SKKN Nâng cao hứng thú học toán thông qua thiết kế trò chơi ô chữ trong giảng dạy chương I, Hình học 6

1. Mở đầu

1.1. Lí do chọn đề tài

Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh [4]. 

Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong dạy và học [5]. 

Từ những quan điểm, định hướng đổi mới giáo dục phổ thông nói trên, mỗi nhà quản lí giáo dục, mỗi giáo viên cần có những phương pháp phù hợp trong quản lí giáo dục cũng như giảng dạy học sinh để phát huy khả năng sáng tạo và độc lập suy nghĩ của các em, giúp học sinh nâng cao tính tự học, tự nghiên cứu trau dồi kiến thức, chủ động trong học tập. Nhất là trong thời điểm hiện nay, chúng ta tiếp tục hưởng ứng cuộc vận động của ngành giáo dục “Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương sáng tự học và sáng tạo” thì mỗi giáo viên cần có một phương pháp phù hợp để học sinh thích học môn mình dạy, mỗi giờ học các em được nghiên cứu, khám phá tri thức thể hiện rõ vai trò trung tâm của mình.

Cùng với sự phát triển công nghệ thông tin của thời kỳ hội nhập quốc tế. Bên cạnh những học sinh tự giác, ham học hỏi còn không ít học sinh chưa chăm học, chơi các trò chơi không văn minh. Từ đó, học hành sa sút trong đó có môn Toán học, một môn học vẫn thường được xem là “khô khan” ít hấp dẫn, có nhiều học sinh “sợ” học và “ngại” học. Chính vì lí do đó, tôi đã trăn trở suy nghĩ tìm tòi cách dạy để học sinh thích học Toán nhằm góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy. Qua tìm hiểu của bản thân thì hiện tại chưa có tài liệu nào bàn sâu về tổ chức trò chơi ô chữ trong dạy chương I, Hình học 6. Vì vậy, tôi đã nghiên cứu đề tài: “Nâng cao hứng thú học Toán thông qua thiết kế trò chơi ô chữ trong giảng dạy chương I, Hình học 6”.  

1.2.  Mục đích nghiên cứu: Xây dựng một số ô chữ liên quan đến kiến thức chương I, Hình học  6; giúp học sinh lớp 6 củng cố, nắm vững những khái niệm  cơ bản có liên quan đến chương I, Hình học 6. Qua đó, lồng ghép dạy học tích hợp. Nhằm nâng cao hứng thú của học sinh khi học phân môn Hình học nói chung và khi học chương I, Hình học 6 nói riêng.

1.3.  Đối tượng nghiên cứu: Trò chơi ô chữ sử dụng các kiến thức chương I, Hình học 6. 

1.4.  Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp thu thập thông tin, thống kê, xử lý thông tin, xây dựng cơ sở lý thuyết.

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm: 

2.1.1. Nhắc lại một số kiến thức chương I,  Hình học 6

Điểm: Dấu chấm nhỏ trên trang giấy là hình ảnh của điểm. Người ta dùng các chữ cái in hoa A, B, C, … để đặt tên cho điểm.

Đường thẳng: Sợi chỉ căng thẳng, mép bảng, … cho ta hình ảnh của đường thẳng. Đường thẳng không bị giới hạn về hai phía. 

Ba điểm thẳng hàng: Khi ba điểm cùng thuộc một đường thẳng, ta nói chúng thẳng hàng.

Ba điểm không thẳng hàng: Khi ba điểm không cùng thuộc bất kì đường thẳng nào, ta nói chúng không thẳng hàng.

Tia: Hình gồm điểm O và một phần đường thẳng bị chia ra bởi điểm O được gọi là một tia gốc O (còn được gọi là một nửa đường thẳng gốc O).

Hai tia đối nhau: Hai tia chung gốc Ox, Oy tạo thành đường thẳng xy được gọi là hai tia đối nhau.

Đoạn thẳng AB là hình gồm điểm A, điểm B và tất cả các điểm nằm giữa A và B.

Độ dài đoạn thẳng: Mỗi đoạn thẳng có một độ dài. Độ dài đoạn thẳng là một số dương.

Trung điểm M của đoạn thẳng AB là điểm nằm giữa A, B và cách đều A, B (AM = MB) [6].  

2.1.2. Tìm hiểu về trò chơi ô chữ   

Trò chơi ô chữ là một trong những trò chơi phổ biến hiện nay, có tác dụng giúp chúng ta ôn luyện kiến thức. Trò chơi ô chữ ra đời năm 1913 từ ý tưởng của Arthur Wynne (1871 – 1945) là nhà phát minh trò chơi ô chữ người Anh. 

2.1.3. Cách thức tạo trò chơi ô chữ

Trong phạm vi sáng kiến kinh nghiệm này, tác giả sử dụng phần mềm thiết kế trò chơi ô chữ trên Powerpoint. Ý tưởng như sau:

– Khi trình chiếu trò chơi. Giao diện trò chơi chỉ hiển thị các ô trống đã được chuẩn bị có ý đồ trước. 

– Click vào nút câu hỏi bất kỳ nào nó sẽ hiển thị ra nội dung câu hỏi tương ứng. Sau đó nhấn vào nút đáp án tương ứng với câu hỏi đó thì đáp án của câu hỏi sẽ hiển thị trên ô chữ, cùng lúc nội dung câu hỏi sẽ ẩn đi. Tiếp tục với những câu sau cho đến khi hết trò chơi [1]. Kết thúc trò chơi sẽ nhận được từ khóa của ô chữ.

2.2. Thực trạng giảng dạy chương I, Hình học 6 

Về phía học sinh: Trong chương trình Hình học lớp 6 học sinh bắt đầu làm quen với các khái niệm cơ bản của hình học sơ cấp. Đây là bộ môn khoa học khó, trừu tượng với các em. Các em thường “ngại” học, “ngại” nghiên cứu, chưa say mê với bộ môn này. Thậm chí có em còn “sợ”, “không thích” học Hình học.

Về phía giáo viên: Khi dạy Hình học 6, có những hình cơ bản ban đầu của hình học phẳng tưởng chừng hiển nhiên như: Điểm, đường thẳng, đoạn thẳng, điểm nằm giữa, … Giáo viên chưa chú trọng cung cấp phương pháp cho học sinh cách học Hình học; trong cách dạy có lúc còn áp đặt chưa xây dựng được tình cảm của học sinh với môn học; ít quan tâm tới sự phát triển tư duy, sáng tạo của học sinh. Có những giáo viên còn “ngại” dạy Hình, “không thích” dạy Hình học. 

Trước những nguyên nhân cơ bản làm cho học sinh “ngại” học môn Hình học nói chung, chương I, Hình học 6 nói riêng. Tôi thiết nghĩ mỗi giáo viên cần: Nắm vững kiến thức, chú trọng phát triển phương pháp tư duy cho học sinh, vận dụng dạy học theo phương pháp đổi mới, lấy học sinh làm trung tâm rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn nhằm tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. Từ đó, củng cố khắc sâu kiến thức, giúp học sinh yêu thích môn Hình học. Góp phần tạo sự tự tin, sự hưng phấn cho học sinh trong học Hình. Việc áp dụng lồng ghép đưa trò chơi ô chữ gắn liền với kiến thức Hình học, giúp học sinh phát triển tư duy, củng cố kiến thức, tăng cường hợp tác trong chiếm lĩnh tri thức. Đồng thời, bồi dưỡng tình cảm với môn học thông qua học mà chơi, chơi mà học. Từ đó, phần nào khắc phục tình trạng thầy “ngại” dạy Hình, trò “sợ” học Hình. Đề tài: “Nâng cao hứng thú học Toán thông qua thiết kế trò chơi ô chữ trong giảng dạy chương I, Hình học 6” không nằm ngoài mục đích đó. 

2.3. Các giải pháp nâng cao hứng thú học Toán thông qua thiết kế trò chơi ô chữ trong giảng dạy chương I, Hình học 6 

Trong phạm vi đề tài này, các trò chơi ô chữ của tôi xây dựng nhằm lồng ghép vào các tiết dạy. Trước hết giáo viên cần làm tốt các khâu sau: 

Chuẩn bị ô chữ: Là khâu quan trọng nhất. Giáo viên chuẩn bị các Slide chứa nội dung trò chơi ô chữ bằng Powerpoit.

Cách chơi: Tùy số lượng câu hỏi nhiều hay ít mà giáo viên có thể tổ chức cách chơi khác nhau.

– Cách 1: Với ô chữ nhiều câu hỏi (giả sử ô chữ có 6 hàng ngang – 6 câu hỏi). Giáo viên có thể tổ chức chơi như sau: 

+ Chia lớp thành 2 – 3 tổ (tùy sĩ số lớp và số lượng câu hỏi, giả sử chia lớp  thành 3 tổ), mỗi tổ cử ra 2 đến 3 em đại diện lên chơi (giả sử mỗi tổ cử 2 em). 

+ Luật chơi như sau: Khởi đầu của mỗi đội chơi là 10 điểm. Mỗi đội có quyền chọn 2 câu hỏi để trả lời, mỗi câu trả lời đúng được 10 điểm. Sau thời gian quy định nếu không trả lời được thì 1 trong 2 đội còn lại, đội nào nhanh hơn được giành quyền trả lời, mỗi câu trả lời đúng được 5 điểm, trả lời sai bị trừ 5 điểm. Đội nào đưa ra được từ khóa của ô chữ thì được số điểm bằng 10 nhân với số câu hỏi chưa trả lời tại thời điểm đó. Ba đội chơi bốc thăm để đưa ra thứ tự chọn và trả lời câu hỏi. Đội nào giành được nhiều điểm là đội chiến thắng.