SKKN Tìm hiểu và hướng dẫn học sinh làm bài tập Vật lý 6

I/PHẦN MỞ ĐẦU

I.1. Lý do chọn đề tài

  Việc nâng cao chất lượng giáo dục đã đặt ra trong ngành giáo dục nước ta từ lâu. Muốn vậy trong học tập học sinh phải biết kết hợp“Học đi đôi với hành”. Việc học sinh biết “Học đi đôi với hành” không những giúp học sinh nắm vững kiến thức. Mà còn tạo cho học sinh có những sáng tạo, những cách giải và kĩ năng khi làm bài tập, đặc biệt là đối với bộ môn Vậy lý lới 6, một bộ môn mới mà các em mới tiếp cận  khi lên cấp THCS. Thế nhưng việc học sinh tích cực, tự giác làm bài tập Vật lý còn rất ít, chưa được như mong muốn so với yêu cầu môn học. Tuy rằng sau các tiết dạy giáo viên luôn dặn dò và nhắc nhở học sinh về nhà làm bài tập trong sách bài tập. Nếu cứ tiếp tục như vậy sẽ không đáp ứng được những yêu cầu mới của giáo dục.

Vậy để làm sao giúp cho học sinh tích cực, tự giác và có các phương pháp làm các bài tập môn Vậy lý 6 để đạt hiệu quả theo yêu cầu của ngành đã thôi thúc tôi làm đề tài này. Với mong muốn được học hỏi, trao đổi. Bên cạnh đó đã qua những năm trực tiếp dạy môn Vật lý 6 ở trường THCS Lê Quý Đôn bản thân đã rút ra một số kinh nghiệm muốn được mọi người cùng tham khảo. 

I.2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài

Mục đích của dạy học môn Vật lý THCS nói chung cũng như môn Vật lý 6 nói riêng không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ kiến thức lí thuyết cho học sinh mà phải còn bồi dưỡng cho học sinh năng lực tự giác độc lập suy nghĩ, sáng tạo. Không dập khuôn, máy móc, mà phải biết áp dụng lí thuyết vào làm các bài tập. Qua đó học sinh sẽ tạo ra những kiến thức mới nhạy bén, hiệu quả, thiết thực và phù hợp với hoàn cảnh thực tế. Tạo cho học sinh hứng thú, tiếp thu kiến thức thông qua việc tự giác làm bài tập.

 I.3. Đối tượng nghiên cứu.

Đề tài mang phạm khá vi rộng, nhưng đối tượng nghiên cứu trong đề tài của tôi chỉ thuộc các lớp Vật lý 6 ở trường THCS Lê Quý Đôn mà tôi trực tiếp giảng dạy.

I.4. Phạm vi nghiên cứu.

Môn Vật lý lớp 6 ở trường THCS Lê Quý Đôn.

I.5. Phương pháp nghiên cứu

Phương pháp chủ yếu giúp tôi thực hiện đề tài này là dựa trên những kiến thức, kinh nghiệm, thực tiễn của bản thân qua những năm trực tiếp giảng dạy Vật lý 6 và qua việc thu thập thông tin phản hồi của học sinh sau những tiết học, qua kết quả của bài kiểm tra thống kê, khảo sát chất lượng, kiểm tra một tiết và kiểm tra học kì, qua sự góp ý của đồng nghiệp, tổ chuyên môn sau những tiết dự giờ, thao giảng, chuyên đề, qua nghiên cứu tài liệu tham khảo.

II/ PHẦN NỘI DUNG

II.1. Cơ sở lí luận

Cơ sở chính là xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lý của học sinh, chủ thể quan trọng của quá trình giáo dục vì lứa tuổi học sinh THCS là lứa tuổi có sự thay đổi lớn, chuyển giao giữa cấp Tiểu học và THPT, lứa tuổi không còn là trẻ con cũng không phải là người lớn. Nên việc tự giác học và làm bài tập của các em cũng có sự thay đổi.

Từ những năm có thay đổi chương trình sách giáo khoa mới đến nay tôi luôn đổi mới phương pháp giảng dạy và sau mỗi tiết học luôn nhắc học sinh về làm bài tập nhưng kết quả thu được cũng chưa được như mong muốn qua mỗi năm học và từng lớp học khác nhau. Qua đó tôi đã có những phương pháp và ý tưởng để giúp học sinh làm bài Vật lý 6 ở học sinh của trường mình theo yêu cầu đổi mới phương pháp kiểm tra, đánh giá.

II.2. Thực trạng

1. Thuận lợi, khó khăn

Thuận lợi : 

Môn Vật lý 6 chủ yếu là quan sát các hiện tượng từ thí nghiệm, lập công thức và một số kiến thức liên quan đến các hiện tượng xảy ra trong thực tế, nên học sinh nắm được kiến thức sẽ vận dụng vào để làm các bài tập liên quan đến bài học cũng như giải thích các hiện tượng trong thực tế cuộc sống. Qua đó làm tăng tính tò mò, sáng tạo, kích thích học sinh hứng thú làm bài tập. 

Khó khăn : 

Mới chuyển lên lớp 6 cấp THCS và tiếp cận môn học mới là môn Vật lý, cũng như thầy cô mới, cách học mới, bạn mới. Nên học sinh còn rụt rè, chưa tích cực, tự giác trong các hoạt động học tập: Phát biểu ý kiến xây dựng bài, trao đổi, thảo luận nhóm, học nhóm nên dẫn đến việc tự giác làm bài tập Vật lí chưa cao, mà chỉ mang tính đối phó khi vào các ngày có kiểm tra 15 phút đầu giờ của ban cán sự lớp. Trong lúc kiểm tra bài cũ giáo viên kiểm tra vở làm bài tập của học sinh thì thấy chủ yếu các em chỉ làm các bài tập trắc nghiệm chứ còn các bài tập tự luận thì rất ít làm, hay chỉ làm qua loa: Chỉ ghi phép tính và kết quả, không có lời giải, lập luận, công thức hay đơn vị… Thậm chí có em còn không có vở làm bài tập. 

1. Thành công, hạn chế

Sau khi vận dụng đề tài này thì thấy đa số các em đã tực giác làm bài tập, trên lớp hăng hái trả lời câu hỏi của giáo viên, bổ sung câu trả lời của bạn, thích phát biểu ý kiến của mình trước vấn đề nêu ra.

Bên cạnh những thàng công đạt được khi áp dụng đề tài này vẫn có một số bài tập mà một số học sinh vẫn chưa đạt được kết quả như mong muốn như: Học sinh chưa biết phân biệt, phương pháp giải các dạng bài tập do không chú ý nghe giảng, hỗng kiến thức, chưa tích cực thảo luận, hoạt động. Thậm chí có một số học sinh không biết thực hiện các phép tính toán cơ bản, đổi đơn vị hay biến đổi công thức.

1. Mặt mạnh, mặt yếu

Khi vận dụng đề tài này thì giáo viên trở thành người hướng dẫn, định hướng hoạt động độc lập suy nghĩ, sáng tạo để học sinh tự giác làm bài tập. Học sinh hoạt động là chính, không chỉ tự làm bài tập, mà tự trả lời ngay trong tiết học Vật lý có sự hướng dẫn của giáo viên qua các câu hỏi C1,C2,C3,.. hay phần vận dụng, phần có thể em chưa biết…  

Tuy vậy vẫn còn một số học sinh chưa tự giác, chưa chịu suy nghĩ làm bài tập, còn lười : Một bài toán giáo viên đã thiết lập ra công thức, yêu cầu thay số, thậm chí đã thay số và chỉ yêu cầu học sinh tính toán để tìm kết quả mà một số em vẫn không chịu làm.

1. Nguyên nhân

Những nguyên nhân của thành công của đề tài là giáo viên tạo cho học sinh có động cơ học tập, hứng thú và học sinh phải có thói quen độc lập, tính tự giác làm bài tập và sự ham học hỏi.