SKKN Một vài suy nghĩ về việc dạy bài đọc thêm “Sau phút chia li” của Đoàn Thị Điểm trong chương trình Ngữ văn 7

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài.

Trong luật giáo dục năm 2005 (Điều 5) quy định: “Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học; bồi dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên”. Đồng thời mục tiêu giáo dục phổ thông mà Bộ giáo dục xác định  là: “Giúp học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo vệ tổ quốc”.

Trong luật Giáo dục năm 2005 (Điều 28.2) xác định: “Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.

Ngày nay, khoa học phát triển như vũ bão, đặc biệt là công nghệ thông tin, tạo nên những cuộc cách mạng lớn về thông tin khoa học, trong cách suy nghĩ, cũng như trong cách dạy và cách học. Có một thực trạng đáng báo động là: Các môn khoa học xã hội dường như không còn thu hút được học sinh say mê như trước nữa. Vấn đề đặt ra đối với mỗi giáo viên dạy môn văn: phải tìm ra một phương pháp dạy học mới phù hợp với tình hình thực tại.

Văn học là một môn khoa học đặc thù có đối tượng, mục tiêu và phương pháp nghiên cứu riêng nhưng đồng thời nó còn là môn khoa học công cụ, bởi qua môn học các em sẽ được rèn các kĩ năng nghe-nói-đọc-viết, khi thuần thục các kỹ năng này giúp người học dễ dàng tiếp cận hơn các môn học khác. Làm thế nào để học sinh nhận thức được môn Ngữ văn là một trong những môn học chiếm vị trí quan trọng trong nhà trường? Học sinh phải hiểu được rằng văn chương giúp cho tâm hồn con người phong phú, tinh tế hơn, nhạy cảm với những biến thái tinh vi của tạo vật và lòng người. Có được tâm hồn như thế, con người sẽ ứng xử với nhau có văn hoá hơn, bớt thô lỗ, phàm tục và độc ác. Văn chương giúp các em hiểu mình, được sống thực sự với bản thân mình. 

Trên con đường tìm hiểu văn chương bồi dưỡng các em thế giới quan tiến bộ, nhân sinh quan lành mạnh góp phần xây dựng ở các em nhân cách con người Việt Nam mới. Văn học sẽ trang bị cho các em biết bao kiến thức, bao tình cảm tốt đẹp về lòng nhân ái, dũng cảm, ý chí chủ động sáng tạo trong cuộc sống, khát vọng vươn tới cái chân – thiện – mỹ của cuộc sống.

Trước sự thay đổi, biến chuyển của xã hội và những yêu cầu mới đặt ra, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có những thay đổi trong chương trình sách giáo khoa đáp ứng một phần những yêu cầu mới. Bắt đầu từ năm học 2002 – 2003 theo chủ trương của Bộ Giáo dục và Đào tạo, sách giáo khoa Ngữ văn 6 đã được đưa vào sử dụng đại trà trong các trường Trung học cơ sở và đến năm học 2006 – 2007, toàn bộ sách giáo khoa Ngữ văn Trung học cơ sở đã được đưa vào sử dụng đại trà trong các trường Trung học cơ sở. Cho đến nay trải qua hơn mười năm thực hiện theo khung phân phối chương trình đã không ít lần có sự sửa đổi bổ sung, đặc biệt là quá trình giảm tải nội dung cho phù hợp với tình hình thực tế và nhận thức của học sinh nhưng đã cố gắng đảm bảo lượng kiến thức đầy đủ và trải rộng nhằm cung cấp cho học sinh những thông tin cần thiết và đầy đủ của từng khối lớp cụ thể, đó là việc chúng ta đã chuyển một số tác bài học trước đây là dạy chính khóa nhưng bây giờ được chuyển sang bài dạy thêm và và bài tự học có hướng dẫn nhằm giảm tải lượng kiến thức hàn lâm cho học sinh. 

Đối với chương trình Ngữ văn 7 phần Văn học trữ tình trung đại Việt Nam là phần được giảm tải tương đối nhiều và hợp lí giúp giáo viên dễ giảng dạy đồng thời học sinh có cách tiếp cận tương đối nhẹ nhàng. Điều này đã thể hiện kịp thời sự nhạy bén của các nhà quản lí giáo dục trong việc xác định mục tiêu, trọng tâm, trọng điểm của chương trình. Nhưng rất tiếc ngoài một số ít giáo viên hiểu rõ bản chất vấn đề thì vẫn còn một bộ phận không nhỏ giáo viên chưa hiểu hết ý nghĩa của việc giảm tải này nên nảy sinh tâm lí xem nhẹ lượng kiến thức cần cung cấp cho học sinh, hoặc còn  một bộ phận hiểu được tinh thần giảm tải thì loay hoay không biết tiến trình cụ thể của một tiết dạy bài đọc thêm cần thi công như thế nào cho đúng phương pháp. Vì vậy đã nảy sinh những tình huống “dở khóc dở cười” và những cuộc tranh luận nảy lửa ở những tiết dự giờ rơi vào bài đọc thêm làm nảy sinh những quan điểm trái chiều cho cả người dự và người dạy.

Là một giáo viên dạy văn, thời gian công tác chưa nhiều vốn hiểu biết chưa thực sự sâu rộng, kinh nghiệm nghề nghiệp còn ít ỏi và thời gian có hạn, xuất phát từ tình hình thực tế từ ngôi trường bản thân tôi đang giảng dạy và sự trao đổi của các đồng nghiệp ở các trường bạn, để giải quyết thực trạng trên trong khuôn khổ nhỏ hẹp của sáng kiến kinh nghiệm này tôi xin lựa chọn đề tài:  Một vài suy nghĩ về việc dạy bài đọc thêm “Sau phút chia li” của Đoàn Thị Điểm trong chương trình Ngữ văn 7 ở trường THCS Lâm Phú.

1.2. Mục đích nghiên cứu:

  Để tiến hành cung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bản của một tác phẩm đọc thêm trong chương trình ngữ văn 7 có nhiều con đường và cách làm khác nhau mà các đồng nghiệp đã và đang thực hiện, qua đó ít nhiều gặt hái được những thành công nhất định. Trong khuôn khổ sáng kiến kinh nghiệm này mục đích cá nhân tôi quan tâm trong quá trình thực hiện đó là: 

      – Học sinh có khả năng biết tự sàng lọc những đơn vị kiến thức cơ bản của một tác phẩm văn học khi tiếp xúc nhằm làm nổi bật lên được giá trị nội dung tư tưởng, đặc sắc nghệ thuật và làm nổi bật được phong cách tác giả đó.

      – Thông qua các hoạt động học tập trên lớp học sinh phát huy được khả năng tự tin, chủ động sáng tạo của mình.