SKKN Rèn luyện kỹ năng nói trước đám đông qua giờ dạy ngữ văn

1. MỞ ĐẦU

  1.1  Lí do chọn đề tài:

Dạy học không chỉ là truyền đạt kiến thức, tri thức mà còn hình thành các kỹ năng, giúp các em phát triển một cách toàn diện, chuẩn bị cho các em hành trang vào đời một cách tự tin. Nhất là trong xu hướng hội nhập, đề cao tính tư duy độc lập, tự tin, sáng tạo của con người trong xã hội ngày nay, thì việc rèn luyện kỹ năng trong giao tiếp cho học sinh là vô cùng cần thiết.

Từ xưa đến nay ngôn ngữ đã góp phần quan trọng trong giao tiếp, trao đổi thông tin, biểu hiện tình cảm, trạng thái tâm lý và là yếu tố quan trọng trong việc thể hiện văn hóa, tính cách con người.Vì thế ông bà ta thường dạy: “học ăn, học nói, học mở” không phải ngẫu nhiên mà “học nói” được xếp vào vị trí thứ hai. Điều này cho thấy nói là một kỹ năng rất quan trọng trong giao tiếp hàng ngày .

Richard Zeoli, một chuyên gia trong lĩnh vực nói trước công chúng có câu: “Năng khiếu nếu có chỉ là một phần, tất cả đều do khổ luyện mà thành!” Nếu như nghe, đọc là hai khái niệm quan trọng của hoạt động tiếp nhận thông tin thì nói và viết là hai khái niệm quan trọng của hoạt động bộc lộ, truyền đạt thông tin cần được rèn luyện và phát triển trong nhà trường. Nhiều học sinh thường rèn luyện rất tốt việc viết nhưng lại ngại nói. Bởi vậy có trường hợp khi ở một mình với nhóm bạn thân hay khi về nhà thì “nói như khiếu” nhưng cứ đứng trước đám đông cho dù chỉ là trước lớp hay trước toàn trường (cũng “lứu lưỡi” lại nói chẳng đâu vào đâu).

Vậy nói trước đám đông là việc không đơn giản. Đó là kỹ năng cần được học tập và rèn luyện thường xuyên.

Thiết nghĩ rèn luyện kỹ năng nói trước đám đông cho học sinh là một việc làm thiết thực và góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn ngữ văn, rèn luyện cho các em mạnh dạn trước tập thể, tự tin, có kĩ năng giao tiếp trong cuộc sống.  

Trong những năm học qua, giáo viên bộ môn ngữ văn dần tiếp cận và nắm vững phương pháp dạy học mới. Người thầy không chỉ đóng vai chỉ đạo, hướng dẫn học sinh chủ động khám phá, chiếm lĩnh tri thức mà còn hình thành cho các em những kỹ năng: nghe, nói, đọc, viết. Qua mỗi bài học, mỗi học sinh phải tự mình bộc lộ sự hiểu biết, phát triển tư duy thành lời . Phương pháp dạy học mới đó giúp các em tự tin , giao tiếp mạnh dạn, phát huy được khả năng của bản thân và đặc biệt đó là yếu tố cấu thành nên sự thành công. 

Nhận thức rõ được vai trò của hoạt động nói những năm gần đây, tôi đã áp dụng phương pháp dạy học phát triển kỹ năng  nói của học sinh nhằm giúp các em rèn luyện để tự tin khi giao tiếp trước đám đông.Qua đề tài :Rèn luyện kỹ năng nói trước đám đông qua giờ dạy ngữ văn cho học sinh lớp 6 trường THCS Nga Mỹ tôi muốn chia sẻ kinh nghiệm của mình trong việc giúp các em phát triển toàn diện kỹ năng đáp ứng yêu cầu của xã hội.

1.2 Mục đích nghiên cứu: 

Từ trước đến nay có rất nhiều công trình, tài liệu nghiên cứu để giúp học sinh phát triển kỹ năng sống, song chưa có công trình nào đề cập đến rèn kỹ năng nói trước đám đông cho học sinh lớp 6 (một lứa tuổi đang hình thành nhân cách, mới bước vào bậc THCS) qua giờ dạy ngữ văn. Đây là đề tài khá mới mà bản thân tôi muốn tìm hiểu để đưa ra một giải pháp có thể rèn luyện kĩ năng nói trước đám đông cho học sinh. 

Trong quá trình giảng dạy tôi có sự tìm tòi, học hỏi, vận dụng và đã thấy được hiệu quả. Rèn luyện nói trước đám đông giúp học sinh hình thành kĩ năng, cách xác định : Nói với ai? nói vấn đề gì? nói ở đâu? nói khi nào? nói để làm gì? và nói như thế nào? nhằm đáp ứng mục tiêu giáo dục toàn diện học sinh.

1.3  Đối tượng nghiêm cứu: 

Học sinh lớp 6 trường THCS Nga Mỹ năm học ………….

1.4  Phương pháp nghiên cứu:

– Phương pháp quan sát, điều tra.

Khi hướng dẫn học sinh học, tôi luôn quan sát, chú ý xem các em nói như thế nào, cái gì được, cái gì chưa được để tìm ra biện pháp và phương pháp thích hợp giúp các em có kỹ năng giao tiếp tốt.

-Phương pháp phân tích, tổng hợp.

Với học sinh lớp 6, đầu năm học tất cả đều rất mới lạ. Khi thực hiện các hoạt động giao tiếp như đứng dậy trả lời câu hỏi, lên bảng kiểm tra bài cũ, đọc bài… các em ít chủ động hỏi lại, còn rụt rè mất tự tin khi nói. Bởi vậy qua tìm hiểu và tổng hợp kết quả khảo sát, tôi thấy cần tăng cường chú ý rèn luyện kỹ năng nói cho học sinh có kết quả tốt hơn.

-Phương pháp thực hành.

Đây là phương pháp chủ đạo của rèn kỹ năng nói trước đám đông cho học sinh. Phương pháp thực hành bao gồm các hoạt động như luyện tập, ôn tập và hoạt động tương trợ, hỗ trợ rồi tới hoạt động độc lập của học sinh. Trong các tiết ngữ văn tôi luôn áp dụng phương pháp này để giúp các em hình thành thói quen nói trong giao tiếp.

2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

2.1 Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm:

Nói trước đám đông là một hình thức giao tiếp đặc biệt, nhằm truyền tải thông tin, chia sẻ kinh nghiệm, hô hào hành động tác động vào tình cảm của người nghe, từ đó có sự định hướng hành động.

Trong xã hội ngày nay, với sự phát triển của nền kinh tế thị trường và xu hướng hội nhập, càng đòi hỏi con người phải có sự phát triển toàn diện. Bởi vậy, nhà trường đóng vai trò nền tảng, là nơi giáo dục học sinh ngay từ những ngày đầu bước chân tới trường. Sự giáo dục ấy với mục tiêu giúp các em phát triển trí tuệ, hoàn thiện nhân cách, phát huy khả năng của các em để trở thành những con người có ích cho xã hội.

Hiện nay các nước trên thế giới rất coi trọng dạy học theo quan điểm giao tiếp. Đây là một trong những tư tưởng quan trọng của chiến lược dạy học các môn ngôn ngữ, lấy hoạt động ngôn ngữ mà cụ thể là năng lực nghe, nói, đọc,viết là trọng tâm.

Trong học tập học sinh phải chăm chỉ làm bài tập, thế nhưng nếu không có kĩ năng giao tiếp, làm sao một học sinh có thể trình bày thắc mắc với thầy cô giáo. Bởi vậy giao tiếp thật là miếng ghép quan trọng nhất trong bức tranh thành công của mọi cuộc đời. 

Lợi ích của kỹ năng giao tiếp rõ ràng ai cũng hiểu nhưng có một kỹ năng nói tốt thật ra lại là điều khó đạt được đặc biệt là đối với học sinh THCS. Và nhất là các em lớp 6, kĩ năng đó cần được học tập và rèn luyện từ từ thường xuyên. 

Đối với học sinh lớp 6 mới chập chững bước từ cấp tiểu học lên, mọi thứ đều mới lạ, đều phải rèn luyện. Nhiều em khi giáo viên hỏi, gọi đọc bài còn đánh vần từng chữ một, run sợ khi đứng dậy đọc bài chứ nói gì đến việc nói lưu loát. Bởi vậy “Rèn luyện kỹ năng nói trước đám đông qua giờ dạy ngữ văn cho học sinh lớp 6 trường THCS Nga Mỹ” là một việc làm cần thiết đối với các em học sinh đặc biệt là học sinh lớp 6.

2.2 Thực trạng của vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến:

Hiện nay khả năng giao tiếp tự nhiên của trẻ em ở nông thôn kém hơn trẻ em thành phố. Điều này là do nhiều nguyên nhân trong đó ở môi trường nông thôn phần lớn các em thuộc gia đình làm nông cha mẹ ít có thời gian quan tâm tới việc học của các em, chưa chú trọng đến việc phát triển kỹ năng sống nên nói trước đám đông là vấn đề khó khăn của các em do đó khả năng nói còn kém hơn so với đọc và viết. 

 Những học sinh ít nói, ít được giao tiếp với mọi người thường hay rụt rè ngại ngùng. Điều này thường xảy ra với những học sinh không giữ những trọng trách gì trong lớp học hoặc do có thành tích học tâp không tốt hay không có tài năng khác như ca múa, làm thơ viết văn. Chính vì các em nghĩ mình không có