Biện pháp rèn kỹ năng giải bài toán có lời văn bằng hai bước tính cho học sinh trong môn Toán 3 (đủ 3 bộ sách)

Trong chương trình Toán lớp 3, dạng bài toán có lời văn bằng hai bước tính là một nội dung trọng tâm, góp phần rèn luyện tư duy logic, năng lực giải quyết vấn đề và khả năng trình bày diễn đạt của học sinh. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, nhiều em gặp khó khăn trong việc xác định các bước giải, dễ nhầm lẫn giữa các dạng toán và chưa biết cách diễn đạt trọn vẹn bài giải. Trước thực trạng đó, đề tài “Biện pháp rèn kỹ năng giải bài toán có lời văn bằng hai bước tính cho học sinh trong môn Toán 3” đã được xây dựng nhằm nâng cao chất lượng dạy học và bồi dưỡng năng lực toán học cho học sinh.

1. Lý do chọn đề tài

Giải bài toán có lời văn là một kỹ năng tổng hợp, yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức ngôn ngữ và tư duy toán học để phân tích dữ kiện, xác định yêu cầu và thực hiện phép tính phù hợp. Khi bài toán có tới hai bước giải, học sinh dễ lúng túng nếu không được rèn luyện phương pháp tiếp cận bài bản và thường xuyên. Do đó, giáo viên cần có những biện pháp sư phạm thiết thực để giúp học sinh tự tin khi làm dạng toán này.

2. Các biện pháp thực hiện

Biện pháp 1: Giúp học sinh nắm chắc kiến thức giải bài toán cơ bản và cách phân biệt các dạng toán

Giáo viên cần cung cấp cho học sinh hệ thống kiến thức nền vững chắc, bao gồm cách đọc – hiểu đề bài, xác định dữ kiện, yêu cầu bài toán và phân biệt các dạng toán như: tìm hai lần một số, tìm hiệu số – tổng số,… Việc thường xuyên tổ chức phân tích đề bài mẫu theo hướng tư duy ngược – phân tích – khái quát sẽ giúp học sinh tăng khả năng nhận dạng và xử lý dạng toán có hai bước tính chính xác hơn.

Biện pháp 2: Hướng dẫn học sinh nắm chắc quy trình giải bài toán có hai bước giải

Học sinh được rèn luyện qua các bước: đọc kỹ đề – gạch chân dữ kiện – xác định phép tính thứ nhất và phép tính thứ hai – ghi kết luận đầy đủ. Giáo viên nên hướng dẫn thông qua bảng biểu, sơ đồ tư duy hoặc sơ đồ tóm tắt để học sinh hình dung rõ mối quan hệ giữa các phần của bài toán, từ đó từng bước hình thành kỹ năng giải bài có hệ thống, tránh lúng túng khi giải toán.

Biện pháp 3: Rèn luyện kỹ năng trình bày bài giải toán có hai bước giải chi tiết

Ngoài việc hiểu và giải đúng bài toán, học sinh cần biết cách trình bày mạch lạc, rõ ràng và đúng chuẩn. Giáo viên nên đưa ra các mẫu bài giải được trình bày tốt, tổ chức cho học sinh so sánh, sửa lỗi và viết lại bài giải. Việc chấm chữa chi tiết từng bài tập giúp học sinh nhận ra lỗi sai và dần nâng cao khả năng trình bày, tư duy logic và sử dụng ngôn ngữ toán học chính xác.

Biện pháp 4: Tổ chức giải bài toán có hai bước giải theo nhóm giúp học sinh phát triển năng lực giao tiếp hợp tác

Giáo viên chia lớp thành các nhóm nhỏ, giao bài toán chung để học sinh cùng nhau thảo luận, phân tích đề, thống nhất cách giải và cử đại diện trình bày. Quá trình hợp tác này không chỉ rèn kỹ năng giải toán mà còn giúp các em hình thành năng lực giao tiếp, làm việc nhóm, biết lắng nghe và phản biện xây dựng.

3. Điểm mới, sáng tạo của đề tài

• Lồng ghép sơ đồ hóa và kỹ thuật nhóm vào dạng toán có hai bước giải.

• Kết hợp giữa dạy kỹ năng, phân tích tư duy và rèn trình bày đúng chuẩn.

• Phát triển đồng thời tư duy logic, năng lực hợp tác và khả năng diễn đạt của học sinh.

• Hình thức tổ chức lớp học đa dạng, tránh sự khô khan trong dạy học Toán.

4. Hiệu quả của đề tài

Việc triển khai các biện pháp trên giúp học sinh lớp 3 tiếp cận bài toán có lời văn bằng hai bước tính một cách tự nhiên và tự tin hơn. Tỷ lệ học sinh làm đúng và trình bày tốt dạng toán này tăng rõ rệt qua từng tháng. Học sinh tích cực phát biểu, chủ động trao đổi trong nhóm và giảm hẳn tình trạng lúng túng, sai sót khi làm bài kiểm tra. Giáo viên cũng ghi nhận lớp học sinh động, tiết học hấp dẫn và hiệu quả cao hơn.

Đề tài “Biện pháp rèn kỹ năng giải bài toán có lời văn bằng hai bước tính cho học sinh trong môn Toán 3” là giải pháp thực tiễn, bám sát mục tiêu chương trình GDPT mới, giúp giáo viên nâng cao chất lượng dạy học Toán và học sinh phát triển toàn diện các năng lực cần thiết.

📘 Mời quý thầy cô tham khảo tài liệu chi tiết tại: Biện pháp rèn kỹ năng giải bài toán có lời văn bằng hai bước tính cho học sinh trong môn Toán 3 (đủ 3 bộ sách)