SKKN Phân loại và phương pháp giải bài tập điện học Vật lí 9 nâng cao

DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

GV: Giáo viên.

Hs: Học sinh.

Rdd: Điện trở dây dẫn.

Rmc: Điện trở mạch chính.

nt:  Nối tiếp.

//: song song.

PHẦN I : LỜI NÓI ĐẦU

1. I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:

1.1 Cơ sở lí luận: 

     Trong việc nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và chất lượng bộ môn vật lí nói riêng. Việc cải tiến phương pháp dạy học là một nhân tố quan trọng, làm sao để phát huy tính  tích cực của học sinh, phát triển hết năng lực của học sinh, bên cạnh việc bồi dưỡng kiến thức chuyên môn, việc phát huy tính tích cực của học sinh có ý nghĩa hết sức quan trọng. Bởi vì xét cho cùng công việc giáo dục phải được tiến hành trên cơ sở tự nhận thức, tự hành động, việc khơi dậy phát triển ý thức năng lực tư duy, bồi dưỡng phương pháp tự học là con đường phát triển tối ưu của giáo dục. Cũng như trong học tập các bộ môn khác, học Vật lí lại càng cần phát triển năng lực tích cực, năng lực tư duy của học sinh để không phải chỉ biết mà còn phải hiểu để giải thích hiện tượng Vật lí cũng như áp dụng kiến thức và kỹ năng vào các hoạt động trong cuộc sống gia đình và cộng đồng.

Trong khuôn khổ nhà trường phổ thông, bài tập Vật lí thường là những vấn đề không quá phức tạp, có thể giải được bằng những suy luận lôgíc, bằng tính toán hoặc thực nghiệm dựa trên cơ sở những quy tắc Vật lí, phương pháp Vật lí đã quy định trong chương trình học. Nhưng bài tập Vật lí lại là một khâu quan trọng trong quá trình dạy và học Vật lí.

                  Trong quá trình dạy học môn vật lí, các bài tập vật lí có tầm quan trọng đặc biệt. Hiện nay để việc thực hiện tốt chương trình sách giáo khoa và dạy học theo phương pháp đổi mới có hiệu quả thì việc hướng dẫn học sinh biết phân loại, nắm vững phương pháp và làm tốt các bài tập trong chương trình sách giáo khoa đã góp phần không nhỏ trong việc thực hiện thành công công tác dạy học theo phương pháp đổi mới. Cùng với sự đổi mới phương pháp dạy học chung của ngành giáo dục, đồng thời bản thân cũng tự kiểm tra, tổng kết tình hình dạy học Vật lí, cùng với việc tiếp thu các chuyên đề, thấy được tác dụng giáo dưỡng và giáo dục rất lớn đối với học sinh khi giải bài tập Vật lí. 

1.2 Cơ sở thực tiển: 

        Bài tập Vật lí là hình thức củng cố, ôn tập mở rộng hoặc đi sâu vào các trường hợp riêng lẻ của định luật, định lí… Chính vì vậy, bài tập vật lí giúp học sinh hiểu, khắc sâu thêm phần lí thuyết và đặc biệt giúp học sinh biết vận dụng kiến thức vật lí để giải quyết các nhiệm vụ học tập và những vấn đề thực tế của đời sống, là thước đo mức độ hiểu biết, kĩ năng của mỗi học sinh.

        Không những thế, bài tập Vật lí giúp học sinh hiểu sâu hơn những quy luật Vật lí, những hiện tượng Vật lí, tạo điều kiện cho học sinh vận dụng linh hoạt, tự giải quyết những tình huống cụ thể khác nhau để từ đó hoàn thiện về mặt nhận thức và tích lũy thành vốn riêng của mình.

          Trên cơ sở đó, muốn làm được bài tập Vật lí, học sinh phải biết vận dụng các thao tác tư duy, so sánh, phân tích, tổng hợp, khái quát hóa… để xác định được bản chất Vật lí. Từ đó, chọn ra các công thức cho từng bài tập cụ thể. Vì thế, bài tập Vật lí còn là phương tiện rất tốt để phát triển tư duy, óc tưởng tượng, sáng tạo, tính tự lực trong suy luận… 

       Trong quá trình dạy học môn vật lý, các bài tập vật lý có tầm quan trọng rất lớn. Đặc biệt, ở chương I – “Điện học”, chương trình vật lý lớp 9, là một trong những chương quan trọng, nhằm giúp học sinh nắm được kiến thức về : Định luật ôm; cách xác định điện trở của dây dẫn; sự phụ thuộc của điện trở vào chiều dài tiết diện và vật liệu làm dây dẫn; biến trở – điện trở dùng trong kỹ thuật; xác định được công suất của dòng điện, công của dòng điện, định luật Jun – lenxơ; sử dụng an toàn và tiết kiệm điện năng; kỹ năng thực hành thí nghiệm để rút ra kiến thức mới, vận dụng các định luật để giải bài tập. Vì vậy để giúp học sinh nắm vững các kiến thức trong chương này và vận dụng các kiến thức đã học để làm tốt các dạng bài tập vật lý trong chương I, tôi đã chọn đề tài : “Hướng dẫn học sinh giải bài tâp vật lí 9 chương I:Điện Học”

2. Mục đích chọn đề tài:

     Hướng dẫn học sinh lớp 9 làm bài tập vật lý phần điện học, để từ đó giúp các em phân loại và định hướng được cách giải một bài tập vật lí tốt hơn. Giúp các em kĩ năng tính toán và tư duy để làm nổi bật được mối liên hệ giữa các kiến thức vật lí với nhau, để từ đó vận dụng và hiểu kiến thức được sâu hơn.Hình thành cho học sinh những kiến thức quan trọng, phương pháp giải bài tập vật lí , giúp các em có thể vận dụng một cách thành thạo linh hoạt trong việc giải bài tập và  nâng cao hiệu quả học tập, giúp các em vận dụng kiến thức trong quá trình học tập.

3. Lịch sử đề tài: 

       Trong dạy học của Ban khoa học tự nhiên, đã có nhiều giáo viên đặt vấn đề làm như thế nào cho học sinh phân tích một bài toán, giải một bài toán thành thạo ,logic hoặc áp dụng lý thuyết để giải bài tập đối với học sinh là một điều khó khăn.Đôi khi học sinh lại cảm thấy sợ và không biết làm làm bước nào trước, bước nào sau, làm như thế nào ?

             Trong nhiều năm công tác ở trường THCS Hưng Hà. Tôi nhận thấy học sinh gặp nhiều khó khăn, không có khả năng  áp dụng lý thuyết để giải quyết bài tập, lúng túng khi tính toán, kỹ năng áp dụng còn kém.Hơn nữa, trong phân phối chương trình lại ít có tiết bài tập để luyện tập. Do đó, học sinh rất khó khăn  khi giải quyết các bài tập ở lớp học cũng như các bài kiểm tra.

  Kiến thức trong bài học phần vận dụng cũng khá phức tạp, bài tập trong sách bài tập thì khó đối với học sinh. Các bài tập trong sách bài tập hầu như học sinh không làm được, vì nó đa dạng trong khi đó giáo viên lại không có điều kiện sửa bài cho học sinh.