SKKN Sử dụng các kỹ thuật dạy học tích cực trong chủ đề Địa lý tự nhiên Việt Nam nhằm tạo hứng thú cho học sinh môn học Địa lý 12

MỤC LỤC 

PHẦN I. MỞ ĐẦU ……………………………………………………………………………………. 1 I. Lý do chọn đề tài …………………………………………………………………………………. 1 II. Mục đích nghiên cứu ………………………………………………………………………… 1 

III. Đối tượng nghiên cứu …………………………………………………………………………. 1 

PHẦN II. NỘI DUNG ……………………………………………………………………………….. 1 

1. Cơ sở lí luận ………………………………………………………………………………………… 1 

1. Quy trình học chủ động cho học sinh (HS) và tiến trình các hoạt động hướng dẫn của giáo viên (GV) trong quá trình dạy học ……………………………… 1 
2. Phương pháp dạy học ………………………………………………………………………… 4 
3. Đặc điểm của các biện pháp dạy học tích cực ……………………………………….. 5 II. Cơ sở thực tiễn ……………………………………………………………………………….. 6 III. HIỆN TRẠNG ……………………………………………………………………………. 7 

1. CÁC GIẢI PHÁP ………………………………………………………………………………. 8 

1. Một số nguyên tắc khi sử dụng kĩ thuật dạy học tích cực ……………………….. 8 
2. Một số bài học đã được sử dụng các kĩ thuật dạy học tích cực ………………… 8 PHẦN III. KẾT QUẢ THU ĐƯỢC …………………………………………………………. 28 

PHẦN IV. KẾT LUẬN ……………………………………………………………………………. 30 

1. Khả năng áp dụng của sáng kiến ………………………………………………………….. 30 
2. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến …………………………………………. 30 
3. Đánh giá lợi ích thu được từ sáng kiến ………………………………………………….. 31 

PHẦN I. MỞ ĐẦU 

1. Lý do chọn đề tài 

Trong quá trình dạy và học môn Địa lí nhiều giáo viên (GV) và học sinh (HS) vẫn có quan niệm quan niệm đó là môn học thuộc lòng, chỉ cần học thuộc bài là đạt điểm cao, không cần tư duy, suy nghĩ như các môn học khác. Việc dạy và học của thầy và trò do đó thường là giảng và chép như một môn học thuộc, mà chưa thường xuyên sử dụng các phương tiện dạy học, các kĩ thuật dạy học nhằm tạo hứng thú cho HS khi học. Chưa kích thích được khả năng tư duy, sáng tạo, chủ động của HS, chưa giúp cho HS nắm bắt được bản chất các hiện tượng địa lí, đặc biệt là khả năng phân tích, tổng hợp, so sánh còn yếu. 

Tuy nhiên sau khi tìm hiểu các phương pháp, các kĩ thuật dạy học tích cực, cũng như tìm hiểu tháp học tập, đối với bản thân tôi, tôi rất mong muốn được áp dụng những cái mới, những phương pháp dạy học tích cực vào giảng dạy. Do đó tôi đã mạnh dạn áp dụng phương pháp trên vào giảng dạy, sau một thời gian kết quả thu được là tích cực. 

1. Mục đích nghiên cứu 

Mục đích của việc nghiên cứu là so sánh sự hứng thú của HS thông qua việc theo dõi tính tích cực của HS ở trên lớp và kết quả bài khảo sát những tiết học sử dụng và không sử dụng (hoặc sử dụng chưa triệt để) kĩ thuật dạy học tích cực. Từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm cần thiết. 

1. Đối tượng nghiên cứu 

-Đối tượng nghiên cứu là học sinh khối 12 trường THPT Nguyễn Sỹ Sách. Phạm vi nghiên cứu chương trình Địa lí lớp 12 – Ban cơ bản phần địa lý tự nhiên. 

-Thời gian nghiên cứu: 2020-2021, 2021-2022. 

  PHẦN II. NỘI DUNG 

1. Cơ sở lí luận 1. Quy trình học chủ động cho học sinh (HS) và tiến trình các hoạt động 

hướng dẫn của giáo viên (GV) trong quá trình dạy học 

Câu hỏi “người ta học tập như thế nào?” hay nói cách khác là “cách thức chiếm lĩnh tri thức của con người diễn ra như thế nào?” từ lâu đã thu hút sự quan tâm, nghiên cứu của nhiều nhà giáo dục. Bởi vì, trên cơ sở biết được con người học tập, thu nhận, lưu trữ thông tin và sử dụng chúng để giải quyết các vấn đề như thế nào thì mới có thể lựa chọn được các mục tiêu học tập lâu dài và xây dựng được các biện pháp hướng dẫn hiệu quả. 

Theo Tiến sĩ Trần Khánh Ngọc – Đại học sư phạm Hà nội 1 thì có thể tóm tắt các giai đoạn của quá trình nhận thức theo lý thuyết thông tin, điểm cần lưu ý trong mỗi giai đoạn, các hoạt động mà học sinh có thể chủ động thực hiện để tăng cường hiệu quả cho quá trình nhận thức, quá trình học tập của bản thân cũng như các hoạt động hướng dẫn của GV nhằm hỗ trợ cho quá trình học tập (QTHT) của học sinh trong bảng sau 

Bảng 1: Các giai đoạn của quá trình nhận thức theo lý thuyết thông tin và ứng dụng trong dạy học 

Như vậy, để quá trình nhận thức nói chung, QTHT nói riêng diễn ra một cách hiệu quả thì HS không những phải xác định được vai trò chủ động của mình trong quá trình đó, mà còn phải có hiểu biết về quá trình nhận thức, QTHT của bản thân để chủ động thực hiện các hoạt động nhằm làm cho QTHT có thể diễn ra một cách thuận lợi, từ đó thu được kết quả cao. Bên cạnh đó, GV cũng phải cần phải có hiểu biết về QTHT của HS để có thể thiết kế các hoạt động hướng dẫn sao cho phù hợp với quá trình nhận thức của HS, nhằm giúp cho HS chiếm lĩnh tri thức một cách hiệu quả.  

Với cơ sở là lý thuyết các giai đoạn của quá trình xử lý thông tin, có thể quy trình hóa các hoạt động của HS khi “chủ động” học tập một vấn đề mới cũng như tiến trình các hoạt động hướng dẫn trên lớp của GV nhằm hỗ trợ và tạo thuận lợi cho QTHT của HS bằng các sơ đồ.