SKKN Ứng dụng công nghệ thông tin mô phỏng sự bay hơi và ngưng tụ tiết 30 bài 26 Vật lý 6

1. PHẦN MỞ ĐẦU

1.1.Lý do chọn đề tài: 

    Trong thời kỳ bùng nổ thông tin việc đưa công nghệ thông tin vào hoạt động quản lý, giảng dạy trong trường học là điều tất yếu trong sự phát triển chung của xã hội, mặt khác CNTT còn là phương tiện giúp đổi mới nâng cao chất lượng giáo dục, đáp ứng với yêu cầu mới của xã hội. 

    Vật lý là môn khoa học của thực nghiệm, vì vậy trong giảng dạy môn Vật lý làm thí nghiệm là một khâu có vai trò rất quan trọng, nó không chỉ làm tăng tính hấp dẫn của môn học, giúp học sinh hiểu sâu sắc các kiến thức lý thuyết mà còn làm tăng tính nhạy bén trực quan của học sinh.

    Việc lồng ghép các thí nghiệm vào trong các bài học Vật lý là một biện pháp quan trọng nhằm nâng cao chất lượng dạy và học, góp phần tích cực trong hoạt động truyền đạt kiến thức cho học sinh.

     Đổi mới nội dung và phương pháp trong dạy học Vật lý phải gắn liền với việc tăng cường sử dụng thí nghiệm trong quá trình dạy học. Bên cạnh đó, có những bài có khối lượng kiến thức nhiều, hầu hết trong các bài đều có thí nghiệm. Nếu dạy theo PP truyền thống và với những thí nghiệm thật thì đôi khi sẽ không đủ thời gian nhất là học sinh lớp 6 tiếp cận và làm hiểu các thí nghiệm thực là rất khó khăn. Mặt khác, với điều kiện cơ sở vật chất hiện nay thì các trường phổ thông cơ sở vẫn chưa có nhiều dụng cụ thí nghiệm để đáp ứng yêu cầu của bài học theo sách giáo khoa mới. Do đó, việc ứng dụng công nghệ thông tin và tiến hành các thí nghiệm và hình ảnh mô phỏng trên máy vi tính là một giải pháp quan trọng trong việc giảng dạy, giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách nhanh chóng, sâu sắc, tin tưởng vào kiến thức mà mình chiếm lĩnh được, đồng thời tạo hứng thú học tập cho học sinh trong từng bài học.

Trên cơ sở đó nên tôi đã đưa ra sáng kiến kinh nghiệm “ Ứng dụng công nghệ thông tin mô phỏng sự bay hơi và ngưng tụ tiết 30 bài 26 vật lý 6 ”. Để thể hiện hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học các môn nói chung, môn Vật lý 6 nói riêng.

1.2. Mục đích nghiên cứu: Việc ứng dụng mô phỏng trên máy tính vào dạy học sẽ làm giảm chi phí để mua các đồ dùng học tập khác cũng như rút ngắn được thời gian mô phỏng và các thí nghiệm trên lớp, việc mô phỏng bằng máy tính giúp học sinh hiểu sâu hơn về bài dạy.

  1.3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

   Ứng dụng công nghệ thông tin mô phỏng sự bay hơi và ngưng tụ tiết 30 bài 26 vật lý 6

  1.4. Phương pháp nghiên cứu: Trong đề tài này tôi sử dụng phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết và thu thập thông tin.

    1.4.1. Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết:

    Phương pháp này nhằm tổng hợp các tài liệu, hệ thống lại các kiến thức có liên quan đến đề tài nghiên cứu, hình thành cơ sở lý luận, xác định các nhiệm vụ, lựa chọn các phương pháp và các chỉ tiêu để đánh giá kết quả nghiên cứu khi thực hiện đề tài cũng như tìm chọn các  ví dụ cụ thể.

    1.4.2. Phương pháp thu thập thông tin:  Thông tin, dữ liệu được thu thập trực tiếp từ các đối tượng nghiên cứu thông qua bằng việc quan sát các hiện tượng xảy ra bằng hình ảnh ( Có thể ảnh động, ảnh tĩnh)  bằng máy chiếu.

2. PHẦN NỘI DUNG:

2.1 Cơ sở lý luận:

      Cùng với sự phát triển công nghệ thông tin, việc đưa máy tính vào các trường học đã tạo ra bước ngoặt lớn trong việc dạy học. Sử dụng mô phỏng trên máy tính là phương pháp dạy học tích cực phát huy cao độ tính độc lập, khả năng làm việc trí tuệ của học sinh, tạo ra một nhịp độ phong cách trạng thái tâm lí mới làm thay đổi phương pháp và hình thức dạy học. Đặc biệt, mô phỏng diễn tả những quá trình động bên trong của các quá trình, các thiết bị mà trước đây không thể thực hiện trong phạm vi nhà trường. Hiện nay, trong dạy học cũng như nghiên cứu đã tìm kiếm và đưa vào vận dụng “phòng thí nghiệm và thực hành ảo”. Vật lý là môn khoa học thực nghiệm, trực quan vì vậy phương pháp mô phỏng trong dạy học là phương pháp tiếp cận nhận thức thế giới thực thông qua mô hình tĩnh hoặc động. Bằng phương pháp mô phỏng,  học sinh  không chỉ tiếp thu kiến thức một cách sâu sắc mà trong quá trình học các em còn có thể tìm ra cách tiếp cận vấn đề, con đường cách thức để đạt mục tiêu bài học. 

2.2. Thực Trạng:

          2.2. 1.  Thuận lợi: 

       Các thí nghiệm trong sách giáo khoa  lớp 6 đa số là dễ thực hiện, và dụng cụ thí nghiệm ngày càng được chú trọng đầu tư ở các trường trung học cơ sở nên tạo điều kiện để giáo viên Vật lý dùng thí nghiệm thật truyền đạt kiến thức.

       Đội ngũ giáo viên trẻ nhiệt tình hăng say trong công việc giảng dạy và thực hiện tốt các thí nghiệm theo như trong sách giáo khoa mới.

      Việc ứng dụng CNTT trong giảng dạy ngày càng được áp dụng nhiều như sử dụng Microsoft Powerpoint để soạn giáo án điện tử…

      Giáo viên cũng sử dụng các phần mềm để nhúng vào Microsoft Powerpoint để thực hiện các hình ảnh mô phỏng thực nghiệm.

     2.2. 2 .  Khó khăn:  

     Có những thí nghiệm thời gian thực hiện tốn nhiều thời gian, khó thực hiện. Thiết bị thí nghiệm không đồng bộ, chất lượng kém, sai số lớn……….

    Hiện tượng xẩy ra trong thí nghiệm quá nhanh hoặc là quá chậm hoặc khó mô phỏng  như sự nở vì nhiệt, sự bay hơi, ngưng tụ…..

   Thường thì khi gặp các trở ngại trên giáo viên sẽ phải dạy “chay” dẫn đến tốn thời gian và chất lượng giờ học không cao dẫn đến học sinh không hứng thú với môn học dẫn đến tiết dạy không đạt hiệu quả cao

     2.3 Các giải  pháp đã được sử dụng

2.3.1. Thiết kế và điều hành tổ chức các hoạt động của tiết dạy

2.31.1 Thiết kế bài dạy kèm mô phỏng các hình ảnh  phải phù hợp với nhiều đối tượng học sinh.

   Công việc thiết kế chu đáo trước một bài dạy và phù hợp với nhiều đối tượng là khâu quan trọng không thể thiếu của một tiết dạy học mà bất kì một giáo viên nào cũng phải biết. “Thiết kế trước bài dạy giúp giáo viên chuẩn bị chu đáo hơn về kiến thức, kĩ năng, phương pháp, tiến trình và tâm thế để đi vào một tiết dạy”

   Để thiết kế một bài dạy phù hợp cho nhiều đối tượng học sinh thì tối thiểu nhất phải làm được những việc sau:

– Xác định được mục tiêu trọng tâm của bài học về kiến thức, kĩ năng thái độ tình cảm. Tìm ra được những kĩ năng cơ bản dành cho học sinh yếu kém và kiến thức, kĩ năng nâng cao cho học sinh khá giỏi.

– Tham khảo thêm tài liệu và học hỏi đồng nghiệp để mở rộng và đi sâu hơn vào bản chất của đơn vị kiến thức, giúp giáo viên nắm một cách tổng thể, để giải thích cho học sinh khi cần thiết.

– Nắm được ý đồ của sách giáo khoa để xây dựng và thiết kế các hoạt động học tập phù hợp với tình hình thực tế của đối tượng và trình độ học sinh, điều kiện dạy học. 

• Chuẩn bị tốt các thí nghiệm mô phỏng bằng hình ảnh thực nghiệm, các thiết bị dạy học
• Cuối cùng làm hoàn chỉnh tiến trình của một giờ dạy học với đầy đủ các hoạt động cụ thể.

Nếu thực hiện tốt những việc này xem như giáo viên đã chuẩn bị tốt tâm thế để bước vào giờ dạy và đã thành công bước đầu.