SKKN Vận dụng dạy học tích hợp liên môn trong giảng dạy môn Địa lí lớp 9

MỤC LỤC

1. MỞ ĐẦU

1.1. Lý do chọn đề tài

  Địa lí là một bộ môn khoa học với lượng kiến thức rộng bao gồm khoa học tự nhiên và khoa học xã hội Vì vậy trong giảng dạy Địa lí cần tận dụng mọi cơ hội, điều kiện để học sinh thấy được sự liên hệ chặt chẽ giữa Địa lí với các môn khoa học khác, với thực tế đời sống và lao động sản xuất. Thực tiễn giáo dục cho thấy việc dạy học còn nặng lí thuyết và thiếu sự gắn kết giữa các môn học với nhau cũng như giữa môn học với thực tiễn, trong khi yêu cầu của xã hội, cũng như nhu cầu thực tế lại đòi hỏi chúng ta phải đối mặt với nhiều tình huống trong cuộc sống để giải quyết được vấn đề đó không thể chỉ dựa vào kiến thức một lĩnh vực chuyên môn mà phải có sự kết hợp giữa nhiều bộ môn với nhau. Từ thực tế đó đã đặt ra cho giáo dục đào tạo một yêu cầu mới là phải thay đổi quan điểm về giáo dục đó là sự đổi mới căn bản và toàn diện về cả nội dung và phương pháp, là một bước chuyển từ cách tiếp cận nội dung tri thức một cách đơn lẽ, rời rạc sang tiếp cận năng lực tri thức một cách tổng hợp lô gích nhằm đào tạo con người có tri thức mới, năng động sáng tạo, nhạy bén, sử lí tốt các tình huống mới và giải quyết tốt các vấn đề trong thực tiễn cuộc sống.

Với  phương pháp dạy học theo định hướng tích hợp và phát huy tích tích cực trong học tập của học sinh đang là một trong những yêu  cầu hết sức quan trọng hiện nay. Đặc biệt là dạy học tích hợp nói chung và bộ môn Đại lí nói riêng nhằm mang lại chất lượng và hiệu quả giáo dục tốt hơn. Là một giáo viên trực tiếp giảng dạy trên lớp qua nhiều năm tôi nhận thấy rằng việc tích hợp trong dạy môn địa lí còn ít chưa được chú trọng đúng mức, các em học sinh trong học tập còn có tình trạng học lệch môn nêm trong quá trình tích hợp, tổng hợp kiến thức với nhiều bộ môn thì các em gặp rất nhiều khó khăn vì vậy việc sử dụng các phương pháp dạy học lồng gép phương pháp tích hợp trong dạy học địa lí là hết sức quan trọng nhằm giúp cho các em hình thành kiến thức tổng hợp và thấy được sự liên hệ chặt chẽ giữa bộ môn địa lí với các  học khác,với đời sống thực tế qua đó góp phần tạo cho học sinh một năng lực tổng hợp để có thể vận dụng được những kiến thức đã tích lũy được vận dụng vào cuộc sống, giải quyết được các tình huống nảy sinh trong cuộc sống và trong lao động. Như vậy với mong muốn tìm tòi thêm ngững giải pháp nhằm góp phần ngày một  nâng cao hơn nữa về chất lượng giáo dục toàn diện cho học sinh, đó là lí do tôi thực hiện đề tài “Vận dụng dạy học tích hợp liên môn trong giảng dạy môn Địa lí lớp 9 ở Trường THCS Ngọc Khê” Nhằm giáo dục toàn diện cho học sinh, khắc phục những khó khăn trên và góp phần nâng cao kĩ năng sống cho học sinh.

1. 2. Mục đích nghiên cứu

Nghiên cứu đề tài này này nhằm đưa ra một số hình thức, biện pháp, hướng giải quyết một số khúc mắc về kiến thức và phương pháp dạy học, từ đó có thêm kinh nghiệm để dạy tốt môn Địa lí, đáp ứng nhu cầu đổi mới chương trình sách giáo khoa hiện nay.

1.3. Đối tượng nghiên cứu:

         Kĩ năng và các bước tích hợp kiến thức liên môn trong dạy học Địa lí cho

học sinh lớp 9.

1.4. Phương pháp nghiên cứu

– Phương pháp nghiên cứu xây dựng cơ sở lý thuyết.

– Phương pháp quan sát.

– Phương pháp điều tra khảo sát thực tế. 

– Phương pháp thu thập thông tin.

– Phương pháp thống kê, xử lí số liệu.

2. NỘI DUNG

2.1. Cơ sở lí luận.

    Tích hợp là một khái niệm rộng, không chỉ dùng trong lĩnh vực lý luận dạy học các bộ môn.

Trong từ điển Tiếng Việt chưa có từ “tích hợp”, còn trong từ điển Anh – Việt ” tích hợp” được hểu là: Sự hòa hợp với môi trường.

Vận dụng nghĩa ” tích hợp trong giáo dục” được hiểu theo hai nghĩa:

– Sự gắn kết các nội dung của một số môn học để tạo thành một thể thống nhất mới như khoa học tự nhiên, khoa học xã hooih, khoa học trái đất…

– Sự bổ sung vào thành thể thống nhất theo nghĩa thêm một việc nào đó khi tiến hành làm việc chính. Ví dụ, trên cơ sở thực hiện các nội dung môn học đã có, bổ sung thêm các yêu cầu của giáo dục môi trường, giáo dục dân số sức khỏe sinh sản…(1) 

Khái niệm tích hợp được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau và trong lĩnh vực giáo dục tích thì  hợp đã trở thành quan điểm phổ biến và được thể hiện ở nhiều mức độ khác nhau như tích hợp trong nội bộ môn học, đa môn, liên môn hay xuyên môn…Trong giai đoạn hiện nay ngành giáo dục của nước ta đang có những bước chuyển mình theo nhịp bước của thời đại, những  nhu cầu của xã hội ngày nay luôn đòi hỏi học phải đi đôi với hành, học phải gắn liền với cuộc sống.. Do đó, việc đổi mới phương pháp dạy học là vấn đề cần thiết và quan trọng trong tình hình hiện nay đòi hỏi giáo dục phải đào tạo ra những lao động vừa có kiến thức vững chắc, vừa có khả năng vận dụng kiến thức đó vào giải quyết các tình huống, các vấn đề trong học tập cũng như trong cuộc sống vì vậy Tích hợp các  trong dạy học là xu thế tất yếu của việc phát triển một cách toàn diện rất phù hợp đối với học sinh đặc biệt là đối tượng học sinh bậc THCS.

Phương thức tích hợp các môn học trong quá trình dạy học tích hợp đã được vận dụng tương đối phổ biến ở nhiều quốc gia trên thế giới, tích hợp là sự kết hợp, tổ hợp các nội dung từ các môn học trong các lĩnh vực học tập khác nhau thành một môn tổng hợp mới hoặc lồng ghép các nội dung cần thiết vào những nội dung vốn có của môn học ví như lồng ghép nội dung dân số vào môn Sinh học, môn Toán học, môn Sử học, môn Hóa học, môn Công dân… Như vậy thông qua dạy học tích hợp thì những kiến thức, kỹ năng học được ở môn này có thể sử dụng như những công cụ để nghiên cứu, học tập các môn học khác, chẳng hạn sử dụng Toán học như những công cụ đắc lực để nghiên cứu Địa lí, Sinh học…Đối với nước ta ngày càng có nhiều nội dung tích hợp giáo dục tích hợp được đưa vào nhà trường như chương trình tích hợp một số vấn đề như giáo dục