SKKN Phương pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy và học ở môn Lịch sử THCS

1. Mở đầu.

1. .Lí do chọn đề tài. 

Hiện nay, việc dạy và học lịch sử trong các nhà trường phổ thông đang là một trong những vấn đề khó khăn đối với các nhà trường đặc biệt là đối với giáo viên giảng dạy lịch sử.Thực tế cho thấy, cùng với sự phát triển của xã hội và sự bùng nổ của công nghệ thông tin, hầu như học sinh không còn ham thích học tập bộ môn lịch sử . Điều này có rất nhiều nguyên nhân, song nguyên nhân cơ bản làm cho các em nhàm chán đó là do đặc trưng bộ môn quá nhiều sự kiện lịch sử, nhân vật lịch sử mà yêu cầu các em phải nhớ.

Bên cạnh đó phương pháp dạy học của giáo viên chưa thật sự  gây hứng thú học tập cho học sinh trong giờ học bộ môn lịch sử .

Trong giảng dạy một số thầy cô vẫn còn lúng túng trong việc truyền thụ kiến thức cơ bản cho các em, các em ghi quá nhiều sự kiện lịch sử ,làm cho học sinh phải tiếp nhận một khối lượng thông tin quá lớn, học sinh không nhớ nỗi rồi dẫn đến chán học . 

Khi vận dụng  phương pháp dạy và học lịch sử, giáo viên ít chú ý đến kênh hình. Vì vậy khi giới thiệu nhân vật lịch sử,giáo viên thường giới thiệu qua loa, chỉ   cho học sinh thấy chân dung nhân vật lịch sử mà không giới thiệu về đặc điểm, tính cách, hình dáng , quan điểm của nhân vật lịch sử, từ đó không những không khắc sâu kiến thức cho học sinh, mà không gây cho các em có những xúc cảm đối với nhân vật lịch sử đó . Hơn nữa, việc kiểm tra đánh giá học sinh của giáo viên cũng ít chú ý đến nội dung kiểm tra về các nhân vật lịch sử mặc dù có một số tiết học vai trò các nhân vật lịch sử đó rất quan trọng, đóng vai trò trung tâm về nội dung bài giảng trong suốt một tiết học .

           Hơn nữa, thời gian dành cho bộ môn lịch sử còn ít, phương pháp giảng dạy chưa đáp ứng được yêu cầu đặc trưng của bộ môn, trong bài giảng lịch sử nếu chúng ta đưa ra những sự kiện lịch sử khô khan, mà không “thổi hồn,” “truyền lửa”vào bài giảng hoặc lồng khắc  họa biểu tượng  nhân vật lịch sử, miêu tả những trận đánh, những chiến công oai hùng…một cách sinh động thì chắc chắn mục tiêu hình thành thái độ, tư tưởng tình cảm cho học sinh sẽ hạn chế rất nhiều. Là giáo viên dạy lịch sử bản thân tôi mong muốn học sinh mình học tốt, nắm kiến thức sâu hơn, vì vậy tôi đã tổ chức dạy học bằng nhiều phương pháp như: tổ chức hoạt động nhóm, đàm thoại, kể chuyện, vấn đáp,… và trong đó có phương pháp khắc họa nhân vật lịch sử.

1.2.Mục đích nghiên cứu.

• Nghiên cứu phương pháp dạy học tích cực lấy học sinh làm trung tâm
• Nêu ra phương pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy và học ở môn lịch sử THCS.

1.3.Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.

 1.3.1 Đối tượng nghiên cứu:

– Sách giáo khoa lớp lịch sử 7

– Tài liệu đổi mới phương pháp dạy học.

– Tài liệu tham khảo.

– Tài liệu chuẩn kiến thức – Kĩ năng.

1.3.2  Phạm vi nghiên cứu: 

Học sinh khối lớp 7 Trường THCS Thọ Thế -Năm học ………

1.4. Phương pháp nghiên cứu.

– Phương pháp phân tích.

– Phương pháp tổng hợp.

– Phương pháp thử nghiệm, kể chuyện, liên môn.

     – Phương pháp điều tra.

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm.

2.1 Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.

Nhìn chung vấn đề học tập của các em học sinh ở trường THCS về bộ môn lịch sử còn rất nhiều hạn chế, nhiều vấn đề cần để đưa ra bàn luận. Như việc giảng dạy của giáo viên đối với học sinh và ngược lại việc học tập của các em đối với bộ môn lịch sử thì như thế nào?Vấn đề đổi mới phương pháp dạy học trong nhà trường ở nước ta đang được xã hội quan tâm. Bên cạnh việc đổi mới phương pháp dạy học hiện nay, việc đổi mới dạy học môn Lịch sử trong trường THCS là một nhiệm vụ quan trọng đối với ngành giáo dục trong đó giúp học sinh hứng thú học tập.  Chúng ta thấy có một thực trạng phổ biến nhất đối với các em học sinh là việc học bài cũ một cách thụ động, học vẹt, khi ngồi học trên lớp với một tình trạng gò bó, o ép nhận kiến thức cho nên dẫn đến tình trạng các em không nắm được kiến thức lịch sử, khi giáo viên kiểm tra bài cũ thì đa số các em không nhớ, hay quyên mất một từ đầu câu thì sẽ quên hết nội dung kiến thức đã học. Vậy làm thế nào các em học sinh không thụ động, có say mê hứng thú học, nắm được kiến thức lịch sử.

Việc quan tâm bồi dưỡng thay đổi phương pháp dạy học hàng năm vận được tiến hành đồng bộ, thường xuyên cũng đã góp phần làm cho cách học và cách dạy của giáo viên, học sinh có phần khởi sắc. Bản thân không ngừng tìm tòi sáng tạo cách dạy, cách truyền đạt mới với phương châm lấy học sinh làm trung tâm và giáo viên là người hướng dẫn cho học sinh giải quyết vấn đề.

Như chúng ta đã biết, nhân vật lịch sử có vai trò vô cùng quan trọng. Nhân vật lịch sử là bằng chứng cho sự hình thành và phát triển cho một quá trình lịch sử. Nếu không có nhân vật lịch sử thì các sự kiện lịch sử trở nên nhà chán thiếu sinh động, thiếu tính trung thực.Do đó phương pháp: Khắc họa nhân vật trong dạy học lịch sử lớp 7 đóng một vai trò quan trọng đối với việc giúp học sinh hứng thú học tập bộ môn này. 

Trong chương trình lịch sử lớp 7 cả phần lịch sử thế giới và phần lịch sử Việt Nam có nhiều nhân vật lịch sử  vì vậy khi lên lớp giáo viên cần chú ý khắc sâu các nhân vật lịch sử đó trong giờ dạy nhằm gây sự hứng thú cho học sinh, đồng thời giúp các em khắc sâu kiến thức cụ thể các sự kiện quan trọng trong baì mà còn giáo dục các em học tập noi gương những đức tính tốt đẹp của các nhân vật lịch sử.

Chương trình lịch sử lớp 7  Phần Lịch sử Việt Nam có những nhân vật giáo viên cần khắc sâu  như Đinh Bộ Lĩnh đã có công dẹp loạn 12 sứ quân , Lê Hoàn đã có công trong cuộc kháng chiến chống Tống năm 981 – lập ra nhà Tiền Lê; Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn đã có công trong cuộc kháng chiến chống giặc Tác – ta ( giặc Mông Nguyên) ; Lê Lợi – Lập ra nhà Hậu Lê; Quang Trung- Nguyễn Huệ…

2.2 Thực Trạng  của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh 

nghiệm.

2.2.1. Phía giáo viên. 

    * Thuận lợi:

  – Được sự giúp đỡ và động viên của ban giám hiệu, tổ chuyên môn và nhiều cộng sự, bản thân học hỏi, tìm tòi và rút ra kinh nghiệm, do đó cũng đạt được kết quả đáng khích lệ.

 –  Bản thân luôn  nhiệt tình trong công tác, trình độ đạt trên chuẩn.

      * Khó khăn: 

 –  Những năm giảng dạy, mặc dù luôn nổ lực tìm tòi học hỏi tuy nhiên việc dạy học vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu thực tiễn đặt ra: học sinh chưa hăng say học tập, chất lượng giáo dục môn học còn thấp đặc biệt là các em nhớ các nhân vật lịch sử còn ít .

 – Quỹ thời gian dành cho mỗi bài học còn ít vì vậy khi lên lớp giáo viên chủ yếu là dành thời gian cho việc hoàn thiện tiết theo  phân phối chương trình mà chưa có thời gian nhấn mạnh đến đóng góp của các nhân vật lịch sử. Vì vậy vai trò của nhân vật lịch sử nhiều khi không được làm rõ.

Việc giảng dạy đôi lúc bị lặp lại làm cho hứng thú dạy học có lúc bị hạn chế. Sử dụng sự kiện, tiến trình lịch sử khô khan làm cho tiết dạy đôi lúc còn nặng nề.

– Tài liệu nghiên cứu chưa đầy đủ.

– Hiện vật khó sưu tầm.

– Khả năng vẽ còn hạn chế.

– Trang thiết bị cho bộ môn còn thiếu, cho nên rất tốn thời gian chuẩn bị.

– Các tài liệu, hiện vật địa phựơng rất ít.