Sáng kiến kinh nghiệm Rèn đọc diễn cảm cho học sinh Lớp 4

PHẦN MỞ ĐẦU

1. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI: 

Giáo dục tiểu học là bậc giáo dục khó nhất, là nền móng đầu tiên để giúp con người tồn tại và phát triển. Đặc biệt là môn Tiếng Việt có vị trí quan trọng trong tất cả các môn ở trường, nó hình thành khả năng giao tiếp, là cơ sở giúp phát triển tư duy cho trẻ để tiếp thu các môn học khác.

Tiếng Việt ở Tiểu học gồm nhiều phân môn: Tập đọc, Luyện từ và câu, Kể chuyện, Tập làm văn, Chính tả, Tập viết… mỗi phân môn đều có một chức năng khi dạy tiếng Việt cho học sinh đồng thời cũng chuẩn bị vốn cho học sinh khi học văn. Trong việc dạy tiếng mẹ đẻ cho học sinh đọc và hiểu được nội dung bài thì phân môn Tập đọc có vai trò thật quan trọng. Tập đọc chẳng những giúp các em có kĩ năng nghe tốt, đọc thông, viết thạo mà còn giúp các em hiểu được nội dung văn bản. Đọc diễn cảm giúp các em cảm thụ được những cái hay, cái đẹp của nghệ thuật văn chương. Ngoài ra, Tập đọc còn có tác dụng rất to lớn trong việc giáo dục tình cảm cho học sinh ở lứa tuổi tiểu học. Qua phân môn Tập đọc, các em được tiếp xúc với những áng văn, áng thơ hay chọn lọc dạy trong chương trình. Học sinh được tiếp xúc với thế giới muôn hình, muôn vẻ ở xung quanh qua nghệ thuật ngôn từ. Từ đó làm cho học sinh cảm nhận được vẻ tinh túy của thế giới đó bằng ngôn ngữ tiếng Việt. Tuy nhiên, do đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi của các em chưa thể cảm nhận hết hoặc có cảm nhận cũng không thể diễn đạt tốt vì vốn ngôn ngữ của các em còn quá đơn giản, ít ỏi và chưa phong phú. Nên quá trình dạy Tập đọc để cho các em đọc đúng đã là khó, để các em đọc diễn cảm được nội dung còn khó khăn gấp nhiều lần. 

Trong các giờ Tập đọc – học thuộc lòng học sinh biết đọc diễn cảm bài văn, bài thơ đã tạo cho các em sự say mê hứng thú và để lại một vốn văn học đáng kể cho trẻ em. Cũng thông qua các bài văn đã học, các em hiểu thêm về các vùng miền của đất nước, hiểu được công sức của các tầng lớp nhân dân đang ra sức xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hiểu được các truyền thống quý báu của dân tộc.

Nhận thức được tầm quan trọng đặc biệt của phân môn Tập đọc nói chung và việc rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh lớp 4 nói riêng trong giờ Tập đọc, để có kết quả cao mỗi giáo viên phải nhận thức rõ và có phương pháp giảng dạy phù hợp sao cho: “ Nhẹ nhàng, chất lượng, hiệu quả”.

Trong khi đó ở trường Tiểu học, việc dạy đọc, bên cạnh những thành công, còn nhiều hạn chế: học sinh của chúng ta chưa đọc được như mong muốn. Kết quả đọc của các em chưa đáp ứng yêu cầu của việc hình thành kĩ năng đọc đặc biệt là kĩ năng đọc diễn cảm. Vì chưa thể hiện diễn cảm trong bài đọc nên trong quá trình giao tiếp của các em cũng như chưa thể hiện được sự giao tiếp lịch sự như nói lời chào hỏi, cảm ơn, xin lỗi, mời, nhờ, yêu cầu, đề nghị. . . mỗi học sinh đã có được kĩ năng đọc diễn cảm thì chắc chắn việc cảm thụ văn học dễ dàng hơn và sâu sắc hơn. Nhiều giáo viên cũng còn lúng túng khi dạy Tập đọc: cần đọc bài với giọng như thế nào, làm thế nào để sửa chữa cách đọc cho học sinh diễn cảm hơn… đó là những trăn trở của mỗi giáo viên trong những giờ Tập đọc.

Trong quá trình dạy Tập đọc lớp 4, tôi nhận thấy chất lượng đọc diễn cảm của học sinh lớp 4 nói chung và của lớp tôi nói riêng còn yếu. Đặc biệt ngày nay xã hội ta ngày càng phát triển thì nhu cầu đòi hỏi về tri thức con người ngày càng cao. Trong đó, ngôn ngữ nói và viết là vô cùng cần thiết cho mỗi người. Mỗi thành công không phải tự nhiên mà có được mà phải trải qua một quá trình rèn luyện kiên trì ngay từ đầu. Để góp phần nâng cao chất lượng đọc cho học sinh tôi mạnh dạn đề xuất một vài kinh nghiệm nhỏ của mình:“ Rèn đọc diễn cảm cho học sinh lớp  4 ”.

1. MỤC ĐÍCH ĐỀ TÀI:

Thật vậy học sinh có đọc thông thạo được và trên cơ sở đã hiểu nội dung câu thơ, câu văn, đoạn thơ, đoạn văn thì các em mới thể hiện được cảm xúc có nghĩa là đã hiểu tường tận về nội dung và nắm được ý nghĩa giáo dục của bài. Điều đó khẳng định rằng trong tiết dạy Tập đọc lớp 4, việc luyện rèn kĩ năng đọc diễn cảm cho học sinh là rất cần thiết. Trong giờ học, học sinh biết đọc diễn cảm thì tiết học mới có hiệu quả cao và mới thể hiện được tầm quan trọng của bộ môn.

So với lớp 1- 2- 3 thì học sinh lớp 4 có điều kiện và kĩ năng đọc diễn cảm tốt hơn nhưng chỉ ở mức độ ban đầu (đọc diễn cảm một đoạn văn, khổ thơ). Học sinh được thực hành luyện tập từng bước để có thể đáp ứng nhu cầu cao hơn ở lớp 5 và các lớp trên.

III. LỊCH SỬ ĐỀ TÀI:

Đề tài nghiên cứu dựa vào vốn hiểu biết của mình qua nhiều năm giảng dạy. Bên cạnh đó còn học hỏi thêm những kinh nghiệm, đọc thêm sách báo, chọn lọc những giải pháp thực thi hơn để khớp với xu hướng giáo dục hiện nay nhằm truyền thụ đến các em bằng con đường hiệu quả nhất, giúp các em khắc phục dần những khó khăn trong môn học, đem lại kết quả cao hơn trong học tập.

1. PHẠM VI ĐỀ TÀI:

Tìm hiểu tình hình học Tiếng Việt qua phân môn Tập đọc, từ đó tổ chức dạy Tập đọc phù hợp.

Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp Bốn/3.

PHẦN NỘI DUNG

1. THỰC TRẠNG ĐỀ TÀI :

Từ năm học 1995 đến nay tôi được trực tiếp giảng dạy các em học sinh lớp 2, 3, 4, 5 cũng như quá trình quan sát, dự giờ việc dạy và học của thầy trò, của các đồng nghiệp trong thời gian trước đây, tôi thấy có những nhận xét sau:

Về người dạy học: Giáo viên khá tôn trọng phương pháp học mới: “Thầy thiết kế, trò thi công” lấy học sinh làm trung tâm. Giáo viên cố gắng tìm tòi nghiên cứu để giảng dạy phân môn tập đọc. Tuy nhiên, giáo viên chỉ coi trọng một vấn đề đọc thành tiếng to, rõ hoặc có hướng dẫn đọc diễn cảm nhưng chỉ lướt qua , rèn đọc diễn cảm cho học sinh còn ít.

Về người học: Học sinh đã biết đọc thành tiếng bài văn, bài thơ, đã để ý và đọc đúng các phụ âm khó. Nhưng đọc hiểu nắm nội dung bài còn rất ít do vậy chưa nêu được ý chính của bài mà phải nhờ sự gợi ý của giáo viên,  đọc diễn cảm toàn bài văn chưa tốt. Khi đọc ở các dấu phẩy, dấu chấm còn ngừng nghỉ chưa hợp lí còn tùy hứng, chưa đọc đúng giọng câu hỏi, câu cảm, câu khiến.

Có ba yêu cầu của việc luyện đọc thành tiếng trong giờ dạy Tập đọc (đọc đúng, đọc nhanh, đọc diễn cảm). Đọc diễn cảm thể hiện rõ nhất kĩ năng đọc của học sinh. Khi đọc diễn cảm, các kĩ năng đọc đúng, đọc nhanh đã đồng thời được thể hiện. Do đặc điểm nhận thức của học sinh lớp 4 mang tính cụ thể, do vốn ngôn ngữ và vốn sống của các em còn hạn chế nên chúng ta không tổ chức dạy học văn với tư cách là một môn học độc lập. Như chúng ta đã biết đọc diễn cảm chỉ thực hiện được trên cơ sở học sinh đã  đọc đúng, đọc lưu loát và trôi chảy toàn bài văn. Bởi vậy việc rèn cho học sinh luyện đọc đúng là khâu đầu tiên của việc rèn đọc diễn cảm và đã thực hiện ở các lớp 1, 2, 3. Chính vì vậy đọc diễn cảm là phương tiện dạy học đồng thời là biện pháp dạy học nhằm đạt được mục tiêu dạy tích hợp văn qua môn Tiếng Việt.

Qua vài tuần thực dạy tôi thấy số lượng học sinh đã biết đọc diễn cảm bài văn, bài thơ rất ít. Cụ thể điều tra chất lượng đọc của học sinh lớp 4/3 đầu năm học ………với 36 học sinh, kết quả như sau: