SKKN Sử dụng phương pháp kể chuyện trong giảng dạy phần Đạo đức môn Giáo dục công dân lớp 7

TÓM TẮT SÁNG KIẾN

Mục tiêu cuối cùng của việc dạy và học môn Giáo dục công dân chính là giáo dục và hình thành nhân cách tốt đẹp cho mỗi học sinh. Nhưng hiện nay, đạo đức xã hội đang dần xuống cấp. Đặc biệt là đối với học sinh. Khắp các trang mạng xã hội đầy rẫy những cảnh con cái mắng nhiếc cha mẹ, trò đánh thầy hoặc những hình ảnh dung tục, sa đọa…Tuy vậy, môn Giáo dục công dân – môn học về đạo đức và giáo dục nhân cách con người lại bị xem nhẹ. Bên cạnh đó, việc dạy và học Giáo dục công dân lại tồn tại một nghịch lí: kết quả học tập được đánh giá bằng điểm số của môn Giáo dục công dân không phản ánh đầy đủ và chính xác khuynh hướng nhân cách và đạo đức của học sinh. Có những em có thể trả lời trơn tru, thuộc lòng về các phạm trù đạo đức, có thể giải quyết thấu tình đạt lí các tình huống thầy đưa ra nhưng thực tế em đó lại nói tục, chửi bậy hoặc đánh nhau. Điều đó khiến tôi luôn băn khoăn và trăn trở. Phải chăng các phương pháp dạy học mà chúng ta đang sử dụng  mới chỉ làm cho các em hiểu mà chưa thể cảm được và làm theo? Nói cách khác là chúng ta mới tác động đến cái đầu mà chưa chạm đến được trái tim, tâm hồn mỗi học sinh. 

Sử dụng phương pháp kể chuyện trong tiết học Giáo dục công dân không chỉ tạo sự hấp dẫn cho tiết học, sự hứng thú cho học sinh mà nó sẽ nuôi dưỡng, bồi đắp tâm hồn các em. Các câu chuyện nhỏ sẽ dạy các em biết ước mơ, sự dũng cảm, lòng trung thực… một cách nhẹ nhàng mà thấm thía. Tuy vậy, việc sử dụng phương pháp này trong giảng dạy Giáo dục công dân chưa thực sự được chú trọng. Vì những lí do trên, tôi đã chọn vấn đề sử dụng phương pháp kể chuyện trong giảng dạy phần Đạo đức môn Giáo dục công dân lớp 7 để nghiên cứu và áp dụng.

Phương pháp kể chuyện có thể sử dụng trong giảng dạy môn Giáo dục công dân từ khối 6 đến khối 9. Tuy nhiên vì nhiều lí do khách quan và chủ quan nên trong sáng kiến này, tôi chỉ tập trung nghiên cứu và áp dụng trong giảng dạy phần Đạo đức môn Giáo dục công dân lớp 7. Sáng kiến này được tôi nghiên cứu từ năm học …………đến năm học …………thì được áp dụng vào giảng dạy.

Sáng kiến Sử dụng phương pháp kể chuyện trong giảng dạy phần Đạo đức môn Giáo dục công dân lớp 7 có ba điểm mới nổi bật sau:

– Thứ nhất, sáng kiến tập trung nghiên cứu phương pháp giảng dạy có thể tác động đến cả nhận thức và tâm hồn của học sinh chứ không nghiên cứu những vấn đề, những phương pháp dạy hiện nay nhiều người nghiên cứu, nhiều tài liệu đề cập đến. Mới ở đây được hiểu theo nghĩa là riêng và sáng tạo.

– Thứ hai, sáng kiến đưa ra những cách thức, thời điểm, những lưu ý, thể loại truyện có thể sử dụng trong khi sử dụng phương pháp kể chuyện. Đây là những kinh nghiệm tôi đúc rút trong quá trình giảng dạy.

– Thứ ba, sáng kiến cung cấp danh mục các truyện có thể áp dụng vào các bài học cụ thể để các bạn đồng nghiệp có thể tham khảo và đóng góp ý kiến.

Nội dung trọng tâm của sáng kiến như sau:

1. Khái niệm và vai trò của phương pháp kể chuyện: trong phần này, tôi đã nêu ra các khái niệm về kể chuyện theo các tài liệu nghiên cứu của tác giả Chu Huy. Từ đó khái quát vai trò của kể chuyện là vô cùng quan trọng trong đời sống con người.
2. Cách sử dụng phương pháp kể chuyện trong giảng dạy phần Đạo đức môn Giáo dục công dân lớp 7 bao gồm: các hình thức kể chuyện (sử dụng truyện trong sách giáo khoa, sử dụng truyện ngoài sách giáo khoa và thi kể chuyện); những yêu cầu và lưu ý khi sử dụng phương pháp kể chuyện trong giảng dạy.
3. Các loại truyện thường được sử dụng trong giảng dạy phần Đạo đức môn Giáo dục công dân: truyện dân gian, truyện sáng tác và truyện tấm gương. Trong truyện tấm gương lại có hai loại nhỏ hơn là truyện danh nhân và truyện người thực việc thực.
4. Danh mục tham khảo các truyện có thể sử dụng trong giảng dạy phần Đạo đức môn Giáo dục công dân lớp 7.

Áp dụng sáng kiến này, tôi nhận thấy có hiệu quả giáo dục rất lớn. Các em đều hào hứng, thích thú thậm chí là chờ đợi mỗi giờ học Giáo dục công dân. Điểm số và hạnh kiểm của học sinh những lớp tôi sử dụng sáng kiến này vào giảng dạy được nâng lên. Đặc biệt, hành vi của các em thay đổi một cách rõ rệt theo chiều hướng tích cực. 

Trong sáng kiến này, tôi có một số đề xuất và kiến nghị với nhà trường và các cấp lãnh đạo về việc quan tâm đầu tư về cơ sở vật chất, tài liệu tham khảo cũng như tổ chức các cuộc hội thảo chuyên môn, các cuộc thi… Hi vọng, sáng kiến này sẽ góp phần nâng cao chất lượng môn Giáo dục công dân nói riêng và chất lượng giáo dục nói chung. 

Phần 2

MÔ TẢ SÁNG KIẾN

1. 
   Cơ sở nảy sinh sáng kiến 

1.1. Cơ sở lý luận 

Một trong những tư tưởng đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay là tăng cường giáo dục đạo đức cho học sinh, được thể hiện trong nghị quyết của Đảng, Luật Giáo dục và các văn bản của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Luật Giáo dục đã xác định: Mục tiêu của giáo dục phổ thông là giúp cho học sinh phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản nhằm hình thành nhân cách con người Việt Nam Xã hội Chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân… (Điều 23 – Luật Giáo dục, 2005).

Để thực hiện được mục tiêu giúp cho học sinh phát triển toàn diện, giáo dục phổ thông cần chú trọng đến tất cả các môn học. Trong đó môn Giáo dục công dân có tác động trực tiếp đến việc giáo dục đạo đức và hình thành nhân cách cho học sinh. Giáo dục công dân là một môn học mang nhiều nét đặc thù. Đó là một môn học bao quát kiến thức đạo đức và pháp luật ở mức độ đơn giản. Nhưng quan trọng hơn cả, môn Giáo dục công dân còn là môn học trực tiếp giáo dục tư tưởng, đạo đức cho học sinh. Đây chính là nhiệm vụ đầu tiên và quan trọng nhất của việc giảng dạy bộ môn này. Chính vì vậy phương pháp dạy học môn Giáo dục công dân cũng có nhiều nét khác biệt so với các môn học khác.

Hiện nay, khi bàn đến phương pháp dạy học môn Giáo dục công dân, những người làm công tác nghiên cứu về phương pháp dạy học, các giáo viên đứng lớp thường nghĩ ngay tới các phương pháp: kích thích tư duy, phương pháp thảo luận nhóm, phương pháp đóng vai, giải quyết vấn đề hay phương pháp trò chơi… Mỗi phương pháp dạy học trên đều có những ưu điểm và hạn chế riêng. Để thực hiện được nhiệm vụ của môn học, người giáo viên phải sử dụng nhuần nhuyễn, khoa học, phù hợp các phương pháp dạy học trên. Nhưng đê thực hiện được mục tiêu giáo dục đạo đức cho học sinh, người giáo viên