SKKN Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh

A. Mở đầu:
I. Lí do chọn đề tài:
Giáo dục là quá trình truyền thụ những tri thức, những kinh nghiệm, những kĩ năng đồng thời bồi dưỡng những phẩm chất đạo đức cần thiết và chuẩn bị tâm thế cho người học đi vào cuộc sống lao động tự lập, góp phần xây dựng và bảo vệ đất nước.
Nhân cách của con người chỉ có thể được hình thành thông qua hoạt động giao tiếp, hoạt động giáo dục. Khi đọc một bài báo viết về giáo dục, người ta đã viết như sau: “Trẻ em như tờ giấy trắng, nhà giáo dục muốn viết gì chẳng được và nhà giáo dục là tấm gương phản chiếu của học sinh.” Chính vì thế nên khi nói về giáo viên chủ nhiệm, một nhà sư phạm dân chủ người Nga Konstantin Dmitrievich Ushinski (1824 – 1870) đã viết: “ Nhân cách của người thầy chính là sức mạnh có ảnh hưởng to lớn đối với học sinh, sức mạnh đó không thể thay thế bằng bất kì cuốn sách giáo khoa nào, bất kì câu chuyện châm ngôn đạo đức, bất kì một hệ thống khen thưởng hay trách phạt nào khác.”
Mỗi thành viên trong nhà trường phải là một cộng tác viên nhiệt tình, có trách nhiệm trong công tác giáo dục các em, đặc biệt là giáo viên chủ nhiệm. Giáo viên chủ nhiệm là người xây dựng một tập thể lớp vững mạnh, đoàn kết; một tập thể lớp đoàn kết vững mạnh sẽ là động lực thúc đẩy mọi hoạt động, nhất là hoạt động học tập trong nhà trường.
Qua nhiều năm làm công tác chủ nhiệm lớp, gặp rất nhiều đối tượng học sinh, học sinh chăm ngoan học giỏi cũng có, học sinh lười học cũng có, học sinh cá biệt đánh nhau, trốn học, cúp tiết chơi game cũng có … Vì vậy, ngay từ những ngày đầu nhận lớp tôi luôn đặc biệt chú trọng đến việc nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.
Xuất phát từ các lí do trên tôi quyết định chọn và nghiên cứu đề tài: “Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh”
II. Mục đích nghiên cứu:
Tôi nghiên cứu đề tài này nhằm giúp giáo viên nắm bắt được một số phương pháp để giáo dục học sinh toàn diện, nhằm tạo điều kiện cho học sinh phát huy năng lực học tập của bản thân cũng như khả năng tham gia các hoạt động phong trào trong và ngoài nhà trường.
III. Đối tượng nghiện cứu:
Một số kinh nghiệm trong công tác chủ nhiệm lớp nhằm nâng cao chất lượng chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh.
IV. Phương pháp nghiên cứu:
Phương pháp quan sát, điều tra, tìm tòi, trao đổi, thống kê, xử lí số liệu.
V. Phạm vi nghiên cứu:
Học sinh lớp 6A1 trường THCS TT Đăk Mâm, năm học 2015 – 2016.
B. Nội dung:
I. Cơ sở lí luận:
– Theo điều 31 của điều lệ trường THCS, trường THPT và trường THPT có nhiều cấp học (Ban hành kèm theo thông tư số 12/2011/TT- BGDĐT ngày 28 tháng 3 năm 2011 của BGD và ĐT qui định giáo viên chủ nhiệm có các nhiệm vụ sau đây:
+ Xây dựng kế hoạch các hoạt động giáo dục thể hiện rõ mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục đảm bảo tính khả thi, phù hợp với đặc điểm học sinh, với hoàn cảnh điều kiện thực tế nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của cả lớp và của từng học sinh.
+ Thực hiện các hoạt động giáo dục theo kế hoạch đã xây dựng.
+ Phối hợp chặt chẽ với gia đình học sinh, với các giáo viên bộ môn (GVBM), Đoàn TNCS HCM, đội TNTP HCM, các tổ chức xã hội có liên quan trong việc hỗ trợ, giám sát việc học tập, rèn luyện, hướng nghiệp của học sinh lớp mình chủ nhiệm và góp phần huy động các nguồn lực trong cộng đồng phát triển trong nhà trường.
+ Nhận xét, đánh giá và xếp loại học sinh cuối kì và cuối năm học; đề nghị khen thưởng và kỉ luật học sinh; đề nghị danh sách được lên lớp thẳng, phải kiểm tra lại, phải rèn luyện thêm về hạnh kiểm trong kì nghỉ hè, phải ở lại lớp, hoàn chỉnh việc ghi sổ điểm và học bạ của học sinh.
+ Báo cáo thường kì hoặc đột xuất về tình hình của lớp với Hiệu trưởng.
– Từ các nhiệm vụ trên có thể thấy Giáo viên chủ nhiệm (GVCN) thực hiện hai chức năng chủ yếu là chức năng giáo dục (là nhà giáo dục trực tiếp với tập thể và từng học sinh trong lớp) và chức năng quản lí ( là nhà quản lí với lớp chủ nhiệm)
+ Với vai trò là nhà giáo dục, GVCN phải đảm bảo phối hợp các hoạt động giáo dục trên lớp và giáo dục ngoài giờ lên lớp, thực thi các nhiệm vụ giáo dục toàn diện (đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ…) đối với mỗi học sinh; xây dựng lớp học trở thành một tập thể học sinh, tức là tạo một môi trường giáo dục và phương tiện tác động đảm bảo được hiệu quả giáo dục toàn diện nhân cách học sinh (về nhận thức, thái độ, hành vi)
+ Với vai trò là nhà quản lí, GVCN phải nắm vững tình hình, đặc điểm, hoàn cảnh của mỗi học sinh trong lớp; tổ chức bộ máy quản lí lớp theo cơ cấu hợp lí và đảm bảo cho bộ máy này hoạt động có hiệu quả, chỉ đạo các hoạt động của lớp theo kế hoạch chung của nhà trường.
– Ngoài ra, GVCN lớp là người đại diện cho Hiệu trưởng quản lí toàn diện học sinh của một lớp học. GVCN còn là người đại diện quyền lợi, nguyện vọng chính đáng của tập thể học sinh, là cầu nối giữa các lớp với Hiệu trưởng và các thầy cô giáo. Ngoài ra, GVCN là cầu nối giữa nhà trường với gia đình và các tổ chức xã hội, là người tổ chức phối hợp, liên kết các lực lượng trong quá trình thực hiện mục tiêu giáo dục.
Như vậy, GVCN là người có vai trò xây dựng tập thể lớp đoàn kết vững mạnh, tổ chức, điều khiển, lãnh đạo các hoạt động giáo dục của tập thể lớp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện.
II. Thực trạng:
Một số gia đình công việc làm ăn của bố mẹ luôn bận rộn, làm xa nên thời gian gần gũi, quan tâm giáo dục con em mình không nhiều, nhiều phụ huynh phó mặt cho nhà trường và xã hội, gặp mặt GVCN là trăm sự nhờ thầy, nhờ cô quan tâm giúp đỡ chứ gia đình giáo dục con không nghe lời.
Một số GVCN vì thời gian giảng dạy nhiều nên hiệu quả trong công tác chủ nhiệm vẫn chưa cao. Một số GVCN quá nghiêm khắc với hs dẫn đến việc học sinh không dám gần gũi, không dám thổ lộ tâm tư nguyện vọng của mình, tạo nhiều áp lực cho học sinh. Ngược lại cũng có một số GVCN thì thờ ơ, dễ dãi, nuông chiều học sinh dẫn đến học sinh ỷ lại, không tự giác thực hiện công việc.
Trường THCS TT Đăk Mâm được thành lập năm 2002. Trong nhiều năm qua, được sự quan tâm của các cấp ủy Đảng, sự nỗ lực không mệt mỏi của BGH nhà trường cùng với sự phấn đấu không ngừng của đội ngũ cán bộ giáo viên, công nhân viên trong nhà trường, đến nay trường đã đạt được nhiều thành tích cao về mọi mặt. Cơ sở vật chất được trang bị đầy đủ, có dãy phòng học bộ môn, khu giáo dục thể chất… Trường được công nhận là một trường đạt chuẩn quốc gia giai đoạn 2, là bộ mặt giáo dục nổi bật của huyện nhà, là nơi thường xuyên được PGD tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao… cho cả học sinh lẫn giáo viên.
Nhà trường, các tổ chức Đoàn, đội … thường xuyên tổ chức các hoạt động học tập, thể thao, vui chơi cho học sinh trong toàn trường nhân kỉ niệm các ngày lễ lớn. Tuy nhiên, một số bộ phận phụ huynh vẫn chưa thật sự chú ý đến các hoạt động sinh hoạt tập thể mà chỉ chú tâm đến kết quả học văn hóa của con em mình. Do đó đòi hỏi GVCN phải có sự khéo léo, nhiệt tình, yêu nghề mến trẻ mới có thể làm tốt vai trò của mình.
Trong năm học 2015 – 2016 tôi được phân công chủ nhiệm lớp 6A1, một lớp hội tụ nhiều học sinh ưu tú của cấp tiểu học về mặt học tập lẫn văn nghệ, thể thao. Nhưng trong đó vẫn còn một số em chưa ham học, nghịch ngợm, hay chọc phá bạn bè, tự ti với bản thân và luôn sống như con rùa rụt cổ. Còn có một số em gia đình có hoàn cảnh kinh tế khó khăn, bố mẹ bị bệnh nặng.
Là một GVCN tôi luôn trăn trở làm thế nào để làm tốt vai trò của mình, làm thế nào để học sinh học tập tại đây coi ngôi trường là ngôi nhà thứ hai của các em, làm cho học sinh cảm nhận được: “Mỗi ngày đến trường là một  ngày vui.” Đồng thời làm sao để các em có điều kiện phát huy năng lực học tập cũng như năng khiếu của bản thân, được giáo dục kĩ năng sống, được vui chơi, tự tin thể hiện bản thân mình, được thầy cô và bạn bè công nhận thành tích mình đạt được. Khi GVCN làm được những việc trên cũng đồng nghĩa với việc tạo cho phụ huynh có lòng tin với giáo viên, sẵn sàng đầu tư cho việc học tập cũng như khích lệ cho các em tham gia các hoạt động phong trào.
Khi nhận lớp chủ nhiệm, bản thân tôi luôn cố gắng để xây dựng một tập thể lớp đoàn kết vững mạnh, quan tâm tất cả các đối tượng học sinh đặc biệt là các em có học lực yếu hơn, giúp một số em vượt qua khó khăn, xóa bỏ tự ti để các em cùng hòa nhập với tập thể. Bên cạnh đó tôi luôn học hỏi kinh nghiệm từ các đồng nghiệp, bản thân tìm mọi cách để có thể duy trì và phát triển cao hơn kết quả học tập mà các em đã có ở cấp tiểu học.
Qua nhiều năm chủ nhiệm, tôi đúc rút được một số kinh nghiệm cho bản thân và mạnh dạn áp dụng cho lớp nhằm đưa tập thể lớp phát triển đi lên và đã đạt được một số hiệu quả đáng kể.
III. Biện pháp thực hiện:
1. Tìm hiểu thuận lợi, khó khăn chung của cả lớp.
Năm học 2015 – 2016, lớp 6A1 có 39 học sinh, trong đó có 24 nữ, 15 nam, không có học sinh dân tộc. Bước đầu tôi tìm hiểu và nắm bắt được một số thuận lợi và khó khăn của lớp như:
a. Thuận lợi:
+ Được sự quan tâm giúp đỡ của Ban giám hiệu (BGH) nhà trường, tạo điều kiện về cơ sở vật chất cho lớp như lắp đặt máy chiếu trong lớp học, may rèm cửa để tránh chói khi học sinh nhìn lên bảng.
+  Giáo viên bộ môn (GVBM) sự nhiệt tình trong công tác giảng dạy.
+ Được sự quan tâm của phụ huynh học sinh (PHHS) đến việc học tập của con em mình.
+ Đa số học sinh gần trường nên tiện cho việc đi lại.
+ Hầu hết các em học sinh chăm ngoan, học giỏi, lễ phép, tính tình cởi mở, vui vẻ, hòa đồng, trong sáng.