SKKN Một số kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn để dạy học hiệu quả nội dung Lịch sử Việt Nam – Lớp 9

Mục Lục

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài

Lịch sử là môn khoa học nghiên cứu về quá khứ của xã hội loài người. Bởi thế môn Lịch sử có vai trò rất quan trọng trong việc bồi dưỡng thế hệ trẻ về văn hóa, tư tưởng, đạo đức và năng lực hành động. Lịch sử cũng như các môn học khác, có vai trò to lớn trong việc tác động đến con người không chỉ về trí tuệ mà còn cả về tư tưởng, tình cảm. Giúp các em thấy được quá trình phát triển của một đất nước, một dân tộc mà rộng hơn là cả xã hội loài người, góp phần quan trọng vào việc hình thành nhân sinh quan, thế giới quan khoa học.

Thực tế lại là một nghịch lý, khi môn Lịch sử đóng vai trò quan trọng như vậy nhưng thế hệ trẻ lại rất ít người học sử, đọc sử và yêu Lịch sử. Trong hệ thống giáo dục ở trường THCS, với học sinh, môn Lịch sử thường được xem là môn phụ, ít được quan tâm. Nhiều người quan niệm rằng Lịch sử là môn học thuần nghiên cứu về quá khứ, mà quá khứ là những cái đã qua không thể thay đổi nên chỉ cho quá khứ chứ không áp dụng vào thực tiễn, khô khan, khó học, khó nhớ, hơn nữa lai là bộ môn liên quan đến nhiều con số ngày tháng năm và phải là con số chính xác. Muốn khắc phục được vấn đề này thì việc gây hứng thú học tập cho học sinh là điều không thể thiếu trong giờ học Lịch sử.

Hiện nay ngành giáo dục vẫn đang tiếp tục đẩy mạnh đổi mới phương pháp dạy học theo hướng lấy học sinh làm trung tâm, người thầy giữ vai trò tổ chức, hướng dẫn học sinh tích cực chủ động, tìm tòi, khám phá, lĩnh hội kiến thức mới, mong muốn học sinh ngày càng quan tâm đến Lịch sử nhân loại và dân tộc, hơn hết là hiểu được giá trị của lao động, tinh thần đoàn kết, yêu chuộng tự do hòa bình và bắc ái góp phần hình thành nhân cách, ứng xử đúng đắn theo tinh thần lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh:

“Dân ta phải biết sử ta

Cho tường gốc tích nước nhà Việt Nam”.

Bản thân qua 11 năm công tác, trực tiếp giảng dạy bộ môn Lịch sử ở bậc THCS, tôi nhận thấy chúng ta cần phải thay đổi cách truyền đạt kiến thức, phát huy tính tích cực, khả năng sáng tạo, chủ động tiếp thu kiến thức và ghi nhớ Lịch sử một cách dễ dàng hơn. Muốn làm được như vậy chúng ta cần biết phải làm sao để giờ học Lịch sử trở nên bớt khô khan, học sinh chủ động tiếp thu và ghi nhớ kiến thức.

Thực tế đã có nhiều công trình nghiên cứu xoay quanh vấn đề này nhưng để chuyên sâu và thiết thực cần được áp dụng vào thực tế môn học, tiết học cụ thể. Để chúng ta có thể vận dụng kiến thức liên môn ở từng bài, từng phần cụ thể và phải vận dụng sao cho tự nhiên nhất, dễ làm nhất, làm thường xuyên nhất thì mới có hiệu quả. Bằng kinh nghiệm thực tế, tôi mạnh dạn góp một tiếng nói về: “Một số kinh nghiệm vận dụng kiến thức liên môn để dạy học hiệu quả nội dung Lịch sử Việt Nam-Lớp 9 THCS”

1.2. Mục đích nghiên cứu

Khi viết đề tài này, tôi không mong muốn là đưa ra khuôn mẫu nào đó mang tính áp đặt mà tôi hi vọng đồng nghiệp của mình có thể tham khảo, cùng góp tiếng nói để sử dụng linh hoạt nhất trong các bài dạy Lịch sử, để tiết học, môn học Lịch sử đối với học sinh không còn áp lực, việc ghi nhớ thông tin của học sinh cũng trở nên dễ dàng hơn khi gắn liền kiến thức Lịch sử với kiến thức thực tế và kiến thức các môn học khác. 

1.3. Đối tượng nghiên cứu

Liên quan đến đề tài đã lựa chọn, sáng kiến kinh nghiệm này tôi hướng đến những đối tượng sau:

– Học sinh lớp 9 Trung học cơ sở.

– Môn Lịch sử bậc Trung học cơ sở.

– Một số phương pháp, tư liệu tham khảo; kinh nghiệm của đồng nghiệp; nguồn từ mạng internet.

1.4. Phương pháp nghiên cứu

Để hoàn thành bản sáng kiến kinh nghiệm, tôi sử dụng những phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau:

– Phương pháp xây dựng cơ sở lí thuyết (thực hiện khi nghiên cứu và hướng dẫn của ngành về công tác viết sáng kiến kinh nghiệm và nghiên cứu khoa học).

– Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin (sử dụng chủ yếu khi thu thập thông tin, khảo sát học sinh để có căn cứ, giải pháp thích hợp khi triển khai đề tài).

– Phương pháp thống kê, xử lý số liệu (thực hiện trước, trong và sau khi thực nghiệm sáng kiến kinh nghiệm để có biện pháp điều chỉnh, bổ sung, vận dụng hợp lý).

2. NỘI DUNG

2.1. Cơ sở lý luận

Từ những năm 60 của thế kỷ XX, người ta đã đưa vào giáo dục ý tưởng tích hợp trong việc xây dựng chương trình dạy học. Ở mức độ cao, sự tích hợp này sẽ hình thành những môn học mới. Điều này đã được Đại hội Đảng lần thứ XI (2011), Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của Hội nghị lần thứ 8 Ban chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo… xây dựng thành chương trình giáo dục tổng thể, trong đó môn Lịch sử thuộc về môn khoa học xã hội của sách giáo khoa mới sẽ dự tính thay vào năm ………..

Thực tế hiện nay, khi môn Lịch sử đang giữ vị trí độc lập, việc tích hợp chỉ ở mức độ thấp, được thực hiện trong mối quan hệ liên môn. Xuất phát từ chức năng của môn Lịch sử là cung cấp những kiến thức cơ bản về quá trình phát triển của xã hội loài người (thế giới và dân tộc), việc nắm vững những sự kiện và quá trình lịch sử đòi hỏi phải nắm kiến thức liên quan nhiều đến lĩnh vực khoa học xã hội- nhân văn và khoa học tự nhiên. Với giáo viên Lịch sử, sự hiểu