nhằm mang lại cho người học về cách, tiếp nhận tri thức, giải quyết vấn đề một cách “đa chiều”, có sự logic giữa các môn học…

Chính vì thế, người giáo viên trung học cơ sở Việt Nam đang đứng trước những nhiệm vụ và thử thách to lớn, đầy trách nhiệm là: Xây dựng một bậc trung học cơ sở vững chắc, đảm bảo cho tất cả trẻ em hoàn thành có chất lượng cao ở bậc trung học cơ sở để có thể tiếp tục học tập tốt ở bậc học tiếp theo đồng thời giáo dục các em phát huy được toàn bộ năng lực của mình. Nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới sách giáo khoa trên tinh thần Nghị quyết 29 – NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, trong đó tăng cường năng lực dạy học theo hướng “tích hợp, liên môn” là một trong những vấn đề cần ưu tiên.

Thực tế, dạy học tích hợp (DHTH) không phải là những vấn đề mới. Bất cứ một người giáo viên phổ thông nào cũng đã từng sử dụng các kỹ thuật này ở một chừng mực nào đó trong quá trình dạy học để hoàn thành mục tiêu giúp cho học sinh biết được những điều hữu ích và thú vị của cuộc sống, chuẩn bị cho các em hành trang cần thiết để bước vào đời. Các ví dụ đơn giản nhất thường thấy là, khi giáo viên liên hệ tới kiến thức môn học khác, kiến thức thực tế ở ngoài đời sống… vào trong bài giảng môn của mình để khắc sâu kiến thức cho học sinh, cũng như làm phong phú hơn nội dung bài học, đó chính là dạy học tích hợp .

Tích hợp được hiểu là sự kết hợp, tổ hợp các nội dung từ các môn học, lĩnh vực học tập khác nhau, có nghĩa là đưa những nội dung giáo dục có liên quan vào quá trình dạy học các môn học như: tích hợp giáo dục đạo đức, lối sống; giáo dục pháp luật; giáo dục chủ quyền quốc gia về biên giới, biển, đảo; giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, bảo vệ môi trường, an toàn giao thông… nhằm phát huy tối đa nhất hiệu quả nội dung bài dạy, cũng như tính sáng tạo của học sinh. Tuy nhiên, việc tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học còn tương đối mới mẻ. Vì thế, để khai thác tối đa hiệu quả bài dạy thì đòi hỏi mỗi giáo viên chúng ta phải tìm hiểu sâu hơn những kiến thức thuộc các môn học khác để lồng ghép, xâu chuỗi các kiến thức có liên quan vào bài dạy nhằm giúp học sinh ghi nhớ kiến thức một cách tổng thể nhất. Điều đó đòi hỏi chúng ta phải đầu tư khá nhiều thời gian và công sức, tuy nhiên việc tích hợp kiến thức đòi hỏi phải mang tính chất đúng trọng tâm, phù hợp với nội dung bài dạy, nếu không sẽ làm cho bài dạy lan man, làm loảng kiến thức trọng tâm cần truyền thụ. 

Là giáo viên trực tiếp giảng dạy bộ môn tin học đã nhiều năm, từng soạn một số bài tích hợp kiến thức liên môn, bản thân tôi xin mạnh dạn trao đổi một số ‎ý kiến cũng như kinh nghiệm của mình thông qua đề tài “Một số kinh nghiệm tích hợp liên môn trong Tin học 9 tại trường THCS Nguyễn Trãi trong năm học ……….”. Rất mong nhận được sự góp ‎ý, giúp đỡ của quý thầy cô, để đề tài được hoàn thiện hơn, nhằm phát huy cao hơn hiệu quả dạy học.

II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

Đề tài được thực hiện nhằm tích hợp các kiến thức của các môn học khác, như giáo dục công dân, âm nhạc, mỹ thuật… Những nội dung giáo dục có liên quan vào quá trình dạy học như: tích hợp giáo dục đạo đức, lối sống; giáo dục kỹ năng sống, bảo vệ môi trường… có liên quan đến nội dung bài học, nhằm giúp học sinh ghi nhớ và tái hiện những kiến thức đã học một cách dễ dàng hơn, áp dụng vào thực tiễn cuộc sống, giúp các em có cái nhìn tổng thể hơn về các vấn đề mà mạng máy tính nói chung và internet nói riêng.

1. Đối tượng nghiên cứu:

     – Đối tượng nghiên cứu là các kiến thức của các môn học khác có liên quan đến môn Tin học áp dụng cho một số bài dạy, nhằm khai thác tối đa hiệu quả dạy học, được thực hiện ở các lớp 9 (năm học ……….) trường trung học cơ sở Nguyễn Trãi, Xã Eana, Huyện Krông Ana, Tỉnh Đăk Lăk theo hướng phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh.

2. Giới hạn của đề tài:

– Đề tài nghiên cứu với nhiều đối tượng học sinh khác nhau trong nhà trường. Tuy nhiên, đối với đối tượng học sinh mất kiến thức cơ bản (hoặc đối tượng chưa học tin học mới chuyển đến) thì chưa được nghiên cứu sâu và kĩ.

– Đề tài được ấp ủ và nghiên cứu trong thời gian nhiều năm, chủ yếu là học sinh lớp 9, năm học ……….tại trường THCS Nguyễn Trãi.

3. Phương pháp nghiên cứu:

– Nghiên cứu các tài liệu, các nghị quyết, các hướng dẫn về tích hợp liên môn.

– Nghiên cứu các kiến thức các môn học khác có liên quan thông qua sách giáo khoa, các thông tin trên sách, báo, trên mạng.

– Phương pháp tổng kết kinh nghiệm dạy học.

– Phương pháp điều tra, phân tích, so sánh và tổng hợp.

– Phương pháp trò chuyện đúc, rút kinh nghiệm từ đồng nghiệp và học sinh.

– So sánh chất lượng học sinh qua các bài kiểm tra sau tiết dạy. 

PHẦN GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

I. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ

  – Theo kỉ yếu của hướng dẫn dạy học tích hợp liên môn “tích hợp được hiểu là sự kết hợp, tổ hợp các nội dung từ các môn học, lĩnh vực học tập khác nhau (theo cách hiểu truyền thống từ trước tới nay) thành một “môn học” mới hoặc lồng ghép các nội dung cần thiết vào các nội dung vốn có của môn học (như: lồng ghép nội dung giáo dục dân số, môi trường, an toàn giao thông… xây dựng môn học tích hợp từ các môn truyền thống”.

– Dạy học tích hợp ở môn tin học giúp phát triển các năng lực, đặc biệt là trí tưởng tượng khoa học và năng lực tư duy của học sinh, vì nó luôn tạo ra các tình huống để học sinh vận dụng kiến thức gần với cuộc sống, tạo hứng thú học tập cũng có thể được xem như một biện pháp giảm tải tâm lí học tập có hiệu quả và rất có ý nghĩa. 

– Làm cho học sinh thấu hiểu ý nghĩa của các kiến thức cần tiếp thu, tích hợp một cách hợp lí, có ý nghĩa các nội dung gần với cuộc sống hàng ngày vào môn học, từ đó tạo sự xúc cảm nhận thức, cũng sẽ làm cho học sinh nhẹ nhàng vượt qua các khó khăn nhận thức và việc học tập khi đó mới trở thành niềm vui, hứng thú của học sinh. 

II. THỰC TRẠNG VẤN ĐỀ:

– Được sự quan tâm, chỉ đạo, tạo điều kiện về mọi mặt của Ban Giám Hiệu nhà trường và sự hỗ trợ, quan tâm của Tổ bộ môn Toán Tin và sự  kết hợp, phối hợp nhịp nhàng, đồng bộ của các thầy cô trong tổ bộ môn, các đồng nghiệp trong và ngoài nhà trường để thực hiện đề tài cũng như áp dụng đề tài trong quá trình giảng dạy.