Biện pháp dạy các bài Đạo đức lớp 1 thông qua các trò chơi

Giáo dục đạo đức là một mặt giáo dục mà xã hội cần phải quan tâm. Trong cuộc sống đổi mới hiện nay, khi yếu tố con người được đặc biệt coi trọng, được đề cao và phát huy mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực xã hội. Việc nâng cao chất lượng chất lượng hiệu quả của giờ dạy môn học đạo đức trong trường Tiểu học là trách nhiệm và là việc làm vô cùng cần thiết của mỗi cán bộ giáo viên. Với đặc điểm tâm sinh lý học sinh Tiểu học thì giáo dục đạo đức cho trẻ không thể nào là thuyết giảng hay áp đặt các bài học đạo đức mà cần phải sử dụng nhiều phương pháp. Một trong những phương pháp, cách thức để đạt hiệu quả cao trong tiết học đạo đức là thiết kế tổ chức trò chơi cho học sinh.

Ở lứa tuổi Tiểu học, phần lớn các em ở độ tuổi 6 – 11 tuổi, các em bắt đầu có ý thức tự hình thành các hành vi đạo đức cũng như hình thành nhân cách cho mình. Đặc biệt là ở giai đoạn này, các em đang có xu hướng bộc lộ một cách rõ rệt “cái tôi” của mình. Vì vạy, việc giáo dục hành vi đạo đức cho học sinh Tiểu học là một việc làm rất quan trọng, nhất là các em mới bước vào lớp Một.

Nhận thức học sinh lớp Một còn thiên về cảm tính, trực tiếp và cụ thể. Vì  vậy, các nội dung giáo dục cần phải chuyển đến học sinh một cách nhẹ nhàng sinh động. Dù không phải là hoạt động chủ đạo, song vui chơi vẫn giữ một vai trò rất quan trọng trong hoạt động sóng của em, có một ý nghĩa lớn lao đối với các em. Lí luận và thực tiễn đã chứng minh rằng: Nếu biết tổ chức cho trẻ vui chơi mọt cách hợp lý, đúng đắn thì đều mang lại hiệu quả giáo dục. Qua trò chơi, trẻ không những được phát triển về mặt trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ mà còn được hình thành nhiều phẩm chất và hành vi đạo đức. Chính vì vậy, trò chơi được sử dụng trong các tiết dạy Đạo đức như là một phương pháp dạy học quan trong để giáo dục hành vi đạo đức cho học sinh.

Xuất phát từ những lý do trên tôi đã chọn đề tài: “Dạy các bài Đạo đức lớp 1 thông qua các trò chơi” nhằm gây hứng thú học tập cho học sinh.

1.2. Mục đích nghiên cứu:

Đưa ra một số giải pháp về việc dạy các bài Đạo đức lớp 1 thông qua các trò chơi. Giúp hình thành nhân cách giáo dục hành vi, phẩm chất đạo đức cho học sinh thông qua môn đạo đức.

1.3. Đối tượng nghiên cứu:

– Nội dung chương trình môn Đạo đức lớp 1 và tâm sinh lí của học sinh lớp 1 trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi.

– Một số kinh nghiệm dạy Đạo đức cho học sinh lớp 1 thông qua việc tổ chức trò chơi học tập.

1.4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu:

– Nghiên cứu tài liệu và sách môn Đạo đức lớp 1.

1.5. Phương pháp nghiên cứu:

– Phương pháp nghiên cứu, phương pháp điều tra khảo sát thực tế, thu thâp thông tin.

– Phương pháp thống kê, xử lí số liệu

– Phương pháp trực quan.

NỘI DUNG

2.1. Cơ sở lí luận của sáng kiến kinh nghiệm:

2.1.1. Mục tiêu của môn Đao đức của Tiểu học

Môn Đạo đức ở lớp 1 hình thành những cơ sở ban đầu các phẩm chất đạo đức cho học sinh theo 3 mục tiêu: Kiến thức, kỹ năng và thái độ, tình cảm.

* Về kiến thức:

– Môn Đạo đức cung cấp cho học sinh có hiểu biết ban đầu về một số chuản mực hành vi đạo đức và pháp luật phù hợp với lứa tuổi trong mối quan hệ của các em đối với bản thân, gia đình, nhà trường, cộng đồng và ý nghĩa của việc thực hiện theo chuẩn mực đó.

* Về kỹ năng:

– Môn Đạo đức từng bước hình kỹ năng nhận xét, đánh giá hành vi của bản thân và của những người xung quanh theo chuẩn mực đã học, kỹ năng lựa chọn và thực hiện các hành vi ứng xử phù hợp chuẩn mực trong các quan hệ và tình huống đơn giản, cụ thể của cuộc sống, biết nhắc nhở bạn bè cùng thực hiện.

* Về thái độ, tình cảm:

– Môn Đạo đức từng bước hình thành thái độ tự trọng, tự tin, yêu thương, tôn trọng con người, yêu cái thiện, cái đúng, cái tốt, không đồng tình với cái ác, cái sai và cái xấu.

2.1.2. Cấu trúc chương trình môn Đạo đức lớp 1.

– Chương trình Đạo đức lớp 1 được thiết kế theo hướng xác định quyền trách nhiệm, bổn phận đối với học sinh. Bao gồm 14 chuẩn mực hành vi đạo đức phù hợp với lứa tuổi học sinh theo năm mối quan hệ trong cuộc sống như:

+ Quan hệ của các em đối với bản thân ở các bài: Em là học sinh lớp Một; gọn gàng, sạch sẽ.

+ Quan hệ của các em với gia đình ở các bài: Gia đình em; Lễ phép với anh chị, nhường nhịn em nhỏ.

+ Quan hệ của các em với nhà trường ở các bài: Nghiêm trang khi chào cờ; Đi học đều và đúng giờ; Trật tự trong giờ học; Lễ phép vâng lời thầy giáo, cô giáo; Em và các bạn.

+ Quan hệ của các em với cộng đồng xã hội ở các bài: Đi bộ đúng quy định; Cám ơn và xin lỗi; Chào hỏi và tạm biệt.

+ Quan hệ của các em với môi trường tự nhiên ở các bài: Bảo vệ hoa và cây nơi công cộng.

– Chương trình gồm 35 tuần, mỗi tuần 1 tiết, mỗi bài dạy trong 2 tiết:

+ 14 bài x 2 tiết =               28 tiết

+ Dành cho địa phương:       3 tiết

+ Ôn tập học kì 1:                1 tiết

+ Kiểm tra học kì 1:             1 tiết

+ Ôn tập cuối năm:              1 tiết

+ Kiểm tra cuối năm:           1 tiết

Tổng cộng:                        35 tiết

– Dạy – học môn Đạo đức là dạy học sinh những hành vi ứng xử phù hợp với các chuẩn mực đạo đức xã hội và quyền của trẻ em trong các tình huống đơn giản, cụ thể của cuộc sống hàng ngày. Nội dung môn Đạo đức kết hợp giữa giáo dục quyền với giáo dục trách nhiệm, bổn phận của học sinh. Hơn nữa, môn Đạo đức không chỉ giáo dục bổn phận, trách nhiệm của học sinh đối với gia đình, nhà trường, xã hội và môi trường tự nhiên, mà còn giáo dục kỹ năng sống, trách nhiệm của các em đối với bản thân mình.

2.1.3. Tác dụng và ý nghĩa của trò chơi trong môn Đạo đức.

Trò chơi học tập trong thực tiễn dạy học ở Tiểu học được coi là một trong những phương tiện, biện pháp hay như là một hình thức tổ chức dạy học hiệu quả đối với việc lĩnh hội chi thức của học sinh, có có những tác dụng cơ bản như sau:

– Một số trò chơi sẽ minh họa một cách sinh động cho các mẫu hành vi đạo đức. Nhờ vậy, những hành vi này sẽ tạo được những biểu tượng rõ rệt ở học sinh, giúp các em ghi nhớ rõ ràng và lâu dài.

– Qua trò chơi, học sinh được luyện tập những kỹ năng, những thao tác hành vi đạo đức, được thể hiện hành vi một cách đúng đắn tự nhiên.

– Qua trò chơi, học sinh sẽ được rèn luyện khả năng biết lựa chọn cho mình cách ứng xử đúng đắn, phù hợp trong tình huống.

– Qua trò chơi, học sinh được hình thành năng lực quan sát, được rèn luyện kỹ năng nhận xét, biết đánh giá hành vi của người khác là phù hợp hay không phù hợp với chuẩn mực đạo đức xã hội.

– Bằng trò chơi, việc luyện tập hành vi đạo đức được tiến hành một cách nhẹ nhàng, sinh động, không khô khan, nhàm chán. Học sinh được lôi cuốn vào quá trình luyện tập một cách tự nhiên, hứng thú và có tinh thần trách nhiệm, đồng thời giải tỏa được những mệt mỏi, căng thẳng.

2.1.4. Điều kiện cần thiết để thiết kế và tổ chức trò chơi có hiệu quả.

– Đối với học sinh Tiểu học, thông qua hoạt động vui chơi để tiến hành hoạt động học tập là phù hợp với đặc điểm tâm lý lứa tuổi. Mỗi trò chơi học tập góp phần thực hiện mục tiêu dạy học. Nói cách khác mục đích trò chơi phải hướng vào việc củng cố kiến thức, kỹ năng của từng nhóm bài, từng bài của chương trình môn học. Trò chơi học tập phải mang tính chất học tập, cụ thể là trò chơi học tập phải xác định rõ mục đích hình thành hay khắc sâu, củng cố kiến thức và kỹ năng nào lien quan đến bài học. Và như vậy, trong quá trình thiết kế và tổ chức hướng dẫn trò chơi phải luôn bám sát mục đích đó khi đánh giá người chơi.

– Trò chơi phải được tổ chức một cách hợp lý và nhất thiết phải trở thành một bộ phận của quá trình tổ chức giờ học. Không tổ chức trò chơi có nội dung hoàn toàn tách biệt với nội dung bài học, không để thời gian kéo dài, làm ảnh hưởng đến giờ học hoặc làm cho học sinh mất đi sự hứng thú.

* Trò chơi nào có thể đưa vào lớp học?

Bất kỳ trò chơi nào cũng có tác dụng nhất định trong việc bồi dưỡng kiến thức rèn luyện kỹ năng cho người tham dự trò chơi và người chứng kiến cuộc chơi, nên đều có thể đưa vào lớp học. Nhưng một tiết học bao giờ cũng có một yêu cầu cần đạt được chương trình quy định rất chặt chẽ về kiến thức cơ bản cũng như kỹ năng thực hành. Trò chơi một khi thâm nhập vào lớp học nhất thiết phải là bộ phận nội dung của bài học, phải là một phần cấu tạo nên tiết học, phải góp phần vào việc hình thành nên kiến thức cơ bản hoặc rèn luyện kỹ năng cơ bản của tiết học. Nội dung của trò chơi phải là một phần nội dung của bài học.

* Tổ chức trò chơi trong giờ học như thế nào?

Học mà chơi, chơi mà học. Cho các em vui chơi trong giờ học là để các em học. Sau cái vui đó là bài học, nhận thức bài học, các chuẩn mực hành vi đạo đức thể hiện qua trò chơi. Vì vậy, đưa trò chơi vào lớp học nhất thiết phải có hai bước:

– Bước 1: Tổ chức chơi để làm quen với kiến thức, thành thạo kỹ năng.

– Bước 2: Rút ra bài học để các em nhận thức rõ bài học từ trò chơi.

Tổ chức trò chơi sao cho tất cả học sinh trong nhóm đều được tham gia. Giáo viên hướng dẫn luật chơi, cách chơi, nếu cần giáo viên vừa hướng dẫn vừa thực hành.

Tránh lạm dụng hình thức trò chơi học tập. Với mỗi tiết học giáo viên chỉ nên tổ chức cho học sinh chơi từ 1 đén 2 trò chơi trong khoảng thời gian  từ 4 đến 5 phút.

Luôn quan tâm, khích lệ, động viên kịp thời các em tham gia trò chơi, tránh làm cho học sinh không hoàn thành nhiệm vụ lúng túng, mất tự tin trong quá trình tham gia trò chơi.

2.2. Thực trạng vấn đề trước khi áp dụng sángkiến kinh nghiệm.

2.2.1. Nhà trường:

Trường Tiểu học Nguyễn Văn Trỗi là trường đạt chuẩn Quốc gia mức độ 3, trường có truyền thống Dạy tốt – Học tốt, đạt nhiều thành tích cao trong các hoạt động chuyên môn và các hội thi văn nghệ thể dục thể thao. Nhà trường có đội ngũ giáo viên khá vững vàng về chuyên môn nghiệp vụ, có kinh nghiệm trong dạy học. Trong những năm thực hiện thay sách, đội ngũ giáo viên đã được tập huấn kỹ càng, được trao đổi, học tập trong các tổ khối chuyên môn. Đặc biệt có sự chỉ đạo của Ban giám hiệu, nên đội ngũ giáo viên nhanh chóng tiếp cận được phương pháp giảng dạy của chương trình thay sách, tất cả các môn học nói chung và môn Đạo đức nói riêng.