SKKN Một số biện pháp sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy- Học môn toán lớp 3

PHẦN I

MỞ ĐẦU

1. Lí do chọn đề tài

        Toán học rất đa dạng và phong phú; đối tượng của toán học là những quan hệ về số lượng và hình tượng, không gian của thế giới hiện thực, những đối tượng đó có đặc tính trừu tượng và khái quát. Trong khi đó đặc điểm nhận thức của học sinh Tiểu học lại mang nặng cảm tính cụ thể và trực quan. Nhiệm vụ của việc dạy toán ở Tiểu học là giúp học sinh nhận thức được một số kiến thức cơ bản ban đầu về số học, hình học và đo đại lượng….Thực tế là giúp học sinh nhận thức được một số quan hệ sơ giản về số lượng và làm quen với một số kiểu hình học gần gũi với đời sống sinh hoạt hàng ngày cuả các em. Vì vậy người giáo viên Tiểu học, khi dạy toán phải từng bước giải quyết được mâu thuẫn nội tại giữa hai mặt: Đặc điểm nhận thức của học sinh với yêu cầu chính xác của kiến thức toán học. Tức là một mặt phải làm cho những quan hệ toán học bớt trừu tượng đối với nhận thức của trẻ, mặt khác phải tạo điều kiện để phát triển tư duy trừu tượng và khái quát ở trẻ. Một trong những giải pháp khá hiệu quả là sử dụng phương tiện dạy học nói chung và đồ dùng dạy học toán nói riêng.

Như vậy, phương tiện dạy học toán nói chung và đồ dùng dạy học toán nói riêng có ý nghĩa như những điểm tựa ban đầu cho hoạt động tư duy của trẻ để nhận thức các kiến thức toán học trừu tượng.

        Hiện nay, theo yêu cầu của việc đổi mới phương pháp dạy học thì khi dạy toán ở Tiểu học, giáo viên cho học sinh cách học trên cơ sở hoạt động thực hành, thực nghiệm, quan sát thực tiễn….để tự tìm lấy một số kiến thức. Nếu lúc học sinh cũng chỉ được thực hành với một cây bút và quyển sách giáo khoa thì khó lòng đạt được những yêu  cầu đặt ra. Vì thế nhiều phương tiện và đồ dùng dạy học toán đã được chế tạo nhằm hỗ trợ việc đổi mới phương pháp dạy học của giáo viên và học sinh Tiểu học (đặc biệt giáo viên có trình độ đại học).

Ở lớp 3 đồ dùng dạy toán thường là các mô hình, vật tượng trưng (các hình học bằng bìa, nhựa hay gỗ mỏng để học các số và hình, các chấm tròn, que tính, mô hình mặt đồng hồ, các khuôn hình con vật như con voi,…), đó là những vật dụng dễ làm, khá đơn giản và dễ sử dụng.

Như chúng ta đã biết các đặc điểm nhận thức của học sinh ở giai đoạn một còn mang nặng cảm tính, cụ thể và trực giác. Trong khi đó đối tượng cuả toán học là những quan hệ về số lượng và hình tượng không gian của thế giới hiện thực. Những đối tượng phong phú đó cá đặc tính trừu tượng và khái quát cao. Chẳng hạn như khái niệm số, khái niệm diện tích một hình, biểu tượng về các đại lượng… Do vậy, việc sử dụng đồ toán học trong hình thành kiến thức mới cho học sinh ở giai đoạn 1 sẽ giúp các em  có chỗ dựa cho hoạt động tư duy, bổ sung vốn hiểu biết để có thể nắm được các kiến thức toán học trừu tượng, phát triển năng lực tư duy tư duy trừu tượng và trí tưởng tượng.

Trong lí luận dạy học ở Tiểu học, ta biết đồ dùng dạy học vừa là công cụ, là phương tiện truyền tải thông tin, vừa là nội dung của các hoạt động trong quá trình truyền thụ kiến thức cho học sinh.

Có thể nói rằng, sử dụng đồ dùng dạy ở Tiểu học, đặc biệt ở lớp 3 là một giải pháp sư phạm hữu hiệu trong quá trình hình thành những kiến thức toán học trừu tượng. Nó vừa đảm bảo tính chính xác của toán học, vừa giúp giáo viên không phải giải thích, giảng giải nhiều mà học sinh vẫn hiểu bài.

Một yêu cầu bức xúc đặt ra là mỗi giáo viên không chỉ có kiến thức chắc chắn, mà còn có những kỹ năng dạy học tốt như: Kỹ năng lập kế hoạch bài học, kỹ năng phân tích chương trình, kỹ năng kiểm tra đánh giá và kỹ năng sử dụng khai thác các phương tiện và đồ dùng dạy học đã có.

       Thực tế cho thấy, nhiều giáo viên Tiểu học thường chú trọng kỹ năng lập kế hoạch bài học, kỹ năng phân tích chương trình và kỹ năng kiểm tra đánh giá, mà không chú trọng đúng mức tới kĩ năng sử dụng và khai thác hiệu quả phương tiện dạy học nói chung và đồ dùng dạy học nói riêng. Chính từ sơ xuất này mà rất nhiều giáo viên Tiểu học thường lúng túng khi sử dụng đồ dùng dạy học nói chung và đồ dùng dạy toán nói riêng. 

            Xuất phát từ lí do trên tôi đã đi sâu vào nghiên cứu đề tài: “Một số biện pháp sử dụng hiệu quả đồ dùng dạy- học môn toán  lớp 3 ở trường Tiểu học Đông Nam, huyện Đông sơn, tỉnh Thanh Hóa” với mong muốn góp phần công sức nhỏ bé của mình vào việc nâng cao chất lượng dạy và học tại trường Tiểu học Đông Nam, huyện Đông Sơn, tỉnh Thanh Hóa. 

2. Mục đích nghiên cứu : 

Giúp cho giáo viên sử dụng có hiệu quả đồ dùng dạy học ở lớp 3, tạo cho học sinh hứng thú trong học tập đạt kết quả cao.

3. Đối tượng nghiên cứu:

          Biện pháp sử dụng đồ dùng dạy học môn Toán lớp 3.

PHẦN II

NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

1. Cơ sở lí luận:

Trong dạy học Toán để tích cực hóa hoạt đồng học tập của học sinh, giúp các em nắm kiến thức môn học một cách dễ dàng, vững chắc, ghi nhớ lâu và vận dụng thực hành tốt ta có thể sử dụng nhiều phương pháp dạy học khác nhau và phối hợp nhịp nhàng các phương tiện, đồ dùng dạy học thì sẽ phát huy được sự tự giác, tích cực của học sinh góp phần nâng cao hiệu quả giáo dục. Trong quá trình dạy môn Toán, việc sử dụng đồ dùng dạy học đang được giáo viên quan tâm vận dụng trong dạy Toán. Bởi lẽ sử dụng đồ dùng dạy học Toán  giúp học sinh tiếp thu kiến thức một cách trực quan, học sinh được nhìn, được thao tác trực tiếp trên đồ dùng. Đồ dùng dạy học Toán  trở nên hấp dẫn đối với học sinh, duy trì được sự chú ý của học sinh đối với bài học, giúp cho các em sẽ thay đổi được các hoạt động trên lớp, học sinh phối hợp hoạt động trí tuệ với các hoạt đông vận động.

Sử dụng đồ dùng dạy học Toán 3 xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lí, quá trình nhận thức của học sinh tiểu học: “Từ trực quan sinh động đến tư duy trìu tượng”. Đồ dùng dạy học Toán đẹp, khoa học được sử dụng hợp lý thì càng gây được hứng thú cho người học, càng giúp cho người học nhớ lâu kiến thức và biết cách vận dụng kiến thức, kĩ năng một cách tích cực.

Ta có thể sử dụng đồ dùng dạy học Toán để hình thành kiến thức, kĩ năng mới hoặc củng cố kiến thức, kĩ năng đã học. Trong thực tế dạy học, tôi thường đồ dùng dạy học Toán để hình thành kiến thức kĩ năng mới để tạo hứng thú học tập cho học sinh ngay khi bắt đầu bài học mới.

1.1 Nội dung dạy học môn Toán lớp 3

Đồ dùng dạy học vừa là công cụ, là phương tiện truyền tải thông tin, vừa là nội dung của các hoạt động trong quá trình truyền thụ kiến thức cho học sinh.  Dựa trên cơ sở nghiên cứu các tài liệu về các phương pháp dạy học toán ở khối  3. Đặc biệt là chuẩn kiến thức kỹ năng mà học sinh cần đạt được sau giờ học, những kiến thức có trong bài học, thì việc sử dụng đồ dùng dạy học toán  ở  lớp 3 lại càng có tầm quan trọng .

1. Số học:

• Hình thành khái niệm, cấu tạo các số tự nhiên từ 0 – 100
• So sánh sắp thứ tự
• Phép cộng, phép trừ có nhớ trong phạm vi 10000
• Bảng nhân, bảng chia từ 6 – 9

1. Hình học:

• Biểu tượng ban đầu về hình vuông
• Biểu tượng chu vi, diện tích của một số hình.
• Điểm, đoạn thẳng. Điểm ở trong, điểm ở ngoài một hình.
• Góc vuông, góc không vuông.

1. Đại lượng có đo đại lượng.

• Đại lượng có đo độ dài ( cm, m, dm, mm )
• Đại lượng đo khối lượng ( g, kg )         
• Đại lượng đo dung tích ( lít )               
• Đại lượng đo thời gian