Tổ chức các hoạt động tích cực vào giờ dạy môn toán lớp 3 nhằm phát triển tư duy và năng lực cho học sinh (đủ 3 bộ sách)

Trước xu hướng phát triển năng lực tư duy, sáng tạo và phẩm chất cho học sinh theo chương trình GDPT 2018, việc đổi mới phương pháp dạy học môn Toán là hết sức quan trọng. Sáng kiến “Tổ chức các hoạt động tích cực vào giờ dạy môn toán lớp 3 nhằm phát triển tư duy và năng lực cho học sinh” hướng tới việc áp dụng các hình thức học tập tích cực, sáng tạo ngay trong giờ học, giúp học sinh lớp 3 chủ động, tư duy linh hoạt và sáng tạo hơn. Sáng kiến phù hợp với giáo viên tiểu học đang tìm kiếm các phương thức tổ chức học tập hiệu quả, hấp dẫn và thiết thực.

1. Lý do chọn đề tài

Giảng dạy Toán lớp 3 thường gặp khó khăn vì nội dung có phần trừu tượng, dễ khiến học sinh mất tập trung và thiếu hứng thú. Nhiều giờ học vẫn diễn ra trong không khí khô khan, giáo viên dạy chủ yếu bằng lời dẫn, học sinh ngồi nghe thay vì tham gia, tìm hiểu. Do vậy, cần thiết xây dựng các hoạt động tích cực như sử dụng đồ dùng trực quan, tổ chức trò chơi, trải nghiệm thực tế để phát triển tư duy và năng lực cho học sinh, đồng thời tạo không khí học tập sôi nổi, chủ động và vui vẻ.

2. Các biện pháp thực hiện

Biện pháp 1: Tăng cường hoạt động kết hợp đồ dùng dạy học trực quan giúp học sinh nâng cao khả năng tư duy và sáng tạo

Mục tiêu của biện pháp là giúp học sinh dễ dàng hình dung các khái niệm trừu tượng thông qua mô hình, khối, que tính, hình vẽ và vật mẫu. Giáo viên sử dụng đồ dùng trực quan trong từng nội dung bài học, hướng dẫn học sinh thao tác, khám phá và tự trình bày hiểu biết. Điểm mới là phương pháp trực quan kết hợp tương tác: học sinh không chỉ quan sát mà còn sáng tạo cách sử dụng đồ dùng, giúp tư duy sâu và phát triển tưởng tượng.

Biện pháp 2: Vận dụng kỹ thuật dạy học tích cực phòng tranh kết hợp kỹ thuật trạm giúp đổi mới cách tổ chức lớp học

Biện pháp này tổ chức lớp theo một khu triển lãm tranh toán (phòng tranh), kết hợp với các trạm học tập. Học sinh tự do di chuyển giữa các trạm để khám phá các dạng toán khác nhau qua tranh, thảo luận nhóm và trao đổi kết quả. Kỹ thuật trạm – tranh mang lại không khí học tập năng động, kích thích tính tò mò và sáng tạo, đồng thời khuyến khích học sinh lên tiếng, trình bày và phản hồi.

Biện pháp 3: Xây dựng tình huống toán học giúp học sinh nâng cao khả năng tư duy giải quyết vấn đề

Giáo viên thiết kế các câu chuyện thực tế như chia bánh, phân chia đồ dùng, đo lường vật liệu,… Mỗi tình huống gắn với nội dung học giúp học sinh tự tìm hiểu, phân tích dữ kiện, đề xuất giải pháp và trình bày kết luận. Biện pháp này phát triển năng lực phân tích, kết hợp toán học với tư duy phản biện, giúp học sinh không chỉ học thuộc mà còn biết vận dụng kiến thức vào thực tiễn.

Biện pháp 4: Tổ chức trò chơi học tập giúp thay đổi không khí học tập, học sinh sôi nổi, tích cực

Giáo viên tạo các trò chơi như “Đuổi hình bắt số”, “Ô chữ toán”, “Đường đua số học” kết hợp giữa yếu tố thi đua và phản xạ tư duy. Học sinh tham gia vui vẻ, tự tin đưa ra kết quả và trao đổi nhanh. Việc sử dụng trò chơi tích hợp vào tiết học khiến học sinh tập trung cao, chủ động tiếp thu kiến thức, đồng thời cải thiện tư duy tính toán và phản xạ ngôn ngữ toán học.

Biện pháp 5: Tổ chức hoạt động thực hành trải nghiệm giúp học sinh nâng cao khả năng tư duy và sáng tạo kiến thức đã học vào thực tiễn

Giáo viên tổ chức cho học sinh trải nghiệm đo chiều cao, đo độ dài vật dụng, sử dụng que tính để làm mô hình,… Sau đó các em báo cáo kết quả, so sánh dữ liệu, rút ra bài học thực tiễn. Hoạt động này giúp kiến thức lan tỏa ra khỏi trang sách, học sinh biết áp dụng toán học vào cuộc sống thực, tăng khả năng tư duy và sáng tạo và khắc sâu kiến thức lâu bền.

3. Điểm mới, sáng tạo của đề tài

• Kết hợp linh hoạt giữa đồ dùng trực quan, kỹ thuật phòng tranh và trạm học để đổi mới không khí lớp học.

• Tích hợp trò chơi, trải nghiệm thực tiễn song song trong tiết Toán giúp học sinh hứng thú, chủ động học tập.

• Xây dựng tình huống toán học thực tế gắn với đời sống giúp phát triển năng lực giải quyết vấn đề.

• Tập trung phát triển đồng thời tư duy, sáng tạo và kỹ năng giao tiếp, hợp tác cho học sinh.

• Phương pháp dễ triển khai, không phụ thuộc thiết bị đắt tiền, phù hợp đa dạng điều kiện lớp học.

4. Hiệu quả của đề tài

• Học sinh tự tin, tích cực phát biểu, tương tác và hào hứng tham gia vào các tiết Toán.

• Năng lực tư duy logic và kỹ năng giải quyết vấn đề được nâng cao rõ rệt.

• Tình cảm giữa học sinh trong lớp trở nên gắn kết, giáo viên chủ nhiệm dễ tổ chức lớp học linh hoạt.

• Phụ huynh ghi nhận sự tiến bộ của con trong tư duy toán học, cảm xúc và hành vi tích cực.

• Nhà trường đánh giá cao mô hình đổi mới, đề xuất triển khai nhân rộng cho các khối lớp khác.

Sáng kiến “Tổ chức các hoạt động tích cực vào giờ dạy môn toán lớp 3 nhằm phát triển tư duy và năng lực cho học sinh” đã mang lại hiệu quả thực tiễn cao trong việc cải thiện chất lượng giảng dạy và học tập môn Toán. Qua ứng dụng các biện pháp cụ thể, tiết học trở nên sinh động, học sinh sáng tạo và phát triển toàn diện năng lực tư duy. Quý thầy cô có thể tham khảo chi tiết sáng kiến và tải tài liệu đầy đủ tại đường link bên dưới: Tổ chức các hoạt động tích cực vào giờ dạy môn toán lớp 3 nhằm phát triển tư duy và năng lực cho học sinh (đủ 3 bộ sách)