SKKN Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 1

Phần mở đầu
I.1  Lí do chọn đề tài:
Giáo viên chủ nhiệm ở Tiểu học có một vị trí vô cùng quan trọng trong việc hình thành cho học sinh những cơ sở ban đầu cho sự phát triển đúng đắn và lâu dài về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng sống cơ bản để học sinh học các bậc học tiếp theo.
Ngoài việc tổ chức, hướng dẫn các hoạt động học tập của học sinh, giáo viên chủ nhiệm lớp còn phải thường xuyên theo dõi các hoạt động trong giờ chơi, trong các buổi sinh hoạt, giao lưu tập thể,…và cả hoạt động học tập ở nhà của học sinh. Vì vậy công việc của một giáo viên chủ nhiệm lớp ở Tiểu học là rất nặng nề, rất vất vả và vô cùng phức tạp, trong việc giúp học sinh hình thành nhân cách và phát triển toàn diện. Đặc biệt ở lứa tuổi học sinh tiểu học, các em còn nhỏ. Giáo viên chủ nhiệm là người thay mặt nhà trường, cha mẹ để quản lý, giáo dục các em, đồng thời là người bạn tốt, là nhân vật trung tâm để hình thành nhân cách và phát triển toàn diện cho học sinh. Giáo viên Tiểu học là người trực tiếp chủ nhiệm và giảng dạy nhiều trên lớp. Thời gian tiếp xúc với các em nhiều, dễ quan tâm theo dõi, uốn nắn những gì mà các em còn thiếu sót. Ngoài việc truyền đạt kiến thức, người giáo viên còn phải làm tốt công tác chủ nhiệm của mình bằng trái tim nhân hậu, hiểu biết tâm lí lứa tuổi, sở trường của từng em đưa các em hòa nhập với cuộc sống cộng đồng trong xã hội. Tất cả điều đó góp phần thực hiện mục tiêu giáo dục tiểu học trong giai đoạn hiện nay.
Là một giáo viên chủ nhiệm, người “Ươm mầm, gieo hạt”để đào tạo ra những chủ nhân tương lai cho đất nước. Trong nhiều năm qua làm công tác chủ nhiệm, tôi đã đi sâu về nghiên cứu và áp dụng vào thực tiễn, luôn nghĩ phải làm gì để giúp các em “Mỗi ngày đến trường là một niềm vui” và học tập được tốt hơn. Với suy nghĩ này, tôi đã chọn đề tài: “Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp 1 ”. Mong được chia sẻ và nhận được những đóng góp chân tình từ các thầy giáo, cô giáo.
I.2  Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài:
a. Mục tiêu:
Tôi viết sáng kiến kinh nghiệm này trên cơ sở nghiên cứu lí luận và thực trạng vai trò của giáo viên chủ nhiệm trong công tác giáo dục toàn diện. Đề tìm ra những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức, nhân cách và các kĩ năng sống cho các em học sinh. Rèn luyện tinh thần năng động mạnh dạn, tự tin trước tập thể, có ý chí vươn lên trong học tập.
b. Nhiệm vụ:
Tìm hiểu thực trạng và đưa ra những giải pháp, biện pháp thiết thực để rèn kĩ năng sống cho học sinh lớp 1A trường Tiểu học Hà Huy Tập xã Dray sáp, huyện Krông Ana, tỉnh Đắk Lắk
I. 3 Đối tượng nhiên cứu:
– Công tác chủ nhiệm trong quá trình dạy và học.
– Sự phát triển tâm sinh lý của học sinh.
– Học sinh lớp 1A Trường Tiểu học trường trường Tiểu học Hà Huy Tập xã Dray sáp, huyện Krông Ana, tỉnh Đắk Lắk nói riêng và tất cả học sinh nói chung.
I.4 Giới hạn, phạm vi nghiên cứu:
– Nghiên cứu một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp
I.5 Phương pháp nghiên cứu
– Phương pháp nghiên cứu lý luận: Đọc và nghiên cứu các tài liệu, văn bản để hiểu được cơ sở lý luận của việc chủ nhiệm lớp.
– Phương pháp quan sát: Thông qua việc rèn luyện  hàng ngày trên lớp để có những số liệu về thực trạng giúp cho việc nghiên cứu đạt hiệu quả.
– Phương pháp đàm thoại: Trao đổi đồng nghiệp, học sinh để thu thập thông tin phục vụ cho mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu.
– Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tập hợp lại những kinh nghiệm nghiên cứu và thực tiễn về học sinh để đề xuất các biện pháp.
II. Phần nội dung
1. Cơ sở lí luận
Với nhu cầu của một xã hội hoá GD đòi hỏi ngành GD phải đổi mới phương pháp dạy học để tạo ra những thế hệ con người nhận thức sâu sắc, biết tự giác chủ động sáng tạo  trong công việc. Nhìn lại việc học của con em ở địa phương, tôi thấy nhận thức của các em còn nhiều hạn chế, ý thức tự học, tự rèn luyện rất ít, điều kiện học tập còn nhiều thiếu thốn.
Các em chưa xác định được tầm quan trọng của việc học nên không ham học. Là một giáo viên tôi luôn băn khoăn, trăn trở là làm thế nào để phát huy tính tích cực, chủ động, tự giác của học sinh trong học tập. Đây là một vấn đề nóng bỏng cần phải thực hiện nhanh và đúng cách để những thế hệ do chúng ta đào tạo là những người làm chủ tương lai, đất nước, biết xây dựng quê hương và đưa trình độ hiểu biết của toàn dân đi lên sánh được với các nước phát triển trên thế giới. Đặc biệt là giáo dục ở các vùng miền nông thôn và miền núi. Qua đổi mới các phương pháp dạy học sẽ giúp các em học sinh nông thôn, HS dân tộc thiểu số mạnh dạn, tự tin hơn trước đám đông, biết cách tự đánh giá việc học của mình cũng như biết đánh giá kết quả học tập của các bạn khác. Từ đó các em có tính chủ động hơn trong học tập và biết phấn đấu thi đua nhau để việc học có kết quả cao hơn .
II. 2 Thực trạng:
a. Thuận lợi, khó khăn
* Thuận lợi:
Được BGH tin tưởng phân công nhiều năm làm công tác chủ nhiệm nên mỗi năm lại có thêm một ít kinh nghiệm và bài học cho lớp kế theo.
Đa số học sinh được học đúng địa bàn, nhà gần trường đi lại thuận tiện.Các em có cùng độ tuổi, ngoan hiền, ý thức tốt trong học tập và rèn luyện đạo đức, có ý thức xây dựng tập thể, có tinh thần đoàn kết, giúp đỡ nhau trong mọi hoạt động cùng với sự nỗ lực phấn đấu không ngừng của giáo viên và toàn thể học sinh đã và đang có nhiều thành quả về chất lượng giáo dục toàn diện.
* Khó khăn:
– Có một số em có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, bố mẹ đi làm ăn xa gửi con cho ông bà, một số em hay nghỉ học về vấn đề sức khỏe. Đặc biệt một số gia đình bố mẹ li hôn, nhiều gia đình khoán trắng cho giáo viên, các em sống thiếu thốn về mặt tình cảm lẫn tinh thần.
b. Thành công, hạn chế
*  Thành công
– Kích thích tính ham học của học sinh, tích cực, chủ động sáng tạo trong học tập.
– Tự tin trước các bạn trong lớp, khi trình bày ý kiến của mình. Tham gia các hoạt động tích cực như nuôi heo, làm kế hoạch nhỏ
– Học sinh biết học một cách có ý thức, sôi nổi xung phong đọc và phát biểu xây dựng bài. Phát huy được khả năng cá nhân trong quá trình học tập.
* Hạn chế :
* Học sinh:
Do đặc điểm tâm lí lứa tuổi học sinh tiểu học còn nhỏ, sự tập trung chưa cao, nhận thức của các em là mới làm quen với những kiến thức, kĩ năng ban đầu.
* Giáo viên:
– Cần nhiều thời gian trong công tác chuẩn bị, đầu tư.
c. Mặt mạnh, mặt yếu
– Mặt mạnh
+  Tạo được sự tin tưởng cho học sinh
+  Xây dựng được mối thân thiện giữa thầy và trò
+  Được sự đồng tình ủng hộ từ phía gia đình học sinh.
– Mặt yếu:
Một số học sinh vẫn chưa thật sự tự tin, mạnh dạn phát biểu trước đám đông, rất mặc cảm vì cho rằng mình học chưa giỏi.
d. Nguyên nhân:
Phối hợp các mối quan hệ giữa nhà trường, gia đình, xã hội  chưa thật sự chặt chẽ để cùng nhằm vào một  mục tiêu chung.  Bồi dưỡng, hình thành nhân cách của người công dân tương lai từ trong nhà trường Tiểu học.
e. Phân tích đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đề ra .
Để đẩy mạnh phong trào “Dạy tốt, học tốt” vấn đề đặt ra đầu tiên phải có sự đồng tâm nhất trí của gia đình, nhà trường, giáo viên và học sinh, đoàn kết, có tinh thần trách nhiệm cao. Đặc biệt giáo viên chủ nhiệm lớp là bạn và là người cha, người mẹ thứ hai của các em dìu dắt nâng đỡ các em, giúp các em thích nghi với môi trường mới để các em học tập rèn luyện được tốt hơn. Ngay từ đầu năm học, tôi nắm bắt thăm dò được nơi ở cũng như hoàn cảnh gia đình, đặc điểm riêng của từng em. Điều đáng quan tâm nhất một số em rơi vào hoàn cảnh bố mẹ chú trọng đến việc làm kinh tế, mải mê cờ bạc, rượu chè, bố mẹ li hôn… các em ở với ông bà thiếu sự quan tâm chăm sóc.
Ví dụ: Em Thái, Đức Phúc, Trung Nguyên… tôi luôn tạo ra sự gần gũi với các em hơn, bởi giáo viên là người tiếp xúc với học sinh còn nhiều hơn cha mẹ. Vì vậy, giáo viên chủ nhiệm không chỉ là người dạy chữ mà còn dạy học sinh nhiều điều tốt đẹp khác và cũng là người hiểu được tâm tư, tình cảm của trẻ nhiều nhất. Làm tốt công tác chủ nhiệm, giáo viên ngăn chặn được trẻ bỏ học… đồng thời phát huy được những năng khiếu tiềm ẩn ở các em. Từ đó các em thích đi học và thích học hơn và luôn yêu thương đoàn kết quan tâm gắn bó từng thành viên trong lớp như tự làm các thiệp chúc mừng bạn dịp sinh nhật, thăm bạn bị ốm… xây dựng môi trường dân chủ: đẩy mạnh công tác trao đổi giữa các học sinh với nhau, giữa các tổ nhóm thiết lập mối quan hệ giữa thầy và trò cùng nhau thảo luận trao đổi để tìm ra tiếng nói chung, luôn biết lắng nghe, tôn trọng những nguyện vọng chính đáng. Thường xuyên khen, nhắc nhở đúng người đúng việc, lấy động viên làm trọng khắc phục những việc chưa làm được. Tổ chức, bồi dưỡng tinh thần giúp đỡ bạn, qua các phong trào “Giúp bạn cùng tiến”, như thu gom giấy vụn, nuôi heo đất gây quỹ tặng bạn nghèo. Để các em thấy được trường học chính là ngôi nhà thứ hai của các em.