SKKN Sử dụng phương pháp dạy học tích cực để giáo dục học sinh lớp 9 sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong môn Địa lí

1. MỞ ĐẦU
2. Lí do chọn đề tài

Theo quan điểm đổi mới phương pháp giáo dục, dạy học gắn lí luận với thực tiễn, nhà trường với xã hội. Xuất phát từ phương châm học: “ Nói cho tôi nghe tôi sẽ quên. Chỉ cho tôi thấy tôi sẽ nhớ. Cho tôi tham gia tôi sẽ hiểu”. Luật giáo dục 2005(Điều 5) quy định: “ Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động , tư duy sáng tạo của người học: bồi dưỡng cho người học năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên”. 

Chương trình giáo dục phổ thông theo quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 5/5/2006 của Bộ GD-ĐT đã nêu: “ Phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của học sinh; phù hợp với đặc trưng môn học, đặc điểm đối tượng học sinh, điều kiện của từng lớp học; bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng  hợp tác, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú và trách nhiệm học tập của học sinh”.

Địa lý  là môn khoa học về Trái đất bao hàm các vấn đề về tự nhiên và kinh tế -xã hội rộng lớn nhưng cũng rất gần gũi thân quen, vậy làm thế nào để học sinh có thể nhớ, hiểu và yêu thích để cùng tham gia là cả một vấn đề không dễ gì có được.

Đối với địa lý tự nhiên bao gồm các nguồn tài nguyên: đất, nước, khoáng sản, khí hậu… trong thực tế việc khai thác và sử dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên nói chung và các nguồn năng lượng nói riêng ngày càng nhiều. Năng lượng và sử dụng năng lượng trên thế giới và Việt Nam đang trở thành vấn đề cấp bách. Một số nguồn tài nguyên năng lượng đã đến mức cạn kiệt không thể phục hồi, ngược lại một số tài nguyên lại bị sử dụng lãng phí chưa đúng mục đích. Ý thức sử dụng tiết kiệm năng lượng trong xã hội nói chung và ở các nhà trường nói riêng, trong đó có trường THCS Thọ Phú và đâu đó xung quanh chúng ta còn rất hạn chế. 

Thực tế cho thấy trong quá trình sử dụng các nguồn năng lượng hầu hết ở mọi lúc, mọi nơi như trong phòng học, nơi làm việc hay ở nhà…Trong trường học, khi ra khỏi phòng học các em chưa có ý thức tắt điện mặc dù có sự nhắc nhở thường xuyên, dùng nước còn lãng phí;  Đôi khi ngay cả với người lớn, các thầy, cô giáo việc tắt các thiết bị sử dụng điện trong văn phòng  sau mỗi giờ giải lao lên lớp vẫn còn quên, thì có lẽ ở nhà cũng như ở mọi nơi, mọi phòng làm viêc thì vấn đề này cũng khó thực hiện được.Việc sử dụng các nguồn tài nguyên đất, nước, rừng, khoáng sản… còn lãng phí. Vậy làm thế nào để  học sinh nhận thức và hiểu biết được vai trò của các nguồn tài nguyên đối với việc phát triển kinh tế- xã hội, bảo vệ môi trường và việc khai thác, sử dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên tạo ra năng lượng hàng ngày mà chúng ta đang sử dụng một cách có hiệu quả, đó là nhiệm vụ quan trọng của toàn xã hội, trong đó vai trò của các thầy, cô giáo trong nhà trường là không  thể thiếu được.

Trong quá trình giảng dạy bộ môn địa lý ở trường THCS, bản thân tôi nhận thấy  Địa lí là một trong những môn học trực tiếp nói tới, có nội dung đề cập nhiều tới các nguồn tài nguyên, vì vậy việc lồng ghép nội dung và hướng dẫn các em để các em nắm và hiểu vai trò các nguồn tài nguyên với việc sử dụng NLTK và HQ là điều cần thiết. Đó là lí do tôi chọn đề tài “Sử dụng  phương pháp dạy học tích cực để giáo dục học sinh lớp 9 sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong môn  Địa lí”

2. Mục đích nghiên cứu

Địa lí các ngành kinh tế nước ta rất đa dạng bao gồm công nghiệp, nông nghiệp, giao thông vận tải… việc hướng dẫn học sinh hiểu nội dung kiến thức và vận dụng sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả thông qua các hoạt động học, đòi hỏi người giáo viên phải kết hợp các phương pháp dạy và học tích cực theo quan điểm đổi mới nhằm gây hứng thú học tập, phát triển tư duy hiểu biết và vận dụng vào thực tiễn cuộc sống, từ đó hình thành thói quen, ý thức sử dụng tiết kiệm nguồn năng lượng, bảo vệ nguồn tài nguyên và bảo vệ mội trường.

Thông qua đó, góp phần vào chương trình mục tiêu quốc gia về sử dụng Năng lượng tiết kiệm và hiệu quả  theo công văn số 50/2010… ngày 28/6/2010 của QH nước CHXHCN Việt Nam được thực hiện từ năm 2006- 2015 qua 2 giai đoạn: Giai đoạn 2006- 2010 chương trình đề ra mục tiêu là tiết kiệm từ 3-5% tổng mức tiêu thụ năng lượng trên toàn quốc và giai đọan 2011- 2015 là 5-8% [1].

  Xây dựng và hình thành cơ bản cho học sinh ý thức sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là bảo vệ môi trường trong trường học và ở mọi nơi trong cuộc sống. Biết tự giác tham gia vào các phong trào các hoạt động  và thực hiện tốt cũng như tuyên truyền các chính sách của nhà nước về sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Từ đó, biết phê phán những hành vi hành động sử dụng lãng phí điện, xăng, dầu, nước… khai thác tài nguyên không hợp lí làm ảnh hưởng xấu đến môi trường, làm lãng phí và cạn kiệt tài nguyên.

Tuyên truyền và hình thành ý thức tự giác cho mình cũng như mọi người xung quanh cần phải có ý thức trong quá trình sử dụng và bảo vệ nguồn năng lượng.

3. Đối tượng nghiên cứu.

Sử dụng  phương pháp dạy học tích cực để giáo dục học sinh lớp 9 sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong môn Địa lí thông qua 38 học sinh lớp 9 trường THCS Thọ Phú.

4. Phương pháp nghiên cứu.

– Phương pháp nghiên cứu xây dưng cơ sở lý thuyết; nghiên cứu trực quan SGK, tài liệu có liên quan.

– Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin.

– Phương pháp thống kê, xử lý số liệu.

– Phương pháp tổng kết kinh nghiệm và đánh giá kết quả…..

5. Điểm mới của đề tài.

– Thông qua sáng kiến kinh nghiệm lần này tôi muốn đưa một số phương pháp dạy học tích cực nhằm giáo dục học sinh thực hiện có hiệu quả vấn đề sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả trong Trường THCS Thọ Phú.

– Tôi muốn áp dụng một số biện pháp, kĩ thuật dạy học nhằm giúp đồng nghiệp trong quá trình dạy học Địa lí áp dụng có hiệu quả phương pháp giáo dục học sinh sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. 

– Bản thân tôi muốn vận dụng các phương pháp dạy học tích cực giáo dục sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả để nâng cao trình độ chuyên môn cũng như giúp cho việc sử dụng các nguồn tài nguyên và năng lượng có hiệu quả tại địa phương.

1. NỘI DUNG
2. Cơ sở lí luận

 “ Sử dụng Năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là sử dụng một cách hợp lí nhằm làm giảm mức tiêu thụ năng lượng, giảm chi phí năng lượng cho các phương tiện thiết bị mà vẫn đảm bảo nhu cầu cần thiết cho quá trình sản xuất, dịch vụ và sinh hoạt”. Nghị định 102/2003 NĐ-CP [1].

Từ điển Việt Nam “ Tiết kiệm là sử dụng đúng mức, không phí phạm” “ Hiệu quả là kết quả của thực của việc làm mang lại”. Từ điển Bách khoa: “ Hiệu quả là kết  quả mong muốn, cái sinh ra kết quả mà con người chờ đợi và hướng tới” [1].

Có thể nói rằng: Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là giảm bớt số năng lượng sử dụng bằng cách loại bỏ việc tiêu thụ năng lượng lãng phí không đúng cách hay nói cách khác là sử dụng  năng lượng phù hợp với mục đích sử dụng… Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đã trở thành vấn đề cấp bách của tất cả các quốc gia bởi  đứng trước sự khan hiếm của một số nguồn tài nguyên năng lượng như hiện nay thì việc sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả đóng góp vào việc thực hiện các nguyên tắc phát triển “bền vững” của trái đất cũng như của mỗi quốc gia. Đó “là sự phát triển có thể đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không làm ảnh hưởng, tổn hại đến những khả năng đáp ứng nhu cầu của các thế hệ tương lai” [1].  

Thực tế đã cho tôi thấy: Sử dụng  năng lượng tiết kiệm và hiệu quả là giải pháp hữu hiệu nhất để tiết kiệm năng lượng và bảo vệ môi trường hiện nay.Trường