SKKN Phát huy năng lực chủ động sáng tạo và năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học môn Địa lí thông qua một số phương pháp dạy học tích cực tại Trường THPT

MỤC LỤC

NỘI DUNG Trang
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1
1. Lí do chọn đề tài: 1
2. Mục đích nghiên cứu: 1
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
4. Tính mới của đề tài:
5. Đối tượng nghiên cứu và thời gian nghiên cứu
6. Phương pháp nghiên cứu:
PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1.Cơ sở lí luận
1.1. Khái niệm về năng lực và những yêu cầu cần đạt của năng lực.
1.2. Tổng quan về phương pháp dạy học tích cực
1.2.1. Mục đích của đổi mới phương pháp dạy học tích cực
1.2.2. Đặc trưng của các phương pháp dạy học tích cực
1.3. Dạy học phát huy tính năng lực chủ động, sáng tạo và năng
lực giải qyết vấn đề của học sinh
2. Cơ sở thực tiễn:
2.1. Thực trạng về đổi mới phương pháp dạy học môn Địa Lí tại
các Trường THPT Nghi Lộc .
2.2. Một số yếu tố khách quan và chủ quan ảnh hưởng đến tính tích
cực, chủ động, sáng tạo và năng lực giải quyết vấn đề trong học học
tập của học sinh
3. Phát huy năng lực chủ động, sáng tạo và năng lực giải quyết
vấn đề cho học sinh trong dạy học môn Địa Lí thông qua các
phương pháp dạy học tích cực tại trường THPT .
3.1 Phương pháp dạy học giải quyết vấn đề
3.2. Sử dụng phương pháp dự án.
3.3. Phương pháp trực quan

2/50

3.4. Phương pháp dạy học trên thực địa.
3.5. Phương pháp dạy học hợp tác
4. Thực nghiệm sư phạm
4.1. Mục đích thực nghiệm và nội dung thực nghiệm
4.2. Tổ chức thực nghiệm
5. Kết quả đạt được
PHẦN III: KẾT LUẬN
1. Đề tài đã giải quyết được vấn đề sau.
2. Hướng phát triển của đề tài
3.Một số kinh nghiệm rút ra
TÀI LIỆU THAM KHẢO
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG SÁNG KIẾN

PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ

1. Lí do chọn đề tài:
Đổi mới dạy học nói chung, đổi mới dạy học Địa lí nói riêng là một
quá trình thực hiện thường xuyên và kiên trì trong đó có nhiều yếu tố quan hệ chặt
chẽ với nhau.
Một trong những vấn đề quan trọng của đổi mới giáo dục phổ thông hiện nay
là đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy năng lực, chủ động, sáng tạo
và năng lực giải quyết vấn đề của học sinh. Dạy như thế nào? Học như thế nào? để
đạt hiệu quả học tập tốt nhất là điều mong muốn của tất cả các giáo viên hiện nay.
Trong đó có bộ môn Địa lí đã và đang chuyển hướng từ chủ yếu là trang bị kiến
thức, sang trang bị những năng lực cần thiết cho các em học sinh. Trong chương
trình giáo dục phổ thông 2018 môn địa lí được thực hiện ở tất cả các cấp học phổ
thông. Ở cấp tiểu học và trung học cơ sở, nội dung giáo dục địa lí nằm trong môn
Lịch sử và Địa lí; ở cấp trung học phổ thông, Địa lí thuộc nhóm môn khoa học xã
hội, được lựa chọn theo nguyện vọng và định hướng nghề nghiệp của học sinh. Trên

3/50
nền tảng những kiến thức cơ bản và phương pháp giáo dục đề cao hoạt động chủ
động, tích cực, sáng tạo của học sinh, Chương trình môn Địa lí giúp học sinh hình
thành, phát triển năng lực địa lí – một biểu hiện của năng lực khoa học; đồng thời
góp phần cùng các môn học và hoạt động giáo dục khác phát triển ở học sinh các
phẩm chất chủ yếu và năng lực chung đã được hình thành trong giai đoạn giáo dục
cơ bản, đặc biệt là tình yêu quê hương, đất nước; thái độ ứng xử đúng đắn với môi
trường tự nhiên, xã hội; khả năng định hướng nghề nghiệp; để hình thành nhân cách
công dân, sẵn sàng đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Cùng với đó, việc giúp HS tiếp cận các nội dung kiến thức thiết thực, hiện đại
cùng với phương pháp tư duy và học tập tích cực chính là nhằm tạo cơ hội giúp HS
rèn luyện kĩ năng, từng bước hình thành, phát triển năng lực sáng tạo, năng lực
giải quyết các tình huống và vấn đề thực tiễn; từ đó có cơ hội hoà nhập, hội nhập
quốc tế để cùng tồn tại, phát triển … Đây cũng chính là ý nghĩa quan trọng bởi nội
dung dạy học mà HS sở hữu sẽ được vận dụng thích ứng với bối cảnh hiện đại và
không ngừng đổi mới.
Với những lí do trên tôi thực hiện đề tài: “Phát huy năng lực chủ động sáng
tạo và năng lực giải quyết vấn đề cho học sinh trong dạy học môn Địa lí thông
qua một số phương pháp dạy học tích cực tại Trường THPT Nghi Lộc 2”
2.Mục đích nghiên cứu:
– Hình thành được các năng lực cho học sinh, đặc biệt năng lực sáng tạo và năng
lực giải quyết vấn đề
– Từ đó góp phần đổi mới phương pháp dạy học, hình thức dạy học theo hướng
phát triển năng lực học sinh.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
– Nghiên cứu cơ sở lý luận về năng lực giải quyết vấn đề và năng lực sáng
tạo.
– Nghiên cứu tổng quan về phương pháp dạy học tích cực và đưa ra được một số
phương pháp dạy học tích cực để từ đó phát huy được năng lực chủ động sáng
tạo và năng lực giải quyết vấn đề cho Học Sinh trong học tập môn Địa lí.
– Tìm hiểu nghiên cứu những vấn đề cốt lõi trong dạy học theo hướng phát triển
năng lực.
4. Tính mới của đề tài:

4/50
Tìm hiểu được thực trạng đổi mới phương pháp dạy học của các Trường
THPT trên địa bàn huyên Nghi Lộc
Hình thành được cho HS năng lực chủ động sáng tạo và năng lực giải quyết vấn đề
thông qua một số phương pháp dạy học tích cực .
5. Đối tượng nghiên cứu và thời gian nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu :
– Học sinh học theo chương trình chuẩn (Ban cơ bản) của trường THPT Nghi Lộc
2
– Giáo viên dạy bộ môn Địa lí ở trường THPT Nghi Lộc 2 .
Thời gian nghiên cứu: Năm học 2020-2021 và năm học 2021-2022
6. Phương pháp nghiên cứu: Phương pháp phân tích, tổng hợp tài liệu,
Phương pháp khảo sát, Phương pháp phỏng vấn, Phương pháp thống kê toán học,
Phương pháp quan sát.

PHẦN II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ.

1. Cơ sở lí luận
1.1. Khái niệm về năng lực và những yêu cầu cần đạt của năng lực.
Khái niệm
– Theo chương trình GDPT tổng thể năm 2018: “Năng lực là thuộc tính
cá nhân được hình thành, phát triển nhờ tố chất sẵn có và quá trình học tập,
rèn luyện, cho phép con người huy động tổng hợp các kiến thức, kĩ năng và
các thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí,… thực hiện thành
công một loại hoạt động nhất định, đạt kết quả mong muốn trong những điều
kiện cụ thể.”
– Từ định nghĩa này, chúng ta có thể rút ra những đặc điểm chính của

Năng lực là:
+ Năng lực là sự kết hợp giữa tố chất sẵn có và quá trình học tập, rèn luyện
của người học.
+ Năng lực là kết quả huy động tổng hợp các kiến thức, kĩ năng và các
thuộc tính cá nhân khác như hứng thú, niềm tin, ý chí,…
+ Năng lực được hình thành, phát triển thông qua hoạt động và thể hiện
ở sự thành công trong hoạt động thực tiễn.