PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ

Bác Hồ đã từng nói :

“ Vì lợi ích mười năm trồng cây, Vì lợi ích trăm năm trồng người”

Sở dĩ Bác nói như vậy là để khẳng định với chúng ta rằng việc giáo dục trẻ để trẻ trở thành những công dân tốt cho xã hội cho đất nước là một nhiệm vụ hàng đầu. Nhưng để trở thành những công dân tốt sau này thì trước hết hôm nay trẻ phải biết tự chăm sóc bản thân, trẻ phải có tính tự lập ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Chính vì vậy việc rèn luyện những kĩ năng tự phục vụ cho trẻ là nhiệm vụ rất cần thiết. Nếu trẻ có những thói quen, kĩ năng tự phục vụ tốt sẽ giúp cho cơ thể trẻ phát triển tốt, chống đỡ được các bệnh tật, thích nghi được với điều kiện sống,… hình thành những thói quen cơ bản để giúp trẻ có nhiều nề nếp tốt.

Để giúp trẻ có kỹ năng tự phục vụ nghĩa là chúng ta giúp trẻ trải nghiệm những hoạt động hàng ngày của một xã hội thu nhỏ như: làm việc, sinh hoạt, vận động, giao tiếp trong cuộc sống, xoay quanh bản thân, gia đình và môi trường xã hội. Trẻ cần được học và rèn luyện ngay từ nhỏ, từ những bản năng tự nhiên như việc học ăn, học nói, học đi, đứng, ngủ nghỉ,.. đến việc học để có kiến thức và nhận thức về bản chất của cuộc sống, tôn trọng môi trường sống, môi trường thiên nhiên xung quanh và giao tiếp, ứng xử trung thực, khôn ngoan, lịch sự với mọi người.

Ở các nước trên thế giới, từ nhiều năm qua giáo dục kỹ năng sống nói chung cũng như việc rèn luyện kĩ năng tự phục vụ cho trẻ nói riêng đã được đưa vào chương trình giảng dạy và là một môn học. Ở Việt Nam, năm học    , lần đầu tiên Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa nội dung giáo dục kỹ năng sống cho học sinh vào dạy thí điểm ở một số trường mầm non và tiểu học. Và việc rèn luyện kĩ năng tự phục vụ là một bộ phận trong việc giáo dục kĩ năng sống cho trẻ. Có thể nói việc trang bị kỹ năng tự phục vụ cho trẻ em là một phương pháp giáo dục cần thiết để trẻ bớt thụ động, hình thành tính tự lập cho trẻ trong việc học và giao tiếp xã hội. Song trên thực tế, việc rèn luyện kĩ năng tự phục vụ cho trẻ trong các trường mầm non còn chưa được quan tâm nhiều và nhiều giáo viên còn chưa hiểu rõ được tầm quan trọng của vấn đề hoặc thiếu kỹ năng giảng dạy để có thể truyền đạt cho trẻ hiểu và hình thành những kỹ năng tự phục vụ cần thiết cho trẻ.

Là giáo viên mầm non phụ trách lớp mẫu giáo lớn, nhận thức được tầm quan trọng của việc trẻ biết tự làm những công việc vừa sức để tự chăm sóc bản thân mình đối với sự phát triển của trẻ, tôi đã luôn trăn trở suy nghĩ làm thế nào để rèn luyện kĩ năng tự phục vụ cho trẻ 5- 6 tuổi có hiệu quả. Trên thực tế lớp A3 của tôi khả năng tự phục vụ của trẻ còn rất kém do đặc thù một phần trẻ được bố mẹ nuông chiều không phải làm, một phần trẻ lớp tôi có cháu tự kỉ, nên trẻ chưa tự giác trong việc thực hiện 1 số công việc khi ở lớp như: tự xúc cơm, tự cất đồ chơi, tự cất đồ dùng đúng nơi qui định….

Bên cạnh đó, trường tôi nằm trên địa bàn một xã khá phát triển. Nhiều hộ gia đình ở địa phương rất khá giả. Chính vì vậy, trong mỗi gia đình đều không muốn con cái mình phải làm bất kì công việc gì vì đã có ông bà làm giúp. Dần dần cũng hình thành ở trẻ sự ỷ lại, ngại việc…

Vậy làm thế nào để rèn luyện kỹ năng tự phục vụ cho trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi có hiệu quả cao và giúp trẻ phát triển một cách hài hòa, cân đối giữa các lĩnh vực, đó là câu hỏi luôn đặt ra cho tôi. Từ những trăn trở suy nghĩ trên tôi đã chọn đề tài: “Một số kinh nhiệm trong việc rèn luyện kĩ năng tự phục vụ cho trẻ 5 – 6 tuổi trong trường mầm non ” để đưa vào áp dụng thực hiện trong năm học này.

PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

• Cơ sở lí luận:

Trong xã hội hiện nay, sự bùng nổ của thông tin, với những văn hóa không phù hợp thuần phong mỹ tục của dân tộc, với những suy thoái về đạo đức, với sự đua đòi của thế hệ trẻ, cùng với những mặt trái của công nghệ thông tin, mặt trái của xã hội… Việc giáo dục trẻ mầm non ngày càng trở nên thiết yếu nhằm góp phần đào tạo “con người mới” với đầy đủ các mặt: “đức, trí, thể, mỹ”.

Lâu nay, trong việc giáo dục trẻ em, chúng ta vẫn thường nghe nói đến cụm từ “Kĩ năng sống”. Vậy “kĩ năng sống” là gì và “kĩ năng tự phục vụ” là gì? Có nhiều quan điểm khác nhau:

• Theo quan niệm của tổ chức văn hóa, khoa học giáo dục của Liên Hiệp Quốc (UNESCO): Kỹ năng sống là năng lực cá nhân để thực hiện đầy đủ các chức năng và tham gia vào cuộc sống hàng ngày.
• Theo quan niệm của tổ chức y tế thế giới (WHO): Kỹ năng sống là những kỹ năng mang tính tâm lý xã hội và kỹ năng về giao tiếp được vận dụng trong các tình huống hằng ngày để tương tác có hiệu quả với người khác và giải quyết có hiệu quả những vấn đề, những tình huống của cuộc sống hàng ngày. Kỹ năng tự phục vụ là một trong số hành vi quan trọng nhất mà con bạn cần phải học.
• Kỹ năng tự phục vụ: gồm có mặc quần áo, chải đầu, vệ sinh, ăn uống và tắm… đó là những kỹ năng sớm, những kỹ năng mà chúng ta học không cần ghi nhớ và tự động thực hiện hàng ngày. Tự phục vụ bản thân là một trong những kỹ năng quan trọng thúc đẩy trẻ hoàn thiện mình một cách tốt nhất. Đây còn là “cơ hội vàng” giúp trẻ nhanh chóng khôn lớn và trưởng thành trong cuộc sống.

Đối với trẻ mầm non nói chung và trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi nói riêng, việc dạy trẻ kỹ năng tự phục vụ là rất cần thiết nhưng dạy trẻ kỹ năng gì? Dạy như thế nào? Thì người giáo viên phải biết lựa chọn nội dung cho phù hợp với lứa tuổi và nhận thức của trẻ như: tự lấy và cất đồ dùng đúng nơi quy định, tự đi giầy, dép, tự cài cúc áo, tự xúc cơm ăn, biết chào hỏi lễ phép với mọi người xung quanh… Qua đó phát triển khả năng nhận thức của trẻ về thế giới xung quanh và có ý nghĩa không nhỏ đối với các lĩnh vực phát triển của trẻ.

• Thực trạng vấn đề.

• Thực hiện nhiệm vụ năm học  , Nhà trường tiếp tục đưa nội dung giáo dục kĩ năng tự phục vụ cho trẻ vào các hoạt động một cách thường xuyên.
  

• Về phía phụ huynh học sinh lớp tôi đa phần là những gia đình rất có điều kiện kinh tế, hầu hết đều là công chức nhà nước. Các bậc phụ huynh rất chiều con nên trẻ có tính ỷ lại, phó thác cho người khác và một số trẻ lại nhút nhát quá không tham gia vào các hoạt động của trường, của lớp.
• Năm học   này, tôi được nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo lớn. Lớp có 2 cô, 2 cô đạt trình độ trên chuẩn. Lớp tôi có 46 cháu, 22 cháu nam , 24 cháu nữ trong đó có 1 cháu tự kỷ. Lớp Mẫu giáo lớn A3 của tôi được nhà trường phân công nhiệm vụ thực hiện điểm chuyên đề “Giáo dục kĩ năng tự phục vụ”, trong hoạt động hàng ngày. Tôi cùng giáo viên trong lớp luôn băn khoăn, trăn trở phải làm thế nào để thực hiện nhiệm vụ đạt kết quả cao nhất.Với đặc điểm tình hình như vậy khi thực hiện đề tài này tôi thấy có một số thuận lợi và khó khăn sau:

• Thuận lợi:

• Được sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Phòng giáo dục và đào tạo huyện Gia Lâm và Ban giám hiệu nhà trường đã tổ chức triển khai kiến tập chuyên đề tích hợp giáo dục trẻ kĩ năng tự phục vụ trong các hoạt động ở trường mầm non trên cả 4 độ tuổi.
• Phòng học có diện tích rộng rãi, thoáng mát có đầy đủ đồ dùng, dụng cụ phục vụ cho việc vệ sinh, chăm sóc giáo dục trẻ.
• Bản thân tôi có trình độ chuyên môn trên chuẩn, lại thường xuyên được đi kiến tập học hỏi kinh nghiệm các trường bạn, có tinh thần trách nhiệm, tâm huyết với nghề, có lòng yêu thương trẻ, tận tình với công việc. Luôn có ý thức phấn đấu vươn lên, thường xuyên tìm tòi, nghiên cứu tài liệu, tạp chí, thông tin trên mạng có liên quan đến việc chăm sóc giáo dục trẻ để áp dụng vào việc chăm sóc giáo dục trẻ hằng ngày nhất là việc giáo dục kĩ năng tự phục vụ   cho trẻ.

• Giáo viên trong lớp đoàn kết biết cùng nhau đưa ra các biện pháp giáo dục rèn luyện kĩ năng tự phục vụ cho trẻ sao cho phù hợp với khả năng của trẻ.
  • 100% trẻ học bán trú tại trường, các cháu trong lớp cùng lứa tuổi, đều được học qua các khối mẫu giáo. Nên khá thông minh, nhanh nhẹn, mạnh dạn và tự tin tham gia vào các hoạt động ở lớp.
  • Một số phụ huynh nhiệt tình chia sẻ với giáo viên ở lớp về tình hình của trẻ ở nhà và luôn quan tâm đến trẻ, thường xuyên dành thời gian trao đổi với cô giáo để cùng chăm sóc và giáo dục trẻ.