SKKN Nâng cao chất lượng môn toán cho học sinh lớp 9 thông qua Chuyên đề Phương pháp tổng quát hóa các bài toán trong dạy học toán

MỤC LỤC

1.MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài:

Cùng với sự phát triển của đất nước, sự nghiệp giáo dục cũng đổi mới không ngừng.. Với vai trò là môn học công cụ, bộ môn Toán đã góp phần tạo điều kiện cho các em học tốt các môn khoa học tự nhiên khác.

Dạy như thế nào để học sinh không những nắm chắc kiến thức cơ   bản một cách có hệ thống mà phải được nâng cao, phát triển để các em có hứng thú, say mê học tập là một câu hỏi mà mỗi thầy cô chúng ta luôn đặt ra cho mình.

Để đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp giáo dục và nhu cầu học tập của học sinh. Do vậy trong giảng dạy chúng ta phải biết chắt lọc nội dung kiến thức, phải đi từ dễ đến khó, từ cụ thể đến trừu tượng và phát triển thành tổng quát giúp học sinh có thể phát triển tốt  tư duy Toán học.

Thực tế trong quá trình dạy và học toán có rất nhiều các bài toán mang tính điển hình, từ bài toán đó ta có thể phát triển thêm các bài toán khác mang các thuộc tính tổng quát hơn. Vì vậy trong quá trình dạy theo tôi người dạy phải biết trong mênh mông của toán, đâu là những bài toán mấu chốt, đâu là những bài toán đại diện và vấn đề cơ bản của các bài toán ấy là vấn đề gì. Từ đó học sinh có thể dễ dàng nắm  bài toán  một cách tổng quát .. Đó là lý do mà tôi đã chọn đề tài: “Tổng quát hoá các bài toán trong dạy học toán”

1.2. Mục đích nghiên cứu của đề tài :

“Tổng quát hoá các bài toán trong dạy học toán”để giúp học sinh hiểu được tổng quát hoá là chuyển từ trường hợp đặc biệt sang trường hợp tổng quát , nếu chứng minh được bài toán tổng quát ta có bài toán “mạnh hơn” bài toán ban đầu , đúng với một lớp đối tượng rộng hơn so với bài toán ban đầu. Nhờ tổng quát hoá mà ta có thể đi đến công thức tổng quát, có thể sáng tạo ra các bài toán mới, các định lý mới .

Qua đó học sinh được rèn luyện phương pháp tìm lời giải cho một bài toán cụ thể và rèn luyện cho học sinh phương pháp suy luận để chuyển từ việc khảo sát một tập hợp đối tượng đến tập hợp đối tượng lớn hơn chứa tập hợp ban đầu.

Thông qua việc tìm tòi cách giải cho một bài toán cụ thể, giáo viên đẫn dắt để học sinh có thói quen xét bài toán trong trường hợp tổng quát hơn và có nhu cầu chứng minh bài toán tổng quát đó 

Sau khi chứng minh được bài toán tổng quát , giúp học sinh có cái nhìn sâu rộng hơn , khái quát hơn và có phương pháp giải một lớp các bài toán cùng dạng

1.3. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp 9B trường THCS Lê Quý Đôn –Thị 

xã Bỉm Sơn-Thanh Hóa.

1.4. Phương pháp nghiên cứu

Từ một bài toán trong trường hợp riêng mà dẫn tới một bài toán chung cho nhiều trường hợp, cách làm như thế gọi là phương  pháp tổng quát hóa. 

Trên cơ sở thực hiện đổi mới phương pháp  dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh trong học tập , làm  cho học sinh chủ động nắm bắt kiến thức, chủ động tư duy hình thành các khái niệm, các công thức…  thì người thầy phải chủ đạo, hướng học sinh nắm bắt kiến thức một cách khoa học, giáo viên cần tung ra những tình huống nhằm kích thích học sinh ham tìm tòi sáng tạo

Giáo viên có thể đưa ra những dạng bài cụ thể, mang tính đơn lẻ, có tính chất dễ dàng lĩnh hội và đặt  học sinh vào tình huống làm thế nào để có được khái niệm, bài toán tổng quát của những bài toán đơn lẻ đó, Qua đó học sinh sẽ tiếp nhận kiến thức một cách chủ động, sáng tạo theo tư duy của từng cá nhân.

Trên cơ sở phân loại các dạng bài tập, chúng tôi đưa ra các ví dụ từ dễ đến khó, từ đơn giản đến phức tạp từ đó hình thành bài toán tổng quát.

2.NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. Cơ sở lý luận:

Trong toán học, nhất là trong dạy học toán theo chương trình đổi mới thì việc dạy học theo phương pháp tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh, học sinh được tiếp cận kiến thức một cách chủ động sáng tạo, từ những hình ảnh, mô hình, ví dụ … để hình thành các khái niệm trừu tượng,  tổng quát hơn

Tổng quát hóa được các nhà toán học thường xuyên sử dụng, nhờ đó mà ta có một nền toán học đồ sộ và phong phú. Sự tổng quát của bài toán cho thấy rằng bài toán được giải bao giờ cũng sáng sủa hơn về mặt phương pháp và kết quả thu được cũng cho thấy rõ bản chất của vấn đề.

Rất nhiều bạn không dừng lại ở những bài toán tưởng chừng như rất nhỏ, các bạn luôn cố gắng suy nghĩ tự tìm tòi sáng tạo để mở rộng, tổng quát các bài toán lên. 

2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm:

Trong quá trình dạy học chúng tôi nhận thấy đa phần học sinh chỉ  chú trọng việc giải toán , giải thế nào để bài toán có lời giải ngắn gọn. Thực tế, đó cũng là việc làm rất cần thiết đối với học sinh , tuy nhiên chỉ dừng lại ở đó thì học sinh không thể phát huy được tính sáng tạo qua các bài toán. 

Vấn đề đặt ra là người giáo viên khi đứng trên bục giảng có biết hướng các em đi đến những bài toán  khác, xây dựng những bài toán mới từ những bài toán mà các em vừa được làm hay không, từ đó tổng  quát lại các bài toán 

Tổng quát hoá bài toán giúp học sinh phát huy được tính tích cực, chủ động sáng tạo, năng lực tự học của học sinh, tạo điều kiện cho các em hứng thú học tập bộ môn.

Trong quá trình dạy học mỗi người giáo viên cần biết dạy cho  học sinh đi từ những bài toán dễ đến bài toán khó, từ bài toán cụ thể đến bài toán tổng quát