SKKN Tổ chức hướng dẫn học sinh lớp 7 suy luận, phân tích để giải một số dạng toán về tam giác cân

MỤC LỤC

1. Mở đầu.

1.1. Lí do chọn đề tài

Phương pháp dạy học tích cực xem việc rèn luyện  phương pháp học tập cho HS không chỉ là một biện pháp nâng cao hiệu quả dạy học mà còn là một mục tiêu dạy học.

      Xã hội hiện đại ngày nay đang biến đổi nhanh với sự bùng nổ thông tin, khoa học, kĩ thuật, công nghệ phát triển như vũ bão, người giáo viên không thể dạy học theo lối truyền thụ một chiều. Giáo viên cần đổi mới phương pháp dạy học theo hướng tích cực, phải quan tâm dạy cho trẻ phương pháp học; cốt lõi là phương pháp tự học. Nếu rèn luyện cho trẻ có phương pháp, kĩ năng, thói quen, ý chí tự học thì sẽ tạo cho họ lòng ham học, khơi dậy nội lực vốn có trong mỗi người, kết quả học tập  được nâng lên gấp bội.

       Hình học là bộ môn đòi hỏi tư duy cao. Việc suy luận đối với học sinh tương đối khó, đặc biệt HS lớp 7, các em mới bắt đầu làm quen với chứng minh hình học. Các em lúng túng trong việc tiếp nhận kiến thức mới về chứng minh hình học. Các em không biết bắt đầu từ đâu, sắp xếp các ý như thế nào cho hợp lí. 

       Ở chương trình hình học lớp 7 bài tam giác cân có 2 tiết lí thuyết, 1 tiết luyện tập. Tuy nhiên xuyên suốt cả quá trình về sau,kiến thức về tam giác cân được sử dụng thường xuyên trong các bài toán hình học. Học sinh nếu thông thạo phần này thì sẽ tự tin học được các phần hình tiếp theo.Vậy  làm thế nào để rèn kỹ năng phân tích, suy luận cho HS và phát huy được khả năng sáng tạo của học sinh.  Với kinh nghiệm của thân, tôi xin đưa ra sáng kiến: “ Tổ chức hướng dẫn học sinh lớp 7 suy luận phân tích để giải một số dạng toán về tam giác cân” 

1.2. Mục đích nghiên cứu.

– Lựa chọn một số dạng bài toán chứng minh điển hình về  tam giác cân. Tổ chức hướng dẫn học sinh lớp 7 suy luận phân tích để giải một số dạng toán về tam giác cân nhằm mục đích nâng cao chất lượng và hiệu quả của việc học của học sinh, rèn luyện cho học sinh cách tìm tòi, phân tích giải toán về tam giác cân. Trao đổi với giáo viên cùng bộ môn về phương pháp  dạy giúp học sinh có thể lĩnh hội một cách sâu sắc, triệt để nhất về một phần kiến thức hình học trong chương trình toán 7, hình thành kĩ năng, kĩ xảo, phát triển tư duy cho học sinh .

1.3. Đối tượng nghiên cứu.

Trong đề tài này, tôi đưa  ra một số dạng bài tập điền hình về tam giác cân và  cách hướng dẫn học sinh giải các dạng bài tập dần đi đến kĩ năng nhuần nhuyễn Xây dựng hệ thống bài tập giúp học sinh độc lập suy nghĩ và sáng tạo trong cách giải khi sử dụng kiến thức đã học.

Dạng 1: Hướng dẫn học sinh phân tích suy luận giải các bài toán quen thuộc

Dạng 2: Hướng dẫn học sinh phân tích suy luận giải các bài toán kẻ thêm đường phụ.

Dạng 3: Hướng dẫn học sinh phân tích suy luận giải các bài toán tổng hợp

1.4. Phương pháp nghiên cứu.

– Phương pháp tiếp cận vấn đề: Thông qua việc giảng dạy thực tế, tiếp xúc, trao đổi với nhiều học sinh, từ đó tôi đưa ra được lượng kiến thức để học sinh dễ tiếp cận nhất.

– Phương pháp phân tích, tổng hợp: Trước khi đi vào cách giải cụ thể, tôi thường đưa ra những phân tích về loại bài tập đó. 

– Phương pháp nghiên cứu tài liệu: Tôi sử dụng nhiều nguồn tài liệu của các tác giả có uy tín cũng như sử dụng đề thi vào trung học phổ thông ở những năm học trước.

– Phương pháp thống kê, xử lí số liệu: Tôi thường xuyên khảo sát mức độ tiếp thu kiến thức của học sinh thông qua các bài tập nhanh. Kết quả thu nhận được giúp tôi điều chỉnh lượng kiến thức cũng như phương pháp truyền đạt tới các em sao cho hiệu quả cao nhất.

2. Nội dung sáng kiến kinh nghiệm.

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm.

Luật giáo dục điều 24.2 đã ghi : “ Phương pháp giáo dục phổ thông phải đảm phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo  của học sinh; Phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; Bồi dưỡng phương pháp tự học, rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động  đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh”  [1]

Trong các trường THCS, dạy toán là dạy hoạt động toán học. Dạy toán là dạy suy nghĩ, dạy bộ óc của học sinh thành thạo các thao tác tư duy: Phân tích, tổng hợp, trừu tượng hóa, tương tự hóa, đặc biệt hóa… trong đó phân tích tổng hợp là nền tảng. Học sinh là chủ thể của hoạt động học- cần phải được cuốn hút vào những hoạt động do giáo viên tổ chức và chỉ đạo, thông qua đó học sinh tự khám phá những điều mình chưa biết chứ không phải thụ động tiếp thu những tri thức đã sắp đặt sẵn. Trong hoạt động dạy  học theo phương pháp đổi mới, giáo viên giúp học sinh chuyển từ thói quen học tập thụ động sang học tập chủ động. Muốn vậy, giáo viên cần chỉ cho học sinh biết cách học, biết cách suy luận, biết cách  tự tìm lại những điều đã quên, biết cách tìm tòi để phát hiện kiến thức mới. Các phương pháp là những quy tắc, quy trình nói chung là các phương pháp có tính chất thuật toán. Tuy nhiên cũng cần coi trọng các phương pháp có tính chất tìm đoán. Học sinh cần được rèn luyện các thao tác tư duy như phân tích, tổng hợp, đặc biệt hóa, khái quát hóa, tương tự, quy lạ về quen. Nắm vững các phương pháp nói trên tạo điều kiện cho học sinh có thể tự học hiểu được tài liệu, tự làm được bài tập, nắm vững và hiểu sâu các kiến thức cơ bản đồng thời phát huy được tiềm năng sáng tạo của bản thân. [2]

Chương trình hình học lớp 7, tam giác cân là phần kiến thức trọng tâm, xuyên suốt cả quá trình về sau, kiến thức về tam giác cân được sử dụng thường xuyên trong các bài toán hình học. 

2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sáng kiến kinh nghiệm.

 Khi nói đến tam giác cân ta nghĩ ngay đến các đề tài về  tính số đo góc. Hầu như trong các SKKN trước đây SKKN về các cách tính số đo góc được nhiều tác giả nghiên cứu, nhưng việc xâu chuỗi, tổ chức hướng dẫn học sinh