SKKN Sử dụng phương tiện dạy học trong một tiết dạy Âm nhạc lớp 8

1. MỞ ĐẦU

1.1 Lí do chọn đề tài

     Âm nhạc là một nhu cầu nhận thức hoạt động và giải trí của xã hội loài người.Âm nhạc gắn liền với con người từ lúc chào đời và âm nhạc giúp con người nâng cao thẩm mỹ, thêm tươi trẻ và yêu đời, yêu cuộc sống hơn. Những điều thầm kín, khó nói, khó bộc lộ bằng các hành động, cử chỉ…con người có thể trải lòng mình qua các tác phẩm âm nhạc bởi vậy ta thấy “Âm nhạc là ngôn ngữ của tâm hồn”. Có thể nói âm nhạc là món ăn tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày của mỗi chúng ta.

Trong nhà trường THCS, giáo dục âm nhạc đã được đưa vào là môn học chính khóa vì thấy rằng “giáo dục âm nhạc không phải là đào tạo nhạc sỹ mà trước hết là giáo dục con người”… Bằng ngôn ngữ và đặc thù riêng của âm nhạc, nó không chỉ mang lại những xúc động, niềm vui sướng trong cuộc sống tinh thần mà còn giúp các em mở rộng tầm hiểu biết về thế giới xung quanh. Thông qua âm nhạc giúp các em có thêm nghị lực vươn tới những ước mơ cao đẹp, biết ghét bỏ và loại trừ những thói hư tật xấu, biết yêu cuộc sống và yêu lao động, yêu trường lớp, yêu thầy cô, có tình thân ái với bạn bè.

Chương trình môn Âm nhạc ở trường THCS không nhằm mục đích đào tạo các em thành những ca sĩ, nghệ sĩ chuyên nghiệp, mà chủ yếu thông qua môn học nhằm tác động vào thế giới tinh thần của các em, giúp các em có sự phát triển hài hoà, toàn diện về nhân cách.

      Sự có mặt của môn âm nhạc trong nhà trường làm thăng bằng nội dung học tập, góp phần phát triển tình cảm đạo đức, trí tuệ, nhân cách của học sinh. Âm nhạc có một vị trí quan trọng, nó tạo cho nhà trường một không khí vui tươi, lành mạnh để các em tăng thêm lòng yêu trường yêu lớp, say sưa học tập và hoà mình vào tập thể. Qua môn học này học sinh có thể thấy được môn âm nhạc là một liều thuốc tinh thần, tạo sự hưng phấn trong học tập và cảm nhận được phần nào sự hấp dẫn của thế giới âm nhạc. “Tiếng hát vẫn là hoa thơm, là không khí và là ánh sáng mặt trời của trái đất”. Môn âm nhạc ở trường THCS sẽ cùng các môn học khác phát triển năng lực tư duy, trí tuệ, tạo cho các em một trình độ văn hoá âm nhạc, góp phần đào tạo những người lao động phát triển  toàn diện về đức – trí – thể- mỹ (theo nghị quyết TW II của Đảng về mục tiêu giáo dục).

Môn học Âm nhạc ở trường THCS là một trong những môn học nghệ thuật quan trọng nhằm thực hiện nhiệm vụ giáo dục thẩm mỹ cho học sinh. Đặc trưng của Âm nhạc là nghệ thuật âm thanh của giọng hát và các loại nhạc cụ. Âm nhạc có tính truyền cảm trực tiếp, có tác động mạnh mẽ tới tình cảm, cảm xúc của con người. Âm nhạc có tính trừu tượng, âm nhạc tạo nên sự cân bằng, hài hòa trong cuộc sống. Giáo dục âm nhạc, ngoài tác động về tình cảm, âm nhạc còn góp phần vào giáo dục các phẩm chất trí tuệ, đạo đức, hành vi, lối sống….hướng tới cái đẹp và điều thiện.

Cấu trúc chương trình Âm nhạc gồm 3 lĩnh vực nội dung: Học hát – Nhạc lí, Tập đọc nhạc và Âm nhạc thường thức. Ba nội dung này tạo thành 3 phân môn. Các lĩnh vực nội dung của từng phân môn bổ sung, hỗ trợ cho nhau để tạo nên trình độ văn hóa âm nhạc phổ thông

Trong những năm gần đây Bộ giáo dục đào tạo thường xuyên và liên tục chỉ đạo thực hiện đổi mới phương pháp dạy học nói chung và phương pháp dạy học môn Âm nhạc nói riêng. Trong đó, ngoài việc tích cực hóa các hoạt động dạy – học của thầy và trò (đặc biệt là học sinh), dạy môn Âm nhạc không thể chỉ bằng lời giảng của giáo viên, muốn đạt hiệu quả cao giáo viên phải hết sức cố gắng minh họa bằng hình ảnh, âm thanh thông qua những phương tiện và đồ dùng dạy học như: Tranh, ảnh, băng, đĩa nhạc, nhạc cụ…

Phương tiện dạy học môn Âm nhạc có những chức năng như sau: Tạo điều kiện cho học sinh được học tập bằng đa giác quan: nghe, nhìn, cảm nhận, vận động…Thúc đẩy, tạo hứng thú học tập cho học sinh, minh họa sinh động cho nội dung bài học, là nguồn kiến thức làm phong phú quá trình học tập của học sinh, giúp các em phát triển khả năng nghe, khả năng quan sát, phân tích, nhận xét và phát hiện ra kiến thức mới…Tạo điều kiện cho học sinh thực hành, thao tác kĩ thuật.

Khi thực hiện dạy các tiết Âm nhạc giáo viên thường ngại sử dụng đồ dùng dạy học, còn dạy chay, thiếu sự minh họa bằng âm thanh và hình ảnh, không sử dụng triệt để các phương tiện dạy học như Mõ, thanh phách, đàn, máy trình chiếu… làm cho chất lượng và hiệu quả tiết âm nhạc chưa cao.

Trong thực tế giảng dạy tôi thấy môn Âm nhạc THCS nếu không sử dụng tích cực và triệt để các phương tiện, đồ dùng dạy học thì tiết học sẽ rất nhàm chán, thiếu sinh động, không gây được hứng thú học tập ở học sinh. Không thu hút được học sinh học tập môn Âm nhạc thì giáo viên không thể khuyến khích học sinh tự làm các tài liệu học tập phục vụ cho bộ môn như  Tự làm các nhạc cụ gõ đơn giản (thanh phách, những dụng cụ tạo ra âm thanh), làm Album âm nhạc theo nhóm…

Do giáo viên chưa chú trọng nhiều đến môn học Âm nhạc vì vậy mà chưa đầu tư sáng tạo làm những đồ dùng dạy học cần thiết phục vụ cho việc dạy và học.  

Vì những lí do trên tôi đã chọn đề tài “Sử dụng phương tiện dạy học trong một tiết dạy Âm nhạc lớp 8 ở trường THCS Quảng Đức”

1.2 Mục đích của đề tài

Nói đến đổi mới phương pháp dạy học nói chung và đổi mới phương pháp dạy học Âm nhạc nói riêng không thể không quan tâm đến phương tiện, thiết bị đồ dùng dạy học. Thông qua đề tài tôi muốn làm rõ vấn đề sử dụng phương tiện, đồ dùng dạy học trong  một tiết dạy Âm nhạc là điều rất quan trọng và cần thiết để giờ học đạt hiệu quả cao nhất. Sử dụng đồ dùng dạy học tích cực sẽ làm cho tiết học sôi nổi, sinh động và đầy sức thu hút, hấp dẫn đối với các em học sinh.

Thông qua đề tài này tôi sẽ nêu ra một số kinh nghiệm của bản thân trong việc sử dụng đồ dùng dạy học môn Âm nhạc THCS và thể hiện qua 1 tiết dạy cụ thể của lớp 8 như thế nào để đạt kết quả giờ dạy tốt nhất. Cần sử dụng, khai thác đồ dùng gì trong mỗi tiết? Sử dụng như thế nào cho hợp lí và đạt hiệu quả?

Trong điều kiện các trường THCS  hiện nay thiết bị dạy học âm nhạc tuy đã có nhưng chưa đầy đủ và chưa thể đáp ứng được yêu cầu giảng dạy như mong muốn. Để khắc phục khó khăn này vai trò của giáo viên là rất quan trọng. Giáo viên phải biết khai thác những phương tiện dạy học sẵn có trong nhà trường (đồ dùng được cấp) như: Băng, đĩa bài hát trong chương trình, tranh in các bài hát, bài Tập đọc nhạc, Đàn Oocgan, Đàn guitar …Bên cạnh đó giáo viên phải có sự năng động, sáng tạo trong việc sưu tầm, chế tạo những đồ dùng dạy học dễ làm mà đạt hiệu quả cao như: Vẽ tranh các nhạc sĩ, tranh minh họa các bài hát, các bài tập đọc nhạc…

Giáo viên thấy rõ hiệu quả của việc sử dụng đồ dùng dạy học trong 1 tiết dạy cụ thể như thế nào? Sẽ tạo nên động lực thúc đẩy, khuyến khích họ sưu tầm, tích lũy tư liệu, băng, đĩa nhạc, sách tham khảo, tranh ảnh…và những phương tiện dạy học khác cần thiết phục vụ cho dạy học âm nhạc.

Những bộ đồ dùng dạy học tự làm của giáo viên xuất phát từ những ý tưởng sáng tạo trong quá trình giảng dạy gần gũi với trẻ, cộng thêm sự cần cù miệt mài của óc thẩm mỹ và bàn tay khéo léo của giáo viên nên rất thiết thực với học sinh.

Sau mỗi tiết dạy Âm nhạc sẽ càng tạo nên sự say mê dạy học của giáo viên. Sự hứng thú học tập của học sinh đối với bộ môn Âm nhạc mà trước đó các em thấy chỉ là những buổi học đơn điệu, nhàm chán.

 Đó là công việc thường xuyên, lâu dài mà bất kỳ một giáo viên âm nhạc nào có lòng yêu nghề, có tinh thần trách nhiệm, tâm huyết với sự nghiệp giáo dục âm nhạc đều cần phải quan tâm.

1.3 Đối tượng nghiên cứu

– Học sinh khối 8 trường THCS Quảng Đức năm học ………..

1.4.Phương pháp nghiên cứu

– Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lí thuyết

– Phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin.

– Phương pháp thống kê, xử lí số liệu.