Vận dụng “Học thông qua chơi” để mở rộng vốn từ trong môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 2 (đủ 3 bộ sách)

Trong xu thế đổi mới giáo dục hiện nay, việc tạo hứng thú học tập và nâng cao năng lực ngôn ngữ cho học sinh tiểu học, đặc biệt là học sinh lớp 2, trở thành mục tiêu quan trọng trong môn Tiếng Việt. Từ thực tiễn giảng dạy, tôi nhận thấy rằng các phương pháp truyền thống chưa thực sự hấp dẫn, học sinh tiếp thu từ vựng còn chậm, khả năng diễn đạt chưa linh hoạt. Vì vậy, tôi lựa chọn thực hiện đề tài “Học thông qua chơi” để mở rộng vốn từ trong môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 2 với mục đích giúp học sinh phát triển ngôn ngữ một cách tự nhiên, hứng khởi thông qua các hình thức trò chơi phong phú. Đối tượng áp dụng là học sinh lớp 2 thuộc chương trình GDPT 2018 sử dụng cả ba bộ sách hiện hành. Đề tài thể hiện rõ sự phù hợp với yêu cầu giáo dục phát triển năng lực và phẩm chất người học theo chương trình mới.

1. Tóm tắt lý do chọn đề tài

Thực trạng cho thấy học sinh lớp 2 vẫn gặp nhiều hạn chế trong việc vận dụng từ ngữ linh hoạt vào giao tiếp và viết văn. Vốn từ nghèo nàn khiến các em diễn đạt rời rạc, kém sinh động. Phần lớn học sinh tiếp cận từ vựng theo lối học thuộc máy móc, chưa có nhiều cơ hội trải nghiệm ngôn ngữ qua các tình huống thực tế. Mặt khác, học sinh lứa tuổi này lại đặc biệt yêu thích các trò chơi, vận động và tương tác nhóm. Do đó, việc triển khai đề tài “Học thông qua chơi” để mở rộng vốn từ trong môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 2 là thiết thực, góp phần giải quyết những bất cập trong quá trình dạy học, đồng thời tạo điều kiện để học sinh phát triển toàn diện năng lực ngôn ngữ.

2. Các biện pháp triển khai

Biện pháp 1: Tổ chức trò chơi trong phần mở đầu để khơi gợi hứng thú học tập, mở rộng vốn từ cho học sinh

Biện pháp này nhằm tạo tâm thế học tập tích cực ngay từ đầu tiết học. Giáo viên tổ chức các trò chơi nhẹ nhàng, gần gũi như: “Đố bạn đoán từ”, “Truy tìm từ bí ẩn”, “Ghép từ nhanh” theo chủ đề liên quan đến bài học. Qua đó, học sinh vừa được ôn luyện vốn từ đã biết, vừa được khám phá thêm các từ mới trong môi trường học tập thân thiện, vui vẻ. Đây là cách tạo cầu nối tự nhiên giữa kiến thức cũ và mới, khơi gợi hứng thú học tập, đồng thời giúp học sinh ghi nhớ từ vựng một cách sâu sắc hơn.

Biện pháp 2: Lồng ghép các trò chơi vận động vào trong quá trình giảng dạy để giúp học tiếp thu và ghi nhớ kiến thức

Trong khi học bài mới, giáo viên lồng ghép các trò chơi vận động như “Truyền bóng nói từ”, “Chạy tiếp sức tìm từ đồng nghĩa”, hay “Vượt chướng ngại vật tìm từ trái nghĩa”… Những trò chơi này không chỉ giúp học sinh vận động rèn luyện thể chất, mà còn kích thích trí tuệ, khả năng ghi nhớ và tư duy ngôn ngữ. Sự kết hợp giữa hoạt động thể chất và học thuật làm tăng hiệu quả tiếp thu, đồng thời duy trì sự tập trung và hứng thú cho học sinh trong suốt tiết học.

Biện pháp 3: Mở rộng vốn từ cho học sinh lớp 2 thông qua các trò chơi dưới hình thức hỏi – đápGiáo viên chủ động thiết kế các trò chơi hỏi – đáp như “Ai nhanh hơn”, “Đối đáp thông minh”, “Vòng quay kỳ diệu” để khuyến khích học sinh vận dụng vốn từ vào phản xạ ngôn ngữ. Thông qua việc đặt câu hỏi và yêu cầu học sinh trả lời nhanh, đúng, sáng tạo, các em sẽ tăng cường khả năng tư duy, linh hoạt trong sử dụng từ ngữ, đồng thời được rèn luyện kỹ năng diễn đạt và giao tiếp. Hình thức này còn tạo nên môi trường học tập cạnh tranh lành mạnh, từ đó thúc đẩy tinh thần học hỏi và khám phá từ vựng.

Biện pháp 4: Vận dụng công nghệ thông tin để tổ chức trò chơi trực tuyến giúp học sinh ôn tập kiến thức về vốn từ

Giáo viên sử dụng các phần mềm như Quizizz, Wordwall, Kahoot để thiết kế trò chơi ôn luyện từ vựng dưới dạng trắc nghiệm, ghép từ, chọn nghĩa đúng,… Các trò chơi này có thể tổ chức ngay trong lớp học bằng máy chiếu hoặc giao bài về nhà qua link. Việc học thông qua công nghệ vừa đáp ứng xu thế giáo dục hiện đại, vừa giúp học sinh hứng thú hơn trong việc tự học, đồng thời củng cố kiến thức đã học một cách sinh động, dễ nhớ.

3. Điểm mới, sáng tạo của đề tài

• Kết hợp linh hoạt giữa trò chơi truyền thống và trò chơi công nghệ trong dạy học từ vựng.

• Tạo môi trường học tập vui tươi, thân thiện, giúp học sinh học mà chơi – chơi mà học.

• Hình thức đa dạng, phù hợp với đặc điểm tâm lý và năng lực của học sinh lớp 2.

• Có thể áp dụng đồng đều cho cả 3 bộ sách Tiếng Việt lớp 2 trong chương trình GDPT 2018.

• Đề tài có tính khả thi cao, dễ triển khai trong mọi điều kiện lớp học hiện nay.

4. Hiệu quả của đề tài

Sau một thời gian áp dụng sáng kiến, học sinh lớp 2 có sự chuyển biến rõ rệt trong học tập môn Tiếng Việt, đặc biệt là vốn từ ngữ. Các em hăng hái tham gia phát biểu, sử dụng từ linh hoạt hơn trong nói và viết. Giáo viên cảm thấy nhẹ nhàng và hào hứng hơn trong giảng dạy, tiết học sinh động và cuốn hút hơn. Phụ huynh đánh giá cao sự tiến bộ của con em mình và có tinh thần đồng hành tích cực. Ban giám hiệu ghi nhận mô hình này có thể nhân rộng trong tổ chuyên môn và triển khai ở các khối lớp khác.

Sáng kiến “Học thông qua chơi” để mở rộng vốn từ trong môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 2 đã mang lại nhiều kết quả tích cực trong việc đổi mới phương pháp dạy học, góp phần phát triển năng lực ngôn ngữ cho học sinh tiểu học theo đúng định hướng chương trình GDPT 2018. Quý thầy cô có thể xem chi tiết hoặc tải toàn văn tài liệu tại đường link: Vận dụng “Học thông qua chơi” để mở rộng vốn từ trong môn Tiếng Việt cho học sinh lớp 2 (đủ 3 bộ sách)