SKKN Rèn kĩ năng viết bài văn miêu tả cho học sinh lớp 4

1. Phần mở đầu: 
2. Lý do chọn đề tài.

Trong các môn học ở tiểu học môn Tiếng Việt là môn học có vị trí hết sức quan trọng. Nó cung cấp vốn ngôn ngữ, xây dựng nền tảng kiến thức. Nó còn là môn công cụ giúp học sinh học tốt các môn học khác. Phân môn tập làm văn có tính chất tổng hợp, vừa vận dụng các hiểu biết và kỹ năng về Tiếng Việt từ các phân môn khác vừa phát huy hoàn thiện các kết quả đó.

Để thực hiện vai trò này, tiết tập làm văn là tiết học mang tính chất tổng hợp, sáng tạo, thực hành từ các phân môn khác của môn Tiếng việt. Tập làm văn ở lớp 4 với mục đích rèn kỹ năng phân tích đề, tìm ý, lập dàn ý bài văn, viết đoạn văn, liên kết đoạn thành bài văn, tự kiểm tra bài, sửa chữa bài văn góp phần phát triển khả năng phân tích, tổng hợp, phân loại của học sinh. Tư duy hình tượng của trẻ cũng được rèn luyện nhờ vận dụng các biện pháp so sánh, nhân hóa khi miêu tả.

Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy trên lớp, tôi nhận thấy rằng các em rất ngại học phân môn Tập làm văn, nhất là khi làm bài văn viết. Bởi vì kỹ năng viết bài văn của các em còn hạn chế nên chất lượng bài viết chưa cao. Thông thường các em nhìn thấy cái gì các em nghĩ cái đó theo kiểu liệt kê, chứ không biết chắt lọc các chi tiết để quan sát. Mặt khác do vốn từ của các em chưa phong phú nên các em dùng từ chưa chính xác, sử dụng câu què cụt, nhạt nhẽo, không chọn lọc. Cách diễn đạt ý của câu văn mang tính chất văn nói nên khi đọc gây cảm giác rườm rà, lủng củng, lộn xộn,… Hầu hết các em chưa biết cách sử dụng các biện pháp nghệ thuật như nhân hóa, so sánh, điệp từ, điệp ngữ, từ láy,… nên bài văn của các em tuy đủ ý nhưng rất khô khan. Bên cạnh đó còn một số bài viết mắc nhiều lỗi chính tả. Có em viết hết cả bài văn mà không có lấy một dấu chấm, một lần xuống dòng. Có em lại chấm, phảy một cách tùy tiện.

Nói tóm lại, khi viết một bài văn nói chung và văn miêu tả nói riêng, học sinh gặp rất nhiều khó khăn. Đứng trước một thực trạng như vậy thì bất cứ người giáo viên nào cũng phải băn khoăn lo lắng. Đó cũng chính là lí do tôi chọn đề tài “Rèn kĩ năng viết bài văn miêu tả cho học sinh lớp 4” để trao đổi kinh nghiệm dạy học với các đồng chí. 

1. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài.

Giúp giáo viên nghiên cứu kĩ nội dung dạng văn miêu tả. Từ đó giúp học sinh lớp 4 rèn kĩ năng viết tốt bài văn miêu tả.

Giúp giáo viên xác định được kĩ năng cần dạy cho học sinh về bài văn miêu tả thông qua việc rèn luyện cho học sinh các kĩ năng như: Quan sát, lập dàn ý, dùng từ đặt câu, xây dựng đoạn văn, viết bài văn miêu tả.

Giúp giáo viên tự rút ra bài học kinh nghiệm thông qua việc trải nghiệm thực tế trên lớp học của mình để tiếp tục dạy tốt hơn cho những dạng văn khác.
        III. Đối tượng nghiên cứu

Rèn kĩ năng viết bài văn miêu tả cho học sinh lớp 4 trường Tiểu học Nguyễn Thị Minh Khai .

1. Giới hạn phạm vi nghiên cứu

Trong điều kiện và năng lực có hạn, đề tài chỉ đi sâu vào nghiên cứu và áp dụng Rèn kĩ năng viết bài văn miêu tả cho học sinh lớp 4 góp phần nâng cao chất lượng học tập ở các môn học.

Tôi bắt đầu nghiên cứu và thực hiện từ năm học ……đến nay.

1. Phương pháp nghiên cứu.

– Phương pháp phân tích, tổng hợp

– Phương pháp điều tra khảo sát

– Phương pháp đàm thoại, vấn đáp

– Phương pháp nghiên cứu tài liệu

– Phương pháp quan sát. 

– Phương pháp thống kê

– Phương pháp tuyên dương, khen thưởng

– Phương pháp đối chiếu và so sánh kết quả sau khi vận dụng các biện pháp trên.

1. 
   Phần nội dung 

        I.Cơ sở lý luận

Như chúng ta đã biết, cấp Tiểu học là bậc học đặt nền móng cho việc hình thành nhân cách của học sinh. Đây là bậc học cung cấp những tri thức khoa học ban đầu về tự nhiên và xã hội, trang bị những kiến thức kỹ năng đầu tiên về hoạt động thực tiễn, bồi dưỡng, phát huy những tình cảm, thói quen và đức tính tốt của con người. Trong các môn học của bậc Tiểu học thì Tiếng Việt là môn học giữ vị trí quan trọng, bởi nó là công cụ để giao tiếp và tư duy. Đó là môn học góp phần hình thành và phát triển ở học sinh 4 kỹ năng: nghe – nói – đọc – viết. Trong môn Tiếng Việt thì tiết Tập làm văn lại chiếm một vị trí khá quan trọng vì nó là sự tích hợp 4 kỹ năng của học sinh.

Văn miêu tả là thể loại văn dùng lời nói có hình ảnh và có cảm xúc làm cho người nghe, người đọc hình dung một cách rõ nét, cụ thể về người, vật, cảnh vật, sự việc như nó vốn có trong đời sống. Một bài văn miêu tả hay không những thể hiện rõ nét, chính xác, sinh động đối tượng miêu tả mà còn thể hiện được trí tưởng tượng, cảm xúc và đánh giá của người viết đối với đối tượng được miêu tả. Bởi vì trong thực tế không ai tả để mà tả, mà thường tả để giử gắm những suy nghĩ, cảm xúc, những tình cảm yêu ghét cụ thể của mình. Các bài văn miêu tả ở tiểu học chỉ yêu cầu tả những đối tượng mà các em yêu mến, yêu thích. Vì vậy qua bài làm của mình, các em phải gửi gắm được tình thương yêu của mình với những gì mà mình miêu tả.

 Trong đời sống, các em gặp nhiều người, nhiều cảnh vật, con vật khác nhau, chúng đều có thể trở thành đối tượng miêu tả. Mỗi đối tượng này đều có những nét khác nhau. Vì vậy, khi miêu tả, các em phải nắm những nét riêng khác biệt này để viết được những bài văn vừa mang đặc điểm chung của thể loại văn miêu tả, vừa có được cái riêng của đối tượng được miêu tả. Đối tượng của văn miêu tả lớp là những cây xanh, đồ vật, con vật rất gần gũi và có ở xung quanh các em.,…Chúng đều là những sự vật rất có ích và gần gũi thân thiết với con người. Mỗi sự vật có một hình dáng, đặc điểm, lợi ích nhất định. Vì thế khi miêu tả chúng, các em phải làm nổi bật được những đặc điểm này. Vì vậy, khi miêu tả cần gắn chúng với việc miêu tả cảnh xung quanh như mây trời, chim chóc,… Các em cũng đừng quên nói về lợi ích của chúng cũng như tình cảm yêu mến gắn bó của mình đối với từng sự vật đó. Cụ thể:

Trong chương trình lớp 4, văn miêu tả chiếm 30/62 tiết Tập làm văn của cả năm học. Bao gồm các kiểu bài: tả đồ vật, tả cây cối, tả con vật. Như vậy, việc rèn kỹ năng làm văn miêu tả cho học sinh là một việc làm vô cùng quan trọng và cần thiết. Điều đó tạo tiền đề vững chắc để học sinh làm được những bài văn hay, câu văn xúc tích, giàu hình ảnh, diễn đạt rõ ý, cảm xúc chân thật, sinh động và sáng tạo. Để tạo điều kiện cho học sinh có những cơ sở học tốt tất cả các kiểu bài miêu tả (kể cả tả cảnh và tả người ở lớp 5) đòi hỏi người giáo viên phải đổi mới phương pháp dạy học Lấy học sinh làm trung tâm. Thầy chỉ là người tổ chức hướng dẫn, trò tự khám phá và lĩnh hội tri thức. Có như vậy thì mới nâng cao được hiệu quả và chất lượng giảng dạy.

 Khi vào thực tế giảng dạy, tôi thấy phần lớn học sinh còn lúng túng, vụng về, gặp nhiều khó khăn khi làm văn nói chung và đặc biệt là văn miêu tả  nói riêng. Số học sinh làm được một bài văn hay, có sáng tạo thật là hiếm. Hầu hết khi miêu tả các em chỉ đưa ra những nhận xét chung chung, câu văn thì rườm rà, diễn đạt ý thì lủng củng, mang tính liệt kê … Điều này đã làm tôi trăn trở và lo lắng.
        Xuất phát từ cơ sở mang tính lý luận trên nên tôi đã tiến hành nghiên cứu để tìm ra và giúp học sinh lớp 4 rèn kĩ năng viết văn miêu tả được hay hơn.

II.Thực trạng

 Năm học ……, tôi được nhà trường phân công chủ nhiệm lớp 4A. Lớp tôi gồm có 29 học sinh, trong đó có 12 em là học sinh nữ, học dân tộc ít người là 2 em, có 5 em hộ nghèo, 2 em khuyết mẹ. Một số em cha mẹ đi làm ăn xa, các em phải sống với ông bà, điều kiện học tập ở nhà không tốt vì thế đã ảnh hưởng không nhỏ đến việc học tập các em.