SKKN Đa dạng hoạt động học tập nhằm kiến tạo giờ học hứng thú và phát triển các kĩ năng mềm cho học sinh trong dạy học môn Địa lí lớp 10 – CÁNH DIỀU

PHẦN 1. MỞ ĐẦU 

1.1. Lý do chọn đề tài 

 Theo UNESCO mục đích học tập là: “Học để biết, học để làm, học để chung sống, học để tự khẳng định mình”. Nếu xem nhận định trên là một định nghĩa và đối chiếu định nghĩa này với nên giáo dục của Việt Nam ngày nay thì mục đích học tập của ta mới chỉ là học để biết, học để làm, nghĩa là mới đạt được hai trong bốn mục tiêu của UNESCO. Chính vì vậy, trong quá trong học tập, học sinh luôn gặp áp lực học tập, nhồi nhét kiến thức, xem nặng điểm số… Thế nhưng, thực tế cho thấy rằng, năng lực của con người được đánh giá trên cả 3 khía cạnh: kiến thức, kỹ năng và thái độ. Điều đó khẳng định: học không chỉ để biết mà học còn để làm việc, để chung sống và để tự khẳng định mình. Những năm gần đây, các phương tiện thông tin đại chúng nhắc nhiều đến cụm từ “kỹ năng”, “kỹ năng 

mềm”…  

 “Kỹ năng mềm là những kỹ năng con người tích lũy được để làm cho mình dễ dàng được chấp nhận, làm việc thuận lợi và đạt được hiệu quả”. Kỹ năng mềm rất cần thiết với con người, đặc biệt đối với học sinh THPT.  

 Hiện nay, nhiều trường học giáo dục học sinh nghiêng về giáo dục lý thuyết, vì vậy việc rèn luyện cho các em kỹ năng “mềm” càng trở lên quan trọng. Một số trường học có quan tâm đến giáo dục kĩ năng mềm cho học sinh thông qua các hoạt động ngoại khóa. Tuy nhiên, các hoạt động ngoại khóa không thể tổ chức thường xuyên, chiếm phần nhỏ thời gian trong năm học. Vậy làm thế nào để duy trì, rèn luyện thường xuyên các kĩ năng mềm cho học sinh?  Làm thế nào để khơi dậy khả năng chủ động học tập, sáng tạo, tính tự lập và khả năng kết nối, tương tác của học sinh; hướng các em trở thành một con người hoàn thiện phát triển toàn diện, dễ dàng chung sống và trở thành công dân toàn cầu? Chúng tôi thiết nghĩ, việc giáo dục và phát triển các kĩ năng mềm cho học sinh cần được chú trọng lồng ghép vào các môn học chính khóa. Và để lồng ghép nội dung giáo dục kỹ năng “mềm” trong các giờ học chính khóa thầy cô giáo cần phải linh hoạt, không ngừng sáng tạo, đam mê trong công việc, nhiệt huyết với mỗi giờ lên lớp, tận tâm với mỗi học trò. Vai trò của thầy, cô không chỉ dừng lại ở việc dạy chữ, mà còn rèn người, là người khơi gợi, phát hiện, nhận ra và phát triển những năng lực sở trường ở từng học sinh. Thầy cô thực sự là người truyền lửa, giúp học sinh phấn đấu cho mục tiêu cao đẹp trong cuộc sống và trở thành người có ích cho xã hội. 

Mỗi giáo viên chúng ta càng thấy rõ việc trang bị các kĩ năng mềm cho học sinh thực sự là cần thiết và rất quan trọng. Trong quá trình dạy học của mình, tôi đã không ngừng cố gắng, nỗ lực tìm kiếm các giải pháp, phương pháp để lồng ghép giáo dục kỹ năng mềm trong môn học cho học sinh. Một trong các phương pháp mà tôi nhận thấy rất hiệu quả đó là sử dụng một số hoạt động học tập như GV hướng dẫn HS học và tìm hiểu bài ở nhà,tổ chức hoạt động nhóm,thuyết trình báo cáo sản phẩm,so sánh,đánh giá lẫn nhau và đặc biệt là lồng ghép vào giờ dạy: người nông dân, diễn viên, họa sĩ, kiến trúc sư trong các giờ học và tổ chức lớp… giúp học sinh phát triển được các kỹ năng mềm cần thiết của thế kỉ XXI. Thông qua đó, thầy cô kiến tạo nên những giờ học thực sự hứng thú, hạnh phúc, giúp cho học sinh biến ÁP LỰC học tập thành ĐỘNG LỰC phấn đấu, hạn chế căng thẳng, mệt mỏi cho học sinh. 

Đó là lí do tôi chọn viết đề tài“ Đa dạng  hoạt động học tập nhằm kiến tạo giờ học hứng thú và phát triển các kĩ năng mềm cho học sinh trong dạy học môn Địa lí lớp 10”. 

1.2. Mục đích nghiên cứu 

  Nhằm đáp ứng yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới hướng tới chủ thể là người học; chuyển nền giáo dục từ chú trọng kiến thức sang nền giáo dục khuyến khich phát triển một cách hài hòa đức. trí, thể, mỹ; chú trọng hoạt động trải nghiệm và thực hành, vận dụng kiến thức đã học vào đời sống thực tiễn.   Nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và góp phần nâng cao việc hình  thành phát triển năng lực, phẩm chất cho học sinh THPT thông qua việc đổi mới, sáng tạo, linh hoạt tổ chức các hoạt động học tập trong những giờ học địa lí lớp 10.    Đổi mới phương pháp dạy học, tập trung phát triển các năng lực chuyên biệt của từng bộ môn, đề cao hoạt động chủ động tích cực, sáng tạo của học sinh, hình thành và phát triển cho các em học sinh các phẩm chất chủ yếu, biết xây dựng và phát triển hài hòa các mối quan hệ xã hộị, có nhân cách và đời sống tâm hồn phong phú nhờ đó các em có được cuộc sống có ý nghĩa. Đồng thời cũng giúp các em hình thành nhân cách công dân, nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm của mình, sẵn sàng đóng góp sức mình vào công cuộc đổi mới và phát triển của đất nước.                          

1.3. Nhiệm vụ nghiên cứu 

  Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn của đề tài. 

 Khảo sát sự hứng thú học tập môn Địa lí và mức độ tham gia các hoạt động học tập của học sinh ở một số lớp khối 10 mà giáo viên linh hoạt tổ chức các hoạt động học tập nhằm kiến tạo giờ học hứn thú và lồng ghép phát triển kỹ năng mềm cho học sinh. 

  Xây dựng một số biện pháp nhằm phát triển kỹ năng mềm cho học sinh trong học tập Địa lí. 

– Thực nghiệm sư phạm, có sản phẩm cụ thể để đánh giá tính khả thi của đề 

tài. 

1.4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 

     Tiến hành nghiên cứu và thực nghiệm sư phạm đối với HS lớp 10 – THPT tại trường THPT Quỳnh Lưu 3. 

     Sự thành công của đề tài sẽ là tài liệu bổ ích, thiết thực cho các em HS và thầy cô trong học tập và giảng dạy môn Địa lí. 

1.5. Phương pháp nghiên cứu 

           + Phương pháp nghiên cứu tài liệu. 

Tiến hành nghiên cứu tài liệu liên quan đến đề tài như khai thác đầy đủ các kênh thông tin trong SGK, sách GV, đồng thời khai thác thêm thông tin từ các công trình nghiên cứu của các tác giả đi trước, các phương tiện thông tin đại chúng, các tài liệu sách báo, các trang thông tin mạng… 

  + Phương pháp điều tra thực tế, khảo sát, thu thập thông tin. 

Giáo viên trực tiếp làm phiếu điều tra  trên google form đến học sinh khối 10. 

  + Phương pháp thực nghiệm, trải nghiệm. 

Hướng dẫn học sinh trực tiếp tham gia các hoạt động thực tế. 

  + Phương pháp tổng hợp, đánh giá, rút kinh nghiệm. 

Xem lại những kết quả đã đạt được để rút ra những bổ ích trong dạy học môn Địa Lí lớp 10. Từ đó đưa ra một số đề xuất,kiến nghị. 

1.6. Đóng góp mới của đề tài 

 Đa dạng và linh hoạt trong tổ chức các hoạt động học tập trong từng tiết học, giáo viên không chỉ phân loại đối tượng học sinh theo học lực mà tinh tế hơn, giáo viên còn phân loại học sinh theo các kỹ năng lợi thế. Thông qua các hoạt động học tập, cùng sự tương tác với học sinh, giáo viên sẽ nhận ra những kĩ năng là lợi thế và những kĩ năng còn yếu cần được vun bồi của từng học sinh. Trên cơ sở đó, giáo viên phân nhóm học tập không chỉ dựa trên năng lực học tập mà còn kết hợp về các điểm mạnh yếu về kĩ năng để các em có sự hỗ trợ nhau nhiều nhất, có cơ hội được phát huy sở trường nhiều nhất và dễ dàng lấp phẳng những điểm yếu của bạn bằng thế mạnh của mình thông qua các hoạt động nhóm và tinh thần kết nối, chia sẻ.  

 Thông qua việc giao nhiệm vụ nghiên cứu và thiết kế bài học theo cách của học sinh giúp học sinh thỏa sức sáng tạo, được thể hiện năng lực vượt trội của mình, chủ động tiếp nhận kiến thức bài học và yêu thích môn học. Mỗi sản phẩm thiết kế bài học của học sinh này là tư liệu tham khảo cho học sinh khác, vì thế nguồn tư liệu học tập của một bài học được đa dạng hóa.  

 Xây dựng bộ câu hỏi có mức độ cụ thể của về môn học. Dựa trên bảng câu hỏi để phân loại học sinh để không áp đặt 1 kì vọng chung cho tất cả học sinh như nhau. Dựa trên mục tiêu, giáo viên phân nhóm bài tập cần hoàn thành cho đối tượng học sinh phù hợp để học sinh nào cũng hoàn thành nhiệm vụ bài học.  

 Xây dựng nhóm học tập, đây là hoạt động  kích hoạt được động lực học tập và mang lại hiệu quả cao cho học sinh. Học sinh học bài bằng cách dạy cho bạn, người học chủ động tiếp nhận kiến thức, nghiên cứu nội dung bài học để vào vai hướng dẫn và dìu dắt bạn trong nhóm, theo đúng định hướng phát triển phẩm chất và năng lực người học. Mức độ tiếp thu bài của người học có hiệu quả hơn.