SKKN Sưu tầm, vận dụng ca dao, tục ngữ trong dạy học các chủ đề đạo đức môn Giáo dục công dân lớp 9

MỤC LỤC

A – PHẦN MỞ ĐẦU

I – LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 

        Giáo dục công dân (GDCD) là môn khoa học xã hội – nhân văn mang tính đặc thù Việt Nam rất cao vì nó phản ánh những yêu cầu của xã hội Việt Nam và hình thành ở học sinh những chuẩn mực  giá trị của xã hội Việt Nam, góp phần vào việc bảo tồn và phát triển bản sắc văn hóa dân tộc.

        Cùng với những môn học khác, môn GDCD góp phần đào tạo những người công dân mới vừa có tri thức khoa học vừa có năng lực hoạt động thực tiễn, có ý thức trách nhiệm với bản thân, gia đình và đất nước. Từ đó các em thấy rõ trách nhiệm của mình: Luôn luôn có ý thức sống và làm việc theo Hiến pháp, Pháp luật, biết tự rèn luyện bản thân để trở thành người công dân hữu ích cho quê hương, đất nước. Môn GDCD là một môn học phục vụ cho công tác giáo dục tư tưởng, chính trị đạo đức cho học sinh những tri thức cần thiết để trở thành công dân tốt. Dạy học môn GDCD không chỉ đơn giản là truyền thụ tri thức  mà là tổ chức hoạt động, chỉ có thông qua hoạt động mới hình thành tình cảm, niềm tin đạo đức và nhất là hình thành thói quen đạo đức ở mỗi học sinh. Vì vậy những lối dạy lí thuyết khô khan, xa rời thực tiễn không phù hợp sẽ làm cho giờ dạy không cuốn hút, học sinh sẽ cảm thấy nhàm chán không còn hứng thú động cơ học tập nữa từ đó mà ảnh hưởng đến kết quả học tập. Bên cạnh đó đội ngũ giáo viên phần nhiều là kiêm nhiệm nên có nhiều khó khăn lúng túng trong phương pháp, với những giáo viên này việc truyền thụ kiến thức cơ bản đã là cả một vấn đề nói gì đến việc đầu tư, tham khảo, tìm tòi để tạo hiệu quả giờ dạy. Dạy môn GDCD là phải khai thác chất liệu cuộc sống và vốn kinh nghiệm ở mỗi bản thân học sinh trong cuộc sống. Qua nhiều năm trực tiếp giảng dạy bộ môn, với sự trăn trở tìm giải pháp khơi dậy sự hứng thú học tập ở học sinh, ®Ó trong qu¸ tr×nh häc, häc sinh dÔ n¾m ®­îc néi dung bµi häc, dÔ nhí bµi vµ ghi nhí s©u s¾c h¬n néi dung bµi häc, t«i mạnh dạn nghiên cứu và sử dụng kinh nghiệm của bản thân trong việc “Sưu tầm, vận dụng ca dao, tục ngữ trong dạy học  các chủ đề đạo đức môn Giáo dục công dân lớp 9 ở trường THCS”

II- MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

    Môn GDCD không đơn giản là chỉ truyền thụ tri thức, giúp học sinh nhận thức đúng, mà qua đó hình thành ở học sinh thái độ đúng đắn đối với các vấn đề, các sự kiện dạo đức, pháp luật cụ thể là yêu cái tốt, ghét cái xấu, cái sai, có tình cảm trong sáng, lành mạnh, có niềm tin vào tính dúng đắn và sự cần thiết của các chuẩn mực đạo đức, pháp luật. Chính vì vậy làm thế nào để con đường đến với tâm hồn, tình cảm của học sinh là ngắn nhất, đơn giản và hiệu quả nhất. Mục tiêu của đề tài nghiên cứu chính là việc  sử dụng kết hợp kiến thức văn học mà cụ thể là ca dao, tục ngữ  vào giảng dạy để tạo hứng thú học tập cho học sinh, giúp học sinh dễ nhớ bài, dễ thuộc bài hơn từ đó nâng cao chất lượng hiệu quả dạy học, 

III- ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU

– Các bài học thuộc chủ đề đạo đức trong chương trình GDCD 9

– Ca dao, tục ngữ Việt Nam

– Học sinh khối 9 Trường THCS Thạch Quảng

IV – CÁC PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:

– PP nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết; 

– PP điều tra khảo sát thực tế, thu thập thông tin; 

– PP thống kê, xử lý số liệu.

B-NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

I- CƠ SỞ LÍ LUẬN 

    Đạo đức là những quy định, những chuẩn mực ứng xử của con người với người khác, với công việc, với thiên nhiên và môi trường sống, được nhiều người ủng hộ và tự giác thực hiện. 

     Giáo dục đạo đức là quá trình tác động có mục đích, có kế hoạch đến học sinh nhằm giúp cho nhân cách của mỗi học sinh được phát triển đúng đắn, giúp cho học sinh có những hành vi ứng xử đúng mực trong các mối quan hệ: của cá nhân  với xã hội, của cá nhân với lao động, của cá nhân với mọi người xung quanh và của cá nhân với chính mình.

     Từ xưa cha ông ta đã rất coi trọng việc giáo dục đạo đức cho con, cháu qua sinh hoạt, cuộc sống hằng ngày bằng những lời dạy, lời khuyên nhẹ nhàng, thấm thía. Những lời dạy, lời khuyên đó được thể hiện bằng những câu ca dao, tục ngữ cô đọng, hàm xúc giàu hình ảnh, thấm đượm tình cảm, dễ đi vào lòng người. Nhân dân ta đã từng coi ca dao, tục ngữ như là những luật tục, những khuôn phép nề nếp, những thuần phong mỹ tục, ca ngợi cái tốt cái thiện, phê phán cái xấu, cái ác. Những tình cảm đạo đức được mô tả chân thực vì được rút ra từ chính cuộc sống của những người sáng tạo. vì vậy nó trở thành chân lí vĩnh cửu, được nhân dân yêu mến và luôn ghi nhớ. Ca dao, tục ngữ đã gần gũi như là máu thịt, như hơi thở, nếp nghĩ của người dân ta vậy. Tục ngữ, ca dao vốn là hình thức văn học dân gian có vần điệu, dễ thuộc, dễ nhớ lại giàu triết lý nhân sinh, ra đời từ rất lâu trong lịch sử, phản ánh đời sống tinh thần của người dân Việt Nam và vẫn luôn đồng hành cùng dân tộc.  

     Trong tục ngữ, ca dao chứa đựng nhiều quan điểm nhân sinh sâu sắc đồng thời ẩn chứa nhiều giá trị đạo đức nổi bật. Mặc dù đạo đức là hệ thống giá trị chuẩn mực đánh giá và điều chỉnh hành vi của con người dựa trên niềm tin cá nhân, dư luận xã hội nhưng giữa tục ngữ ca dao và đạo đức có thể lồng ghép vào nhau vì cùng dựa trên cơ sở khuyến khích tinh thần tự giác, tự thẩm thấu của mỗi người với các chuẩn mực tốt đẹp. Vấn đề đặt ra là nên khai thác như thế nào để phát huy được lợi thế của tục ngữ và ca dao trong việc giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ Việt Nam nói riêng và người Việt Nam nói chung đặc biệt là trong thời kỳ hội nhập hiện nay. Do đó một trong những việc đổi mới phương pháp dạy học chính là cách mà người thầy giúp cho học sinh hiểu và thẩm thấu được sự gắn kết giữa kiến thức bác học (nghiên cứu) với kiến thức dân gian (truyền miệng). Bởi GDCD là gắn với thực tiễn phạm trù đạo đức xã hội. Dạy GDCD là nhằm giáo dục cho học sinh các chuẩn mực đạo đức xã hội. Điều đó đòi hỏi đơn vị kiến thức dạy học phải phù hợp với lứa tuổi học sinh, với xu thế thời đại, trên cơ sở đó góp phần hình thành nhân cách của con người Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Do đó nếu giáo viên biết vận dụng những câu ca dao, tục ngữ, vào quá trình dạy – học  bài học sẽ hay hơn, sinh động tạo hứng thú học tập cho học sinh, học sinh dễ nắm bài, dễ nhớ dễ thuộc và hiểu một cách sâu sắc hơn nội dung bài học . Thông qua giờ học, học sinh được ôn lại những giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc, những bài học kinh nghiệm sống cho mọi thời đại.  Hơn thế nữa nó lại là