SKKN Sử dụng một số kỹ thuật dạy học tích cực trong môn mĩ thuật nhằm nâng cao chất lượng đối với phân môn vẽ theo mẫu ở lớp 8

1. MỞ ĐẦU
2. Lý do chọn đề tài

– Mĩ thuật là môn học lấy thực hành của học sinh là hoạt động chủ yếu. Do vậy, trong phương pháp tổ chức dạy học, học sinh là đối tượng của hoạt động “ dạy”, đồng thời là chủ thể của hoạt động “ học” được cuốn vào các hoạt động học tập do giáo viên tổ chức, hướng dẫn, thông qua đó học sinh tự lực khám phá, thể hiện khả năng cảm thụ thẩm mĩ của bản thân, trên cơ sở hiểu biết kiến thức đó. Học sinh được trao đổi, thảo luận và thể hiện, giải quyết vấn đề đặt ra theo cách suy nghĩ của mình, từ đó tự trao đổi kiến thức, kĩ năng mới, không rập theo những khuôn mẫu sẵn có, được tạo điều kiện bộc lộ và phát huy tiềm năng sáng tạo của mình.

– Mục tiêu của giáo dục phổ thông là hình thành và phát triển toàn diện nhân cách tốt đẹp của thế hệ trẻ, những công dân tương lai của đất nước.Chính vì vậy, môn Mĩ thuật cũng là một trong những môn có vai trò quan trọng, đã góp phần cùng những môn học khác giáo dục học sinh phát triển toàn diện về Đức – Trí – Thể – Mĩ, hình thành những người lao động mới.

– Bên cạnh đó, thực hiện định hướng đổi mới phương pháp dạy học ở trường phổ thông, định hướng đổi mới phương pháp dạy và học được xác định trong Nghị quyết Trung ương 4 khóa VII (1-1993), Nghị quyết Trung ương khóa VIII (12-1996), được thể chế hóa trong Luật giáo dục sửa đổi năm 2010, được cụ thể hóa trong các văn bản chỉ đạo của Bộ giáo dục và đào tạo.

– Trong Luật giáo dục sửa đổi năm 2010 ( điều 28.2), đó nêu rõ “ Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”.

– Có thể nói cốt lõi của đổi mới phương pháp dạy học nói chung, phương pháp dạy học môn mĩ thuật nói riêng là hướng tới hoạt động học tập tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh; giáo viên là người tổ chức, hướng dẫn học sinh học tập, xóa bỏ lối truyền thụ một chiều, thói quen học tập thụ động.

– Tuy nhiên, đổi mới phương pháp dạy học không có nghĩa là gạt bỏ các phương pháp truyền thống mà phải vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo, hiệu quả, kết hợp với các phương pháp kiểm tra dạy học hiện đại nhằm tăng cường sự tham gia tích cực sáng tạo của học sinh.

– Vì vậy, đổi mới phương pháp dạy học chuyển từ dạy học thụ động sang dạy học và học tập tích cực giáo viên không còn đóng vai trò đơn thuần là người truyền đạt kiến thức, mà giáo viên đã trở thành người tổ chức, hướng dẫn các hoạt động học tập của học sinh tự lực chiếm lĩnh nội dung học tập, chủ động đạt các mục tiêu kiến thức, kĩ năng theo yêu cầu của chương trình.

– Thực tế dạy học những năm gần đây, nhiều giáo viên thực hiện chương trình một cách máy móc, thiếu sự linh hoạt, quá tham về kiến thức (lý thuyết) dẫn đến tình trạng học môn Mĩ thuật kém hiệu quả. Nhiều giáo viên đòi hỏi quá cao nên đã biến giáo dục mĩ thuật THCS thành đào tạo họa sĩ làm cho học sinh ít hứng thú, thụ động, tự ti, không thích học hoặc học tập không tích cực.

– Chương trình giáo dục phổ thông đã được ban hành và triển khai đến tất cả các trường và giáo viên phổ thông. Chuẩn kiến thức, kĩ năng được thể hiện cụ thể hóa ở các chủ đề của chương trình môn học. Tuy nhiên, giáo viên vẫn chưa nắm vững và chưa áp dụng một cách đầy đủ theo đúng yêu cầu của chuẩn kiến thức, kĩ năng.

– Giáo viên Mĩ thuật còn lúng túng trong việc tổ chức dạy học như thế nào? Rèn luyện những kĩ năng nào trong từng phân môn, từng bài cho phù hợp với đối tượng học sinh? Mức độ yêu cầu đến đâu? Đánh giá như thế nào? Dựa vào tiêu chí nào?… Hầu như chưa thực hiện theo chuẩn kiến thức, kĩ năng trong từng bài, từng phân môn của lớp học, cấp học.

– Trong kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh, giáo viên thường đánh giá mang tính chủ quan, áp đặt từ những hiểu biết, kiến thức, kĩ năng trong từng phân môn ở từng lớp học.

– Trong một lớp học, trình độ kiến thức, tư duy của học sinh không đồng đều, có sự phân hóa về cường độ, mức độ, tiến độ hoàn thành nhiệm vụ học tập nhất là bài học được thiết kế thành một chuỗi hoạt động độc lập dẫn đến sự mệt mỏi, nản lòng, kém hứng thú học tập. Vì vậy khi nhiệm vụ bài học càng lên cao thì sự phân hóa này càng lớn đòi hỏi giáo viên phải thay đổi phương pháp truyền đạt phải là người gợi mở, xúc tác, động viên, cố vấn, dẫn dắt, trọng tài trong các hoạt động để học sinh chủ động tìm tòi lĩnh hội kiến thức, hào hứng, tranh luận sôi nổi tạo hứng thú học tập.

Vì vậy, là người giáo viên dạy Mĩ thuật tôi luôn mong ước làm thế nào để nâng cao chất lượng dạy học đối với phân môn vẽ theo mẫu ở lớp 8 bậc THCS, làm thế nào để phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo tạo hứng thú học tập cho các em học sinh, giúp học sinh có thói quen linh hoạt ứng dụng những vấn đề đã học, thích ứng nhanh với cuộc sống, đem lại niềm vui, đạt hiệu quả cao hơn trong học tập. Đây chính là đề tài mà tôi đã chọn.

2. Mục đích nghiên cứu

–  Nhằm đề xuất các phương pháp nhằm hướng tới việc tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh, nghĩa là hướng vào phát huy tính tích cực, chủ động, của người học chứ không chỉ hướng vào việc phát huy tính tích cực của người dạy. Nâng cao chất lượng dạy và học môn Mĩ thuật, tạo hứng thú, tích cực học tập, sáng tạo cho học sinh trong quá trình học tập.

– Nhằm khắc phục tình trạng dạy học mĩ thuật chưa bám sát chuẩn kiến thức, kĩ năng đã ban hành dẫn đến tình trạng dạy học quá tải về nội dung kiến thức. 

– Củng cố, nâng cao hiểu biết, kĩ năng vận dụng một số phương pháp, kĩ thuật dạy học giúp giáo viên chủ động linh hoạt trong việc áp dụng các phương pháp kĩ thuật dạy học tăng cường sự tham gia tích cực của học sinh, nâng cao hiệu quả giáo dục của môn học.

– Giáo viên kết hợp sử dụng có hiệu quả giữa chương trình giáo dục Mĩ thuật, sách giáo khoa, sách giáo viên và các loại tài liệu tham khảo.

3. Đối tượng nghiên cứu

Trong chương trình môn mĩ thuật 8, phân môn vẽ theo mẫu tương đối quan trọng; thể hiện sự yêu thích, đam mê, hứng thú môn học. Xong làm thế nào để người học phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo tạo hứng thú, yêu thích môn học? Vì vậy đối tượng mà tôi nghiên cứu ở đề tài này chính là sử dụng các kỹ thuật tích cực vào giảng dạy phân  môn vẽ theo mẫu nhằm phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo tạo hứng thú học tập cho học sinh trong quá trình học tập.

4. Phương pháp nghiên cứu

– Phương pháp khảo sát thực tiễn

– Phương pháp điều tra

– phương pháp thu thập thông tin

– Phương pháp nghiên cứu tài liệu

– Phương pháp so sánh

– Phương pháp thực nghiệm

– phương pháp vấn đáp

1. NỘI DUNG
2. Cơ sở lý luận của sáng kiến kinh nghiệm

Mục tiêu của giáo dục Mĩ thuật ở THCS không phải là đào tạo những con người chuyên làm Mĩ thuật mà là tạo điều kiện cho học sinh bước đầu làm quen với cái đẹp, cung cấp những kiến thức ban đầu vễ Mĩ thuật, hình thành những kĩ năng cần thiết để học sinh hoàn thành bài tập theo yêu cầu của chương trình. Đồng thời, thông qua môn học nhằm giáo dục cho học sinh biết cảm nhận, cảm thụ được cái đẹp, yêu cái đẹp góp phần phát khả năng tư duy, phát huy tính sáng tạo nhằm giáo dục học sinh phát triển toàn diện về Đức – Trí – Thể – Mĩ.

Trong trường THCS Mĩ thuật là môn có đặc thù riêng, tính chất môn học nhẹ nhàng  không gây áp lực nhiều cho học sinh, gây tính tò mò ham học hỏi. Bên cạnh đó, chương trình Mĩ thuật có nhiều phân môn khác nhau, mỗi phân môn đều mang lại cho các em những nét riêng. Phân môn vẽ theo mẫu là phân môn yêu cầu học sinh vẽ mẫu thực, quan sát mẫu thực. Từ đó, người học phải được cung cấp những kĩ năng nghệ thuật về tạo hình, cảm thụ được vẽ đẹp của đồ vật thông qua ngôn ngữ của hội họa là đường nét, hình khối, đậm nhạt, màu sắc, ánh sáng giúp các em có khả năng miêu tả đồ vật theo cảm xúc riêng. Qua đó, hình thành ở các em biết yêu cái đẹp và mong muốn thể hiện nó trong cuộc