SKKN Rèn luyện kĩ năng vận dụng tính chất chia hết của một tổng vào giải toán cho học sinh lớp 6

PHẦN 1: MỞ ĐẦU

1.1. Lí do chọn đề tài

Toán học là một ngành khoa học cơ bản và giữ một vai trò vô cùng quan trọng đối với đời sống, kinh tế, xã hội, … Đặc biệt toán học là cơ sở, là phương tiện để nghiên cứu các ngành khoa học khác. Có thể nói toán học là chìa khoá, mở ra những con đường để nghiên cứu các lĩnh vực khoa học phục vụ cho đời sống con người. 

Trong toán học có nhiều bộ môn, bộ môn nào cũng có cái hay, cái thú vị và cái khó của nó. Ở cấp trung học cơ sở hiện nay học sinh được học và nghiên cứu một số môn như: Số học, đại số và hình học.

Riêng đối với bộ môn số học: trước những bài toán số học, đặc biệt là những bài toán về chia hết học sinh thường rất lúng túng không biết phải bắt đầu từ đâu và đi theo hướng nào. Do đó các lập luận trong bài toán chứng minh của các em thường dài dòng, rời rạc, thiếu căn cứ, không đảm bảo tính khoa học và lôgic. Trong khi đó kiến thức về phép chia hết là một trong những nội dung quan trọng của chương trình toán lớp 6. Kiến thức này còn được lồng ghép xuyên suốt chương trình toán trung học cơ sở. Sách giáo khoa chưa đưa ra các phương pháp chứng minh bài toán chia hết, không chia hết, vì thế mà học sinh còn nhiều lúng túng khi gặp dạng toán này. 

Vậy phải dạy như thế nào để học sinh không những nắm chắc kiến thức cơ bản một cách có hệ thống mà phải được vận dụng được vào giải bài tập nâng cao,phát triển để có các hứng thú, say mê trong học tập đó là một câu hỏi mà mỗi thầy cô chúng ta luôn đặt ra cho mình.

Bản thân tôi trong năm học này được nhà trường phân công giảng dạy Toán 6. Qua giảng dạy tôi đã rút ra được một vài kinh nghiệm nhỏ khi dạy phần chia hết, vì vậy trong đề tài này tôi xin đưa ra một nội dung nhỏ đó là : “Rèn luyện kĩ năng vận dụng tính chất chia hết của một tổng vào giải toán cho học sinh lớp 6”.

1.2. Mục đích nghiên cứu

Trong khuôn khổ đề tài này, tôi sẽ trình bày một vài kinh nghiệm giúp học sinh lớp 6 “Rèn luyện kỹ năng vận dụng tính chất chia hết của một tổng vào giải toán” . Cụ thể là :

– Các phương pháp thường dùng khi giải các bài toán về phép chia hết. 

– Rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức : Tính chất chia hết của một tổng, quan hệ chia hết, các dấu hiệu chia hết để giải toán chia hết.

– Củng cố và hướng dẫn học sinh làm bài tập.

1.3. Đối tượng nghiên cứu

– Đề tài nghiên cứu qua các tiết dạy về “Phép chia hết” trong SGK Toán 6 tập 1, qua định hướng đổi mới phương pháp dạy Toán 6.

– Đối tượng khảo sát : Học sinh lớp 6A – trường THCS Trần Mai Ninh

1.4.  Phương pháp nghiên cứu

– Phương pháp nghiên cứu tài liệu.

– Phương pháp điều tra.

– Phương pháp thực hành.

– Đúc rút một phần kinh nghiện qua các đồng nghiệp và bản thân khi dạy 

phần phép chia hết.

1.5. Những điểm mới của SKKN

Đưa ra một số bài tập ở dạng nâng cao thường gặp trong các đề thi HSG có vận dụng tính chất chia hết của một tổng để giải quyết, qua đó học sinh thấy được ứng dụng của tính chất này trong bài tập thật phong phú chứ không đơn điệu, giúp học sinh có niềm say mê hơn với môn Toán.

PHẦN 2:   NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm

– Mục tiêu của bậc học phổ thông ngày nay là hình thành và phát triển được nền tảng tư duy của con người trong thời đại mới bao gồm nhiều nhóm trong đó có: nhóm kiến thức và kĩ năng cơ bản , nhóm các kỹ năng tư duy.

Để đào tạo ra lớp người như vậy Đảng ta tiếp tục khẳng định: “ Phải đổi  mới giáo dục đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều, rèn luyện thành nề nếp tư duy sáng tạo của người học, từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến, phương tiện dạy học hiện đại vào quá trình dạy học, dành thời gian tự học, tự nghiên cứu cho học sinh” 

– Hiện nay việc đổi mới phương pháp dạy học, rèn luyện tư duy sáng tạo cho người học là một vấn đề mà bản thân người thầy luôn hướng tới vì cốt lõi của đổi mới dạy học là: “ Hướng tới hoạt động học tập chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động”.

2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm

2.2.1. Đối với học sinh:

Trường THCS Trần Mai Ninh đa số các em nắm được kiến thức cơ bản khả năng suy luận tốt, chăm chỉ, làm hết bài tập cô giao. Song các em chỉ làm một cách định lượng, chưa biết phát triển bài toán, chưa có thói quen tìm tòi cách giải, khả năng tự học, tự nghiên cứu chưa cao. Do vậy việc giải quyết được các bài toán cùng loại cũng như đề xuất và giải quyết được bài toán tổng quát theo các hướng khác nhau còn gặp nhiều khó khăn, chưa tìm thấy được sau mỗi bài toán không chỉ là lời giải mà còn ẩn chứa nhiều điều bất ngờ, thú vị.

Khảo sát thực tiễn của đề tài:

* Số liệu thống kê: Khi chưa áp dụng đề tài, tôi ra bài tập vận dụng tính chất chia hết của một tổng, qua khảo sát 45 học sinh lớp 6A trường THCS Trần Mai Ninh tôi nhận được kết quả như sau: 

* Nguyên nhân: Học sinh không giải được hoặc giải sai là do:

– Chưa biết cách áp dụng những kiến thức đã học vào giải các bài toán có liên quan

– Các em là học sinh đầu cấp nên khả năng phân tích, tìm lời giải,cách tổng quát hóa, tự hoc, tự nghiên cứu,…còn hạn chế.

– Kĩ năng giải một bài toán chưa có thuật giải còn non.

2.2.2. Đối với giáo viên

* Thuận lợi: 

– Hầu hết các thầy cô có trình độ, được đào tạo cơ bản, tâm huyết với 

nghề và luôn cầu tiến bộ, được công tác tại trường có bề dày về dạy và học.

– Nhà trường có cơ sở vật chất tốt mỗi phòng học có máy chiếu, giáo viên soạn giáo án điện tử thành thạo, vận dụng tốt các công nghệ thông tin trong giờ dạy.

– Các tổ, nhóm chuyên môn hoạt động tích cực, thường xuyên dự giờ, trao đổi, góp ý rút kinh nghiệm để nâng cao nghiệp vụ.

* Khó khăn: 

– Các bài tập vận dụng tính chất chia hết của một tổng không có phương pháp giải chung cho tất cả các dạng.

– Mức độ rèn luyện phát triển tư duy logic trong các dạng toán liên quan đến vấn đề này là khác nhau, chủ yếu còn dựa vào kinh nghiệm của người giáo viên. Đòi hỏi người giáo viên phải có kiến thức, có sự tổng hợp, có sự liên hệ giữa các vấn đề, có thời gian, có tâm huyết và có tinh thần học hỏi cao thì mới đáp ứng được chuyên môn và công việc giảng dạy của mình.