SKKN Ứng dụng công nghệ thông tin vào tổ chức các hoạt động giáo dục cho học sinh lớp chủ nhiệm theo hướng trải nghiệm sáng tạo

PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Khổng Tử đã nói: “Những gì tôi nghe, tôi sẽ quên; những gì tôi thấy, tôi sẽ nhớ; những gì tôi làm, tôi sẽ hiểu”, đó có thể coi là những tư tưởng đầu tiên về giáo dục trải nghiệm, và cũng cho thấy vai trò của việc học tập từ những trải nghiệm thực tế. Hoạt động trải nghiệm tạo cơ hội cho học sinh huy động tổng hợp kiến thức, kỹ năng từ nhiều lĩnh vực giáo dục khác nhau để trải nghiệm thực tiễn đời sống nhà trường, gia đình, xã hội. Hoạt động trải nghiệm nhằm phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh dưới sự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên thông qua các hình thức và phương pháp giáo dục tích cực. Các hoạt động trải nghiệm được chú trọng đổi mới cả về hình thức và nội dung, trong đó tăng cường các hình thức gắn với thực tiễn, hợp tác nhóm, từ giáo dục học sinh trên lớp hay ra ngoài lớp, mở rộng việc học ngoài thiên nhiên, ngoài môi trường lớp học. Những năm gần đây, khoa học công nghệ đã có những bước phát triển chóng mặt, mang lại những thành tựu to lớn trong mọi lĩnh vực của xã hội. Ngành giáo dục cũng không thể tách rời xu thế đó. Cùng với những tiến bộ của công nghệ, nhiều hình thức giáo dục trải nghiệm mới ra đời, góp phần tích cực trong việc hình thành những phẩm chất và năng lực của con người thời đại mới.
Theo nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội: “Tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp; góp phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hoà trí, đức, thể, mỹ và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh” thì người giáo viên ngoài cung cấp cho học sinh những kiến thức đầy đủ, chính xác theo qui định của chương trình còn phải quan tâm giúp các em từng bước hình thành, điều chỉnh, hoàn thiện những hành vi, phẩm chất, đạo đức phù hợp với đặc điểm tâm lí lứa tuổi. Công tác chủ nhiệm có vai trò hết sức quan trọng trong việc giáo dục đạo đức, hình thành và phát triển các phẩm chất và năng lực, nâng cao nhận thức cho các em học sinh. Như chúng ta đã biết, chất lượng và hiệu quả giáo dục học sinh không chỉ phụ thuộc vào kết quả học tập các bộ môn văn hóa mà còn phụ thuộc vào rất nhiều các hoạt động giáo dục khác. Việc tổ chức các hoạt động giáo dục theo chương trình đổi mới, chú trọng rèn luyện về mọi mặt thông qua các hoạt động giáo dục đa dạng , phong phú từ đó học sinh hình thành tri thức, kĩ năng và năng lực để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của xã hội …đồng thời qua đó phát triển tập thể lớp ngày càng vững mạnh. Nếu làm tốt sẽ giúp các em không chỉ phát triển về mặt lý thuyết mà còn rất hiệu quả về mặt thực hành, góp phần rất lớn cho việc phát triển toàn diện ở học sinh .
Nhận thức được vai trò của việc nâng cao chất lượng giáo dục học sinh chúng tôi đã học hỏi, tìm tòi để tạo nên những hoạt động ý nghĩa cũng như phát triển các phẩm chất và năng lực đặc biệt là năng lực công nghệ thông tin cho các em. Sau nhiều năm làm công tác chủ nhiệm, chúng tôi nhận thấy tổ chức các hoạt động
giáo dục theo hướng trải nghiệm và áp dụng công nghệ thông tin để làm đa dạng và phong phú các nội dung là rất cần thiết. Chính vì vậy, chúng tôi nghiên cứu đề tài “Ứng dụng công nghệ thông tin vào tổ chức các hoạt động giáo dục cho học sinh lớp chủ nhiệm theo hướng trải nghiệm sáng tạo” nhằm góp phần tích cực vào thực hiện vào mục tiêu chung của ngành giáo dục, nâng cao chất lượng giáo dục cho học sinh, đáp ứng yêu cầu đổi mới trong giai đoạn hiện nay.
II. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
1. Mục đích nghiên cứu
– Góp phần đổi mới các hoạt động giáo dục theo định hướng phát triển năng lực và phẩm chất của học sinh.
– Đề xuất một số phương pháp áp dụng công nghệ thông tin thông qua hoạt động trải nghiệm nhằm nâng cao hiệu quả tổ chức các hoạt động giáo dục .
– Thông qua các hoạt động giáo dục khơi dậy ở học sinh tính tích cực chủ động, sáng tạo, tinh thần trách nhiệm đối với bản thân, đối với tập thể và cộng đồng.
– Xây dựng lớp thành một tập thể đoàn kết, gắn bó, sống có trách nhiệm với
nhau.
2. Nhiệm vụ nghiên cứu
– Tìm hiểu lý luận về hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong các tài liệu.
– Tìm hiểu thực tiễn việc ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ chức các hoạt động giáo dục theo hướng hoạt động trải nghiệm sáng tạo của HS THPT
– Tìm hiểu một số ứng dụng công nghệ thông tin mới có thể được sử dụng trong công tác giáo dục đạo đức, hình thành kĩ năng, định hướng nghề nghiệp, tổ chức các hoạt động học tập thông qua hoạt động trải nghiệm.
– Xây dựng các hoạt động trải nghiệm sáng tạo có ứng dụng công nghệ thông tin.
– Tiến hành thực nghiệm ở hai lớp chủ nhiệm để kiểm chứng các biện pháp trên cơ sở đó rút ra kết luận khoa học.
III. ĐỐI TƯỢNG, THỜI GIAN VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
1. Đối tượng
+ Học sinh THPT.
+ Nội dung trải nghiệm các ứng dụng công nghệ thông tin.
2. Thời gian nghiên cứu : Từ tháng 8/ 2020 đến tháng 3/2022
3. Phạm vi nghiên cứu
Nghiên cứu cách sử dụng một số ứng dụng về công nghệ thông tin và một số hình thức tổ chức các hoạt động giáo dục thông qua hoạt động trải nghiệm.

IV. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết
– Phương pháp phân tích, tài liệu.
– Phương pháp hệ thống hóa.
2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
– Phương pháp quan sát.
– Phương pháp điều tra, phỏng vấn.
– Phương pháp thực nghiệm.
– Phương pháp thống kê toán học.
V. ĐÓNG GÓP MỚI CỦA ĐỀ TÀI
Việc đổi mới các hoạt động giáo dục theo hướng hiện đại áp dụng công nghệ thông tin ở trường phổ thông là vấn đề còn đang mới mẻ và nhiệm vụ quan trọng của ngành giáo dục. Nếu giáo viên đưa ra được các giải pháp hợp lí, có tính khả thi sẽ mở ra một hướng đi mới trong việc rèn luyện đạo đức, nhân cách giúp HS phát triển phẩm chất và năng lực cần thiết.
Việc tổ chức các hoạt động giáo dục trải nghiệm kết hợp với công nghệ thông tin cùng sẽ mang lại sự hứng thú, tích cực cho học sinh qua đó HS thay đổi nhận thức, hành vi, đạo đức góp phần giáo dục kĩ năng sống, nâng cao ý thức trách nhiệm của bản thân giúp các em tự tin bước vào đời. Quan trọng hơn nữa là góp phần làm đa dạng cách tổ chức các hoạt động giáo dục ở trường THPT.
Học sinh luôn cảm thấy hứng thú, tò mò và muốn khám phá những điều mới lạ của công nghệ hiện đại. Từ đó đề tài đã đề xuất một hướng tương đối hiệu quả trong việc thiết kế các hoạt động trải nghiệm sáng tạo. Học sinh tăng cường sự hiểu biết, giúp đỡ lẫn nhau. Đây cũng là dịp để học sinh làm quen với nhiều loại hình hoạt động khác nhau, giúp các em phát triển các năng lực cần thiết cho bản thân. Các em phải được vừa học vừa chơi, được thể hiện khả năng của mình.

PHẦN II. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
I. CƠ SỞ KHOA HỌC, CƠ SỞ THỰC TIỄN
1. Cơ sở khoa học
1.1. Giới thiệu về các khái niệm.
1.1.1. Khái niệm về ứng dụng công nghệ thông tin
Theo Wikipedia, công nghệ thông tin (Tiếng anh: Information Technology) là một nhánh ngành kĩ thuật sử dụng máy tính và phần mềm máy tính để chuyển đổi, lưu trữ, bảo vệ, xử lí, truyền tải và thu thập thông tin.
Theo tài liệu của Unesco, công nghệ thông tin là thuật ngữ dùng để mô tả các hạng mục thiết bị (phần cứng ) và các chương trình máy tính (phần mềm) cho phép chúng ta truy cập, tải về, lưu trữ, tổ chức các thao tác và trình bày thông tin bằng phương tiện điện tử.
Theo từ điển tiếng việt ứng dụng được định nghĩa là đem lý thuyết dùng vào thực tiễn. Theo hán việt từ điển, ứng dụng nghĩa là đem ra dùng thực sự.
Kết hợp với các khái niệm, có thể hiểu ứng dụng công nghệ thông tin là việc sử dụng các thiết bị điện tử vào một hoạt động nào đó để khai thác và sử dụng có hiệu quả nguồn tài nguyên thông tin.
1.1.2. Khái niệm hoạt động trải nghiệm sáng tạo
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là hoạt động giáo dục, trong đó dưới sự hướng dẫn và tổ chức của nhà giáo dục, từng cá nhân học sinh được tham gia trực tiếp vào các hoạt động thực tiễn khác nhau của đời sống gia đình, nhà trường cũng như ngoài xã hội với tư cách là chủ thể của hoạt động, qua đó phát triển năng lực thực tiễn, phẩm chất nhân cách và phát huy tiềm năng sáng tạo của cá nhân mình.
1.1.3. Khái niệm tổ chức hoạt động giáo dục
Tổ chức hoạt động giáo dục là quá trình trong đó dưới sự hướng dẫn của nhà giáo dục, học sinh được tham gia trực tiếp vào các hoạt động khác nhau của đời sống nhà trường cũng như ngoài xã hội với tư cách là chủ thể của hoạt động, qua đó phát triển năng lực thực tiễn, phẩm chất nhân cách và phát huy tiềm năng sáng tạo của cá nhân.
1.2. Các nội dung tổ chức hoạt động giáo dục cho học sinh lớp chủ nhiệm
` 1.2.1.Giáo dục Truyền thống – Đạo đức – Lối sống cho học sinh
Trong quá trình giáo dục mục tiêu đặt ra của GVCN là hình thành ở HS niềm tin đạo đức, ý thức chấp hành pháp luật, động cơ học tập tích cực, thái độ ứng xử đúng đắn, hệ thống xu hướng và tính cách tốt đẹp có lối sống lành mạnh, trung thực, giản dị.
Để thực hiện nhiệm vụ này GVCN cần:
– Phối hợp chặt chẽ với giáo viên giảng day để đảm bảo được hiệu quả giáo

dục của quá trình dạy và học các môn.
– Phối hợp với các lực lượng giáo dục khác như đoàn thanh niên , ban giám hiệu nhà trường, cha mẹ học sinh…
– Tổ chức thi đua học tập và rèn luyện trong tập thể học sinh.
– Hoạt động theo chủ đề : Ví dụ sinh hoạt chủ đề “Nhớ ơn cô thầy”, “Tình bạn, tình yêu”…
1.2.2. Tổ chức các hoạt động học tập
Tổ chức các hoạt động học tập cho học sinh nhằm nâng cao kết quả học tập là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của GVCN. Kết quả hoạt động học tập của HS không những thể hiện ở kết quả nắm tri thức, kĩ năng, kĩ xảo mà còn thể hiện ở kết quả phát triển năng lực hoạt động trí tuệ, năng lực tư duy sáng tạo ở học sinh.
Để nâng cao kết quả hoạt động học tập của HS, GVCN cần:
– Lãnh đạo tập thể lớp tổ chức các nhóm học tập, thảo luận, thực nghiệm khoa học, nâng cao khả năng thực hành và vận dụng kiến thức và cuộc sống.
– Đề ra yêu cầu học tập đối với học sinh
– Hướng dẫn HS tìm tòi các phương pháp học tập tích cực, phù hợp với bản thân nhằm đạt được kết quả cao nhất.
– Quan tâm học sinh yếu kém và bồi dưỡng học sinh giỏi
1.2.3. Tổ chức các hoạt động giáo dục lao động và hướng nghiệp.
Căn cứ vào kế hoạch chung của nhà trường và dựa vào tình hình cụ thể của lớp chủ nhiệm, GVCN xây dựng kế hoạch cụ thể để giáo dục HS. Việc giáo dục hướng nghiệp cho học sinh cần thực hiện những yêu cầu:
– Giúp HS hiểu rõ nhu cầu nghề nghiệp của xã hội, của địa phương.
– Tổ chức cho HS thể nghiệm thực tiễn lao động sản xuất của nghề nghiệp.
– Tạo điều kiện HS nắm vững cơ sở khoa học và kĩ năng lao động của các
nghề
– Giúp HS xác định rõ các tiêu chí về năng lực và phẩm chất khi lựa chọn
nghề.
1.2.4. Tổ chức các hoạt động văn hoá, văn nghệ , vui chơi, giải trí
Bên cạnh hoạt động học tập, GVCN cần quan tâm tổ chức cho HS vui chơi, giải trí bảo vệ sức khoẻ, phát triển thể chất và năng lực cho học sinh. Để thực hiện tốt hoạt động này giáo viên có thể dựa vào các tổ chức đoàn thể nhất là Đoàn thanh niên của trường và kết hợp với việc phát huy vai trò cán bộ lớp để tổ chức các hoạt động có ý nghĩa như tổ chức các cuộc thi: Giới thiệu sách hay…
1.3. Tầm quan trọng của hoạt động giáo dục
Quá trình hoạt động sư phạm ở trường được tiến hành đồng thời cả hoạt

động dạy học và hoạt động giáo dục. Cả hai hoạt động này bổ sung, hỗ trợ, gắn bó với nhau, thúc đẩy nhau trong quá trình phát triển toàn diện của học sinh. Trong bản thân của cả hai hoạt động trên, ngoài việc hướng dẫn học sinh lĩnh hội kiến thức khoa học một cách có hệ thống thì hoạt động giáo dục có vai trò rất quan trọng là cầu nối giữa hoạt động giảng dạy và hoạt động giáo dục, góp phần rất lớn vào sự thành công trong việc giáo dục toàn diện cho học sinh .
Thông qua hoạt động giáo dục khơi dậy ở HS tính tích cực chủ động, sáng tạo, nâng cao ý thức tự chủ, tinh thần trách nhiệm đối với bản thân, đối với tập thể và cộng đồng… để từ đó các em tham gia vào các hoạt động học tập một cách có hiệu quả. Hình thành, củng cố và phát triển ở học sinh kĩ năng hoạt động độc lập, kỹ năng giao tiếp, ứng xử trong các mối quan hệ tập thể lớp và ngoài xã hội, kĩ năng tổ chức các hoạt động…..
Góp phần bồi dưỡng cho HS tình yêu quê hương, đất nước, người thân, bạn bè… Có ý thức tôn trọng và ứng xử tốt với mọi người xung quanh, kể cả các em nhỏ tuổi hơn mình ; sống hoà nhã, sẵn sàng giúp đỡ người khác, tích cực tham gia vào các công việc chung ; ý thức xây dựng môi trường sống thân thiện; ý thức chấp hành tốt những nội quy, quy định của pháp luật, các chuẩn mực đạo đức… khi tham gia vào các hoạt động như học tập, vui chơi, giải trí hoặc các hoạt động xã hội khác ở bất cứ nơi nào.
Góp phần mở rộng các tri thức về tự nhiên, xã hội, con người,…mà bài học trên lớp chưa có điều kiện và thời gian mở rộng
1.4. Một số nội dung mới về công nghệ thông tin
1.4.1. Infographic
Infographic là viết tắt của cụm từ information graphic, là hình thức thể hiện các thông tin bằng định dạng thiết kế đồ họa, với mục đích giúp cho truyền tải ý tưởng, thông tin phức tạp trở nên dễ dàng hơn.
Infographic về các phẩm chất năng lực cần phát triển cho học sinh

Khi triển khai các chủ đề thay bằng việc học sinh phải đưa ra một lượng kiến thức bằng kênh chữ khá lớn thì thông qua infographic, kiến thức được hệ thống hóa dưới dạng sơ đồ, các đường nối, cộng thêm màu sắc của các đường nối, màu sắc của các đơn vị kiến thức. Điều này làm thông tin trở nên hấp dẫn hơn, gây sự chú ý của học sinh hơn. Việc thông tin được đơn giản hóa, trình bày logic không chỉ giúp học sinh dễ ghi nhớ hơn mà còn giúp học sinh hiểu được thông tin, điều mà kênh chữ rất khó làm được.
1.4.2. Công nghệ thực tế ảo tăng cường VR và AR
Những năm gần đây, công nghệ thực tế ảo tăng cường được khá nhiều người chú ý bởi tính ứng dụng cao và những hiệu quả mà nó mang lại. Trong giáo dục, công nghệ thực tế ảo tăng cường mang lại rất nhiều giá trị và trải nghiệm cho cả GV và HS.
Thực tế ảo (Virtual Reality-VR) là việc sử dụng công nghệ máy tính để tạo ra một môi trường giả lập. Không giống như giao diện người dùng truyền thống, VR đặt người dùng vào bên trong một trải nghiệm. Thay vì xem một màn hình trước mặt, người dùng đắm chìm và có thể tương tác với thế giới 3D. Bằng cách mô phỏng càng nhiều giác quan càng tốt, chẳng hạn như thị giác, thính giác và xúc giác
Thực tế tăng cường (Augmented Reality- AR) là sự kết hợp của các hình ảnh thực tế hiện hữu xung quanh với những thông tin ảo được cung cấp thêm và bao phủ lên các sự vật có thực đó. Đơn giản hơn, thực tế tăng cường thực chất là lớp phủ kỹ thuật số trên bề mặt vật thể thực, biến thông tin dạng tĩnh như hình ảnh 2D, thành các thông tin dạng động như video, ảnh Gif, ảnh 3D.
Nhờ công nghệ thực tế ảo tăng cường, cả GV và HS đều có thể thỏa sức tương tác với những hình ảnh ảo hay phim 3D ngay trong giờ học hoặc thời gian học ngoài lớp. Hiện nay, học sinh THPT đã quen với việc sử dụng phổ biến smartphone, máy tính bảng nên việc tự mình thực hiện và trải nghiệm công nghệ này sẽ kích thích khả năng tự học, tự sáng tạo cũng như tăng khả năng hợp tác giữa học sinh với nhau.
1.4.3. ClassDojo
ClassDojo là nền tảng chia sẻ kĩ thuật số cho phép GV ghi lại tài liệu trong ngày trên lớp và chia sẻ điều đó với gia đình HS thông qua trình duyệt web để hầu hết mọi thiết bị đều có thể truy cập nội dung – từ điện thoại thông minh đơn giản đến laptop. Miễn là có trình duyệt, thì ảnh và video đều có thể xem được.
Phần mềm Classdojo đặc biệt hữu ích giúp GV quản lí lớp, rèn luyện nề nếp cho HS. Sau khi đăng kí và tạo tài khoản lớp học, mỗi HS sẽ được đại diện bằng một hình Monster ngộ nghĩnh. Như vậy GVCN sẽ có một lớp học ảo có tên từng HS trong lớp. Classdojo cũng là một mạng xã hội dành riêng cho lớp mà tại đó có một trang giống như tường của facebook. Giáo viên có thể cập nhật các hoạt động

trên lớp lên hàng ngày. GV cũng có thể liên lạc với từng phụ huynh học sinh thông qua chức năng nhắn tin. Đây chính là một kênh liên lạc rất tuyệt vời thay thế cho Facebook. Theo chúng tôi sử dụng Classdojo có thể thay thế cho Group phụ huynh học sinh của lớp trên Facebook. Bởi vì thông tin trên Facebook có thể lan truyền rất nhanh một cách khó kiểm soát nhất là với thông tin không hay.
1.4.4. Azota
Azota là ứng dụng giao và chấm bài tập online mới, được sáng tạo ra để làm nhiệm vụ hỗ trợ các thầy cô giáo khi muốn kiểm tra hiệu quả học tập của học sinh.
Ưu điển khi sử dụng:
+ Tiết kiệm thời gian: Khi sử dụng phần mềm Azota, cả GV và HS có thể tiết kiệm tối đa thời gian trong việc ra đề – nhận đề ; nộp bài -chấm bài; trả bài – nhận điểm .
+ Khả năng tương thích tốt : GV và HS có thể thông qua máy tính , Tabet, điện thoại hệ điều hành IOS hoặc Android để sử dụng phần mềm Azota.
+ Thao tác vận hành đơn giản: Để sử dụng phần mềm thì giáo viên và học sinh chỉ cần đăng kí tài khoản. Ứng dụng này cho phép liên kết đăng nhập trực tiếp qua tài khoản Zalo vô cùng đơn giản. Thiết kế giao diện đơn giản, dễ nhìn và ít thao tác.
+ Thống kê, theo dõi quá trình học tập: GV có thể tra cứu, tải báo cáo thống kê về máy và lưu trữ trên hệ thống dễ dàng.
2. CƠ SỞ THỰC TIỄN
2.1. Từ thực tiễn đổi mới nội dung, chương trình giáo dục.
Chương trình giáo dục phổ thông mới được xây dựng theo định hướng tiếp cận năng lực , phù hợp với xu thế phát triển chương trình của các nước tiên tiến, nhằm thực hiện yêu cầu của Nghị quyết 88/2014/QH13 của Quốc hội “tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục phổ thông; kết hợp dạy chữ, dạy người và định hướng nghề nghiệp; góp phần chuyển nền giáo dục nặng về truyền thụ kiến thức sang nền giáo dục phát triển toàn diện cả về phẩm chất và năng lực, hài hoà trí, đức, thể, mỹ và phát huy tốt nhất tiềm năng của mỗi học sinh”.
Ngày 25/1/2022 Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 131/QĐ-TTg: Phê duyệt Đề án “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo giai đoạn 2022 – 2025, định hướng đến năm 2030” với quan điểm tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số tạo đột phá trong đổi mới hoạt động giáo dục. Người học và nhà giáo là trung tâm của chuyển đổi số và đạt mục tiêu tận dụng tiến bộ của công nghệ để đổi mới sáng tạo trong dạy và học nâng cao chất lượng và cơ hội tiếp cận giáo dục, hiệu quả quản lí giáo dục, xây dựng nền giáo dục mở thích ứng trên nền tảng số góp phần phát triển kinh tế số và xã hội số.